Anadolu Selçuklu Mimarisinde Tuvalet Mekânlarına Dair Bazı Notlar

Ortaçağ Anadolu Türk Mimarisinde tuvalet mekânları konusunda bilinenler çok azdır. Burada dönemin tuvalet mekânları üzerine mevcut örnekler ışığında bir ön değerlendirme yapılmaya çalışılacaktır. Anadolu Selçuklu Medrese ve Kervansaraylarındaki bilinen tuvaletler mekânlarının tamamı ön cephenin bir köşesinde yer alırlar. Bunlar genele açık tuvaletler olup üç veya dört kabinden oluşan, temiz ve kirli su kanalları bulunan birimlerdir. Dönemin Saray ve Köşklerinde ise kişisel tuvaletler bulunur. Ancak tüm bunlar yetersiz ve sınırlı sayıda örneği içerir. Fonksiyonu itibariyle yaşama mekânları içinde vazgeçilmez bir birim olan tuvaletlerin Ortaçağ Mimarisindeki özelliklerini tespit için da fazla veriye ihtiyaç bulunmaktadır.

Some Notes on Latrines in the Anatolian Seljuk Architcture

Until recently, very little is known about the general aspects of latrines in the middle ages Turkish Anatolian architecture. This study aims at providing general evaluation depending on the examples related to the matter. The latrines in the Anatolian Medrese and the Kervansaray of Selçuklu had been located at the front part of the main building at an appropriate corner .These latrines had in general been open air in nature where (three or four of them together) clean and waste water drinages had been developed. In the palaces and the kiosks of the era, a personal or private latrines had been provided. However, all the material related to latrines have been insufficient in terms of data. Although latrines are of great importance in terms of raising the quality of life, it is necessary to state the fact that in order to find out the peculiarities of the middleage architectutre of the latrines require more data for sound conclusion.

PDF

___

ALTUN, A., (1978), Anadolu’da Artuklu Devri Türk Mimarisinin Gelişmesi, İstanbul.
ARIK, M. O., (1993), “Alanya İçkale Kazıları“, Prof. Dr. Yılmaz Önge Armağanı, Selçuk Üniversitesi Selçuklu Araştırmaları Merkezi, (Ayrı Basım), Konya. s. 13-27.
ARIK, R., (2000), Kubad-Abad, İstanbul.
ARIK, R., (2001), “Kubadabad Sarayı (Bir Değerlendirme) ve Malanda Köşkü”, I. Uluslararası Selçuklu Kültür ve Medeniyeti Kongresi, Bildiriler, C. I, Konya s. 25-32.
BAYHAN, M. A., (2007), “Ak Han (Goncalı Han)”, Anadolu Selçuklu Kervansarayları, (Ed: H. Acun), Ankara s. 287-304.
BEHRENS-A.-D., (1997), “The Lion-Gazelle Mosaic at Khirbat al-Mafjar”, Muqarnas, Vol. XIV, Leiden. s. 11-18.
CRESWELL, K. A. C., (1952), The Muslim Architecture Of Egypt, Vol. I, Oxford.
CRESWELL, K. A. C., (1989), A Short Account of Early Muslim Architecture, (Rev. ed. Allan James W. Aldershot), Cairo.
DENİZ, B., (2007), “Ağzıkara Han”, Anadolu Selçuklu Kervansarayları, (Ed: H. Acun), Ankara s. 321-347.
DENKTAŞ, M., (2007), “Karatay Hanı”, Anadolu Selçuklu Kervansarayları, (Ed: H. Acun), Ankara. s. 359-381.
DURUKAN, A., (2007), “Aksaray Sultan Hanı” Anadolu Selçuklu Kervansarayları, (Ed: H. Acun), Ankara. s. 141-161.
ERTEN, S. F., (1940), Antalya Vilayeti Tarihi, İstanbul.
ESEMENLİ, D., (1990), Sinop İli Türk Dönemi Mimarisi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul.
GRABAR, O., (1998), İslam Sanatının Oluşumu, İstanbul.
HERSEK, C. M., (1993), Fetihten Osmanlı Dönemine Kadar Sivas Şehri Anıtları, (G. Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara.
IŞIK, M. A., (2008) Çalı Dibinden Wc’ye, Ankara.
İLTER, F., (1978) Osmanlılara Kadar Anadolu Türk Köprüleri, Ankara.
KAHYA, Y. vd., (2002), Selçuklu Çağında Anadolu Sanatı, (Ed: D. Kuban), İstanbul
KARPUZ, H., (1989), “Sahip Ata’nın Yaptırdığı İshaklı Han”, Antalya 3. Selçuklu Semineri (10-11 Şubat 1989) Bildiriler, İstanbul s. 82- 90.
KONYALI, İ. H., (1974), Abideleri ve Kitabeleri ile Niğde Aksaray Tarihi, I, İstanbul.
KURAN, A., (1969), Anadolu Medreseleri, I. Cilt, Ankara.
ÖNGE, Y., (1995), Anadolu’da XII. ve XIII. Yüzyıl Türk Hamamları, Ankara.
ÖZGÜÇ, T. -AKOK, M., (1956), “Sarı Han”, Belleten, S. XX, Ankara s. 379-383.
PEKTAŞ, K., (2007), “Çardak Han”, Anadolu Selçuklu Kervansarayları, (Ed: H. Acun), Ankara s. 161-175.
SCHLUMBERGER, D., (1939), “Qasr al-Hayr“, Syrie, Vol. 20, Damascus. s. 195-373.
SÖZEN, M., (1971), Diyarbakır’da Türk Mimarisi, İstanbul.
TUNCER, O. C., (1971), “Niğde-Aksaray Sultan Hanında Bazı İzlerin Değerlendirilmesi”, Önasya, S. VI/72, Ankara s. 15-16.
TUNCER, O. C., (2004), “Sahip Ata (Gök) Medrese İle İlgili Çalışmalar”, Vakıflar Dergisi, S. XXVIII, Ankara s. 121-139.
TURAN, O., (1948), “Selçuk Devri Vakfiyeleri, III: Celaleddin Karatay Vakıfları ve Vakfiyeleri”, Belleten, S. XII/45, Ankara s. 17-71.
ÜLKÜTAŞIR, M. Ş., (1949), “Sinop’ta Selçukîler Zamanına Ait Tarihî Eserler”, Türk Tarih, Arkeologya ve Etnografya Dergisi, Sayı: V, İstanbul s. 112-151.
ÜNAL, H. R., (2007), “İncir Han”, Anadolu Selçuklu Kervansarayları, (Ed: H. Acun), Ankara s. 305-321.
YAVAŞ, A., (2000), Ortaçağ Konut Mimarisi Üzerine Bir Araştırma: Anadolu Selçuklu Köşkleri, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sanat Tarihi Bölümü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara.
YAVUZ, A. T. (1984), “Burma Han”, Suut Kemal Yetkin’e Armağan, Ankara s. 347-365.
YAVUZ, A. T., (1995), “Anadolu Selçuklu Dönemi Kervansaraylarının Tipolojisi”, IV. Milli Selçuklu Kültür ve Medeniyeti Semineri Bildirileri (25-26 Nisan 1994), Konya s. 183-198.