Mehmet BAŞBAĞ, Erdal ÇAÇAN, Mehmet Salih SAYAR, Halil KARAN, Özlem TONÇER

Bazı Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Yem Kalitesi Açısından Değerlendirilmesi

Bu çalışma, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin çayır-mera alanlarında doğal olarak yetişen ve hayvanlar tarafından tüketilen bazı tıbbi ve aromatik bitkilerin yem kalitesini belirlemek amacıyla yürütülmüştür. Araştırmada materyal olarak 2017 yılında toplanan 13 adet farklı tıbbi ve aromatik bitki türü (Mentha spicata, Origanum onites, Thymus kotschyanus, Salvia officinalis, Artemisia sp., Aloysia citriodora, Melissa officinalis, Tanacetum densum, Ocimum basilicum, Satureja hortensis, Mentha piperita, Thymbra spicata ve Phlomis kotschyana) kullanılmıştır. Her tür için bitkilerin çiçeklenme döneminde üç tekerrürlü olarak alınan otlarında analizler yapılmıştır. Analiz sonuçlarına göre tıbbi ve aromatik bitkilerin ham protein (HP) oranları % 10.74-24.59, asit deterjanda çözünmeyen lif (ADF) oranları % 17.31-40.99, nötral deterjanda çözünmeyen lif (NDF) oranları % 26.39-56.34, sindirilebilir kuru madde (SKM) oranları % 57.0-75.4, kuru madde tüketim (KMT) oranları % 2.13-4.55, nispi yem değerleri (NYD) 94.1-251.2, kalsiyum (Ca) oranları % 0.94-2.01, magnezyum (Mg) oranları % 0.25-0.63, potasyum (K) oranları % 1.76-3.78 ve fosfor (P) oranları % 0.14-0.32 arasında değişim göstermiştir. Araştırmada başta Ocimum basilicum türü olmak üzere türlerin 11 tanesinin en iyi ot kalitesini ifade eden Prime sınıfında yer aldığı belirlenmiştir. Melissa officinalis türü 145.4 nispi yem değeri ile bir alt sınıf olan birinci sınıfta, en düşük nispi yem değerine (94.1) sahip Phlomis kotschyana türünün ise üçüncü kalite sınıfında yer aldığı belirlenmiştir. Bu çalışma, tıbbi ve aromatik bitkilerin yüksek kalitede yem üretme potansiyeline sahip olduğunu göstermiştir. Ancak bu bitki türlerine ait otlar, hayvanların yoğun tüketimine sunulmadan önce alkoloid ve glikozit gibi toksik madde içerikleri ile beraber, kalsiyum ve fosfor gibi mineral madde içeriklerindeki uyumsuzluklardan kaynaklanabilecek olumsuzluklara da dikkat edilmesi gerektiği unutulmamalıdır.

Anahtar Kelimeler:

Ot kalitesi, ham protein, asit deterjanda çözünmeyen lif, nötral deterjanda çözünmeyen lif, mineral maddeler

Evaluation of Some Medicinal and Aromatic Plants in Terms of Forage Quality

This study was carried out to determine the quality of some medicinal and aromatic plants that grazed by the animals and naturally grown in the rangeland and meadow lands of Southeastern Anatolia Region of Turkey. Material of the research consisted of 13 different medicinal and aromatic plant species (Mentha spicata, Origanum onites, Thymus kotschyanus, Salvia officinalis, Artemisia sp., Aloysia citriodora, Melissa officinalis, Tanacetum densum, Ocimum basilicum, Satureja hortensis, Mentha piperita, Thymbra spicata and Phlomis kotschyana) collected in 2017. For each species, randomly three forage analysis samples were taken during the flowering periods of the plants. According to analysis crude protein content (CP) 10.74-24.59%, acid detergent fiber (ADF) ratios 17.31-40.99%, neutral detergent fiber (NDF) ratios 26.39-56.34%, dry digestible matter (DDM) ratios 57.0-75.4%, dry matter intake (DMI) 2.13-4.55%, relative feed value (RFV) 94.1-251.2, calcium content (Ca) 0.94-2.01%, magnesium (Mg) content 0.25-0.63%, potassium (K) content 1.76-3.78% and phosphor (P) content were between 0.14-0.32%. In addition, it was determined that 11 of the species, especially Ocimum basilicum species, took part in the Prime class, which expresses the best forage quality. Moreover, it was determined that forage of Melissa officinalis, with 145.4 RFV value, took part in first forage class, one subclass of prime class. Phlomis kotschyana with the lowest RFV value (94.1) took part in the third forage class. Results of the study showed that the medicinal aromatic plants have a potency of producing very high quality forage. However, it should not be forgotten that before they are introduced to the intensive consumption of animals, their toxic substances contents such as alkaloids and glycosides, and availability between the mineral substances in the forages such as rate of calcium and phosphorus are required to be well known and taken into account.

Keywords:

Forage quality, crude protein, acid detergent fiber, neutral detergent fiber, mineral substances,

PDF

___

Albu, A., Pop, I.M., Radu-Rusu, C., 2012. Calcium (Ca) and phosphorus (P) concentration in dairy cow feeds. Lucrări Ştiinţifice- Seria Zootehnie, 57(17): 70-74.
Anonim, 2017. Diyarbakır İli Meteoroloji Verileri. Diyarbakır Meteoroloji Bölge Müdürlüğü kayıtları.
Anonymous, 2002. SAS Institute. JMP Statistics. Cary, NC, USA: SAS Institute, Inc. pp.70.
Ayan, I., Mut, H., Önal-Ascı, O., Basaran, U., Acar, Z., 2010. Effect of manure application on the chemical composition and nutritive value of rangeland hay. Journal of Animal and Veterinary Advances, 9(13): 1852-1857.
Başaran, U., Mut, H., Önal Aşçı, Ö., Acar, Z., Ayan, İ., 2011. Variability in forage quality of Turkish grass pea (Lathyