ABDÜLAZÎZ ÂSIM EFENDİ VE TER- CÜMÂN-I HAKÎKAT GAZETESİNDEKİ FARSÇA SÂL-İ CEDÎD KASİDESİ

Abdülazîz Âsım Efendi, 1218/1803 yılında Bağdat’ta dünyaya gelmiştir. 1827 yılında Bağdat Mevlevîhâne Câmii imam-hatiplik görevine atanmış, görevi devam ederken 1845 yılında aynı câminin medresesinin müderrisliğine tayin edil- miştir. Bunun yanı sıra Bağdat Hükümet Dairesi’nde çeşitli lisanlarda tercümanlık yapmıştır. 74 yaşında iken oğlu Ali Haydar Efendi ile İstanbul’a gelmiştir. Abdü- lazîz Âsım Efendi, 1305/1887’de İstanbul’da vefat etmiş ve Fatih Türbesi Hazi- resi’ne defnedilmiştir. 19. yüzyılda birçok şair dönemin gazetelerinde şiirlerini yayımlatmışlardır. Muallim Naci, Tercümân-ı Hakîkat gazetesinin edebiyat köşe- sinin yönetimini devraldıktan sonra birçok şair adayının şiirlerini Tercümân-ı Hakîkat gazetesinde yayımlamaya başlamıştır. Sâl-i cedîd yeni yılın tebriki için yazılan ve aynı zamanda devrin padişahının övgüsünü içeren tarih düşürmedir. Devlet adamları ve tarikat şeyhleri, hem yeni yılın gelişini tebrik etmek hem de padişah ve devlet erkânını övmek için bu şiirleri kaleme almışlardır. 19. asırda Tercümân-ı Hakîkat gazetesinde çok sayıda sâl-i cedîd şiiri yayımlanmıştır. Ab- dülazîz Âsım Efendi de Muallim Naci’nin bu gazeteye gelmesiyle birlikte yeni yıl tebriki için sâl-i cedîd şiirlerini bu gazetede yayımlamış, gazetede sâl-i cedîd ya- zan ilk divan sahibi şair olmuştur. Abdülazîz Âsım Efendi, Tercümân-ı Hakîkat gazetesinin 1325 numaralı sayısında ikisi Türkçe, ikisi Arapça ve biri de Farsça olmak üzere beş sâl-i cedîd kasidesi yayımlamıştır. Gazetenin bu sayısından sonra şairin herhangi bir yayın organında yayımlanan başka şiirlerine rastlanmamıştır. Çalışmada Abdülazîz Âsım Efendi’nin Tercümân-ı Hakîkat gazetesinin 1325 nu- maralı 15 Teşrînisânî 1882 sayısında Arapça ve Türkçe şiirleri ile yayımlanan, Farsça Divânı’nda yer almayan sâl-i cedîd kasidesi incelenecek, şiirin Farsça metni ve tercümesi de verilecektir.

Abdulaziz Asım Efendi and His Ode Sal-i Cedid in Tercuman-i Hakikat

Abdulaziz Asim Efendi was born in Baghdad in 1218/1803. In 1827, he was appointed as the orator of the Baghdad Mevlevihane Mosque, and while he was still working there, in 1845 he was appointed as the muderris of the mad- rasah of the same mosque. In addition, he worked as a translator in various lan- guages at the Baghdad government office. When he was 74 years old, he moved to Istanbul with his son Ali Haydar Efendi. Abdulaziz Asim Efendi died in Istan- bul in 1305/1887 and was buried in the Fatih Tomb Graveyard. In the 19th century, many poets had their poems published in the newspapers of the period. After Muallim Naci took over the management of the literary column of Tercuman-i Hakikat Newspaper, he started to publish the poems of many poet candidates in Tercuman-i Hakikat Newspaper. Sal-i cedid is a chronogram for the congratula- tions of the New Year and also includes the praise of the sultan of the period. Statesmen and sect sheikhs wrote these poems both to congratulate the coming of the New Year and to praise the sultan and state officials. In the 19th century, many sal-i cedid poems were published in Tercuman-i Hakikat Newspaper. Abdulaziz Asim Efendi also published sal-i cedid poems in this newspaper for the New Year's congratulation with Muallim Naci's arrival of this newspaper and became the first divan owner poet to write sal-i cedid in the newspaper. Abdulaziz Asim Efendi published five sal-i cedid odes, two in Turkish, two in Arabic and one in Persian, in the number 1325 of the Tercuman-i Hakikat Newspaper. After this issue of the newspaper, no other poems of the poet published in any media were found. In our study, Abdulaziz Asim Efendi's sal-i cedid ode, which was published along with Arabic and Turkish poems in Tercuman-i Hakikat Newspaper num- bered 1325 and 15 Teşrinisani 1882 issue, which is not included in the Persian Divan, will be examined, and the Persian text and translation of the poem will also be given.

