BİLDİRME GÖREVLİ “OLUR”UN AHISKA AöZINDAKİ İHTİMAL İùLEVİ VE ESKİ TÜRKÇEDEKİ İZLERİ

Ol- fiili Türkçede esas fiil olduğu kadar yardımcı fiil olarakda kullanılabilir. Yardımcı fıil olarak kullanıldığında ya birleşik fiillerioluşturur ya da cümlede bildirme görevini yerine getirir.Makale, ol- fiilinin geniş zaman çekiminin (olur'un) bildirmegörevinde kullanılmasıyla ilgilidir. Literatürde bildirme görevindeki ol--fiilinin yapısal ve anlamsal özellikleri üzerine araştırmalar varken, oluryapısının cümledeki anlamsal işlevi üzerinde yeterince durulmadığıgörülmektedir.Ahıska ağzında olur sözü ile oluşturulan belirli yapıların (İsim+olur, Fiil-mlş +0lur, Fiil--mAk +0lur, Fiil-sA+kişi eki +0lur), standartTürkiye Türkçesindekiler ile görev bakımından aynı, fakat anlambakımından farklı kullanıldığı tespit edilmiştir. Elinizdeki makale de iştebu farklılıklar üzerine odaklanmaktadır.Makalede, bildirme görevli olur'un Ahıska ağzındaihtimal/tahmin/olabilirlik işlevindeki kullanımının Türkçenin tarihîdönemlerinde de olup olmadığı sorgulanmaktadır.

The Function of Possibility of The Verb Ol- in The Indicative Mood in Ahıska Dialect and Its Traces in the Old Turkish

The verb Ol- (be) may be used as both main andauxiliary verb in Turkish. When it is used with the functionof being an auxiliary verb, it either forms compound verbs or serves as an indicativemood.The article is about the simple present conjugation (olur am/is/are)of the verb ol-. While there are researches in the literature with regard tothe semantical and structural characteristics of the verb ol- in indicativemood, it is seen that semantic function of word olar has not beenemphasised, yet.It is determined that certain structures formed with the word olarin Ahiska dialect (Noun olur, Verb-miş olur, Verb—mAk olur, VerbsA+personalending olur) are used same With Turkish spoken in Turkeyin terms of functionality, but different in terms of semantics. This studyfocuses on these differences which vary from the Turkish spoken inTurkey in terms of semantics.The article starts out the determination that the verb olur withindicative mood used in the function of possibility/estimation/likelihoodin Ahiska dialect and it questions whether this function existed in thehistorical periods of the Turkish language, or not.

PDF

___

AKTAN, Bilal (2006), Kerderli Mahmut Cennetlerin Açık Yolu Nehcu’l Ferâdis, Edebiyat Otağı Yayınları, Ankara.
ARAT, Reşid Rahmeti (1988), Yusuf Has Hâcib Kutadgu Bilig II Çeviri, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara
ASLAN, Sema (2012), “Türkiye Türkçesinde Ol- Yardımcı Fiilli Yapıların Görünüş—Zaman Bildirimindeki İşlevleri”, Bilig, Güz, S:63, s.11-30.
(1991), Kutadgu Bilig I, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
ATA, Aysu (1995), Nehcü’l-Ferâdîs I-II, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
(1997), Kısasü’l Enbiyâ I-II, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
(1998), Nehcü’l—Ferâdîs III, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
AY, Özgür (2001), Türkiye Türkçesi Ağızlarında Fiil Çekimi, Afyon Kocatepe Universitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Afyon.
(2011), “01- Fiili İlenYapılan Birleşik Çekimler ve Türkiye Türkçesi Ağızlarındaki Kullanımı Uzerine”, Turkish Studies, Volume 6/1 Winter, 8.679-692.
BENZER, Ahmet (2010), “İşleve Dayalı Dil Bilgisi: Türkçede Tahmin ve İhtimal Anlatımları”, Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, C:7, S:3 (Eylül), s.144-153.
DEMİRAY, Erdinç (2011), Ahıska Türkleri Ağzı, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kayseri.
DENY, Jean (1941), Türk Dili Grameri (Osmanlı Lehçesi), İstanbul Maarif Vekaleti, İstanbul.
DOĞAN, Şaban "ÖZALAN, Uluhan (2013), “Eski Uygurcada Tetir/Titir Cevher Fiili Uzerine”, Türük Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, Yıl:1 Srl, 5.252-263.
ERCİLASUN, Ahmet B. (1984), Kutadgu Bilig Grameri —Fiil-, Gazi Universitesi Yayınları, Ankara.
ERGİN, Muharrem (1993), Türk Dil Bilgisi, Bayrak Yayınları, İstanbul.
ERSÖZ, Serpil (2013), Türkiye Ahıskalıları Ağzı, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi, İzmir.
GABAIN, A.Von (1988), Eski Türkçenin Grameri, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
GÜLSEVİN, Gürer (1999), “Türkiye Türkçesindeki Zaman ve Kip Çekimlerinde Birleşik Yapılar Uzerine”, VII. Milletler Arası Türkoloji Kongresi, İstanbul.
HACIEMİNOGLU, Necmettin (1996), Karahanlı Türkçesi Grameri, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
KARABEYOGLU, Adnan R. (2007), “Orhon Yazıtları’nda Bol— ve Er- Fiilleri Üzerine”, TÜBAR -XXII- Güz, s.87—100.
KARAHAN, Leyla (1994), Erzurumlu Darîr Kıssa-i Yüsuf Yusuf Züleyhâ, Türk Dil Kurumu Yayınlan, Ankara.
KAYA, Ceval (1994), Uygurca Altun Yaruk, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
KORKMAZ, Zeynep (1959), “Türkiye Türkçesinde "İktidar’ ve “İmkan’ Gösteren Yardımcı Fiiller ve Gelişmeleri”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten 1959, Türk Dil Kurumu Yayınları, s.107-124.
(2003), Türkiye Türkçesi Grameri (Şekil Bilgisi), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
ÖZALAN, Uluhan (2014), Türk Dilinde Cevheri Ek Fiil, Sakarya Üniversitesi sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi, Sakarya.
ÖZMEN, Mehmet (2007), “Olmak Fiiliyle Kurulan Birleşik Fiil Çekimeri Uzerine”, IV. Uluslararası Türk Dili Kurultayı Bildirileri II 24-29 Eylül 2000, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, s.1417—1426.
SİLAHDAROĞLU, Fikri (2000), Günümüz Türkçesi İle Kutadgu Bilig Uyarlaması, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
TEKİN, Talat (2003), Orhon Türkçesi Grameri, Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi, İstanbul.
TEKİN, Şinasi (1976), Maytrısimit, Atatürk Üniversitesi Yayınları, Ankara.
TURAN, Zikri (1999), “Eski Anadolu Türkçesinde Ol- Cevheri Fiili”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten 1996, Türk Dil Kurumu Yayınları, s. 265— 289.
TÜRK, Vahit (2004), “Kutadgu Bilig Örneği İle Türkçede Ana Yardımcı Fiil (er—)”, V. Uluslararası Türk Dili Kurultayı Bildirileri II 20-26 Eylül 2004, s. 2994—3006.