Altın Ordu sahasında ve tarihî Kıpçak Türkçesinin kuzey lehçesiyle kaleme alınmış olan Codex Cumanicus kendine özgü yapısı ve içeriğiyleKumanların/Kıpçakların hem kültürü hem de tarihi ve dili açısından eşsiz birniteliğe sahiptir. Eserin nitelik bakımından böylesine değerli olmasında enönemli katkıyı hiç şüphesiz ihtiva ettiği dil malzemesi sağlamaktadır. Çeşitlilik arz eden kelime dağarcığıyla bizlere Kuman/Kıpçak kültürünün zenginliğini ve özgünlüğünü sunan eser aynı zamanda XIII. yüzyılın standart dilinindışına sıkça çıkan verileriyle de Türk dili tarihinde ayrı bir yere sahiptir.Türkçenin tarihî dönemlerinde yazılmış metinlerinin neredeyse tamamınınedebî/standart dille yazılmış olmaları, dilin standart dışı kullanımlarının tespitinde güçlükler yaratmakta, tarih içinde insanların gündelik dil kullanımlarıhakkında bilgi sahibi olamamak gibi bir soruna yol açmaktadır. İtalyan veAlman kökenli tüccarlar ve/veya rahiplerin bizzat Kumanların/Kıpçaklarınyaşadıkları coğrafyada, halk ağzından derlemeye dayalı olarak kayda geçirilmiş çokça verisi ile Codex Cumanicus, bu farklılığın en güzel örneklerindenbirini teşkil etmektedir. İşte bu çalışma, Codex Cumanicus’un taranmasıylaelde edilen bazı verilerden hareketle Kumanların/Kıpçakların XIII. yüzyıldakiağız özelliğine dayalı olarak ortaya çıktığını düşündüğümüz sıfat+kılı yapısını izah etmek ve bu yapının temelinde yatan gramatikal oluşuma açıklık getirmek gayesiyle hazırlanmıştır.

Codex Cumanicus written in the Golden Horde region and in Kipchaks’ north dialect has a unique quality with its own structure and contents for Kumans’/Kipchaks’ both culture, and, history and language. The most important reason why the work is so valuable in point of the quality is surely the language material of the work. The vestige not only presents the cultural diversity and originality of Kuman/Kipchak with its various vocabulary but also has an exceptional position in Turkish language history with the data that frequently digresses from the standard language of XIII century. Nearly all the texts produced in the Turkish historical periods were written in literary/standard language; this causes difficulties to identify the nonstandard usage of the language. It also causes the problem of not having knowledge about the people’s usage of the daily language. Codex Cumanicus constitutes one of the best examples of this variety with its enormous data which was recorded by Italian and German merchants and/or priests from the words of the folks who were living in the geography of Kumans/Kipchaks. Moving from the data obtained by scanning of Codex Cumanicus, this paper was prepared to explain sıfat+kılı structure, we think that this structure was derived from Kumans’/Kipchaks’ mouth dialects in XIII century, and to enlighten the grammatical formation underlying in this structure root.