PDF

___

Arslan, Mehmet. “Âsım, Bağdatlı”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, 15 Ekim 2021, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/asim-bagdatli
Demirci, Neşe. Tercüman-ı Hakikat Gazetesi (1-1500. Sayılar) İnceleme ve Seçilmiş Metinler. 2012. Cumhuriyet Ü, Yüksek lisans tezi.
İbnülemin Mahmut Kemal. Son Asır Türk Şairleri (cilt I). Milli Eğitim Ba- sımevi, 1969.
Onuk, Osman. ʻAbdü’l-ʻAzîz ʻÂsım-ı ʻIrâḳî’nin Hayatı, Edebî Kişiliği ve Divanı. 2016. Atatürk Ü, Yüksek lisans tezi.
Özbeyli, Atakan. Divân-ı Abdülaziz Âsım Efendi. 2014. İstanbul Ü, Yüksek lisans tezi.
Özdemir, Mehmet. “Bağdatlı Abdülaziz Âsım’ın Türkçe Divan’ının So- nunda Bulunan Mesnevî’nin On Sekiz Beyit Şerhi.” İnsan ve Top- lum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, c. 6, no.1, 2017, ss. 368-382.
Pakalın, Mehmet Zeki. Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü (cilt 2). Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 2004.
Şemseddin Sâmi. Kâmus-ı Türkî. İkdâm Matbaası, 1938.
Tarakçı, Celal. Muallim Nâcî Efendi-Hayatı ve Eserlerinin Tedkiki. 1973. Atatürk Ü, Doktora tezi.
Tarakçı, Celal. Muallim Nâcî Efendi ve Eserlerinden Seçmeler. Kültür Ba- kanlığı Yayınları, 1994.
Tercümân-ı Hakîkat, nr. 1325, 15 Teşrinisani 1882.
Tercümân-ı Hakîkat, nr. 1922, 12 Teşrinisani 1884.
Topal, Ahmet. “Klâsik Türk Edebiyatında Muharrem Ayı Etrafında Yazı- lan Şiirler.” A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, no. 35, 2007, ss. 89-104.
Tuğluk, Halil İbrahim. “Divan Şiiri’nde Manzum Tebrik-nâmeler.” A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, no. 42, 2010, ss. 41-68.
Tunç, Taner. Tercüman-ı Hakikat Gazetesi ve Türk Edebiyatı (1878-1896). 2020. Ege Ü, Doktora tezi.
Yayman, İ. Göktuğ. Tercüman-ı Hakikat Gazetesi (201-3000. Sayılar) İn- celeme ve Seçilmiş Metinler. 2019. Cumhuriyet Ü, Yüksek lisans tezi.
Yerdemir, Fatih. “Mehmet Emin Bey’in Gazelleri ve Bu Gazellere Yönelik Muallim Naci’nin Değerlendirmeleri.” Türklük Bilimi Araştırma- ları, no. 49, 2021, ss. 169-188.
Yerdemir, Fatih. “Abdülazîz Âsım Efendi’nin Kaside Nazım Şekliyle Yaz- dığı Türkçe Sâl-i Cedîd Şiirleri”. Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi, no. 5, 2021, ss. 1479-1488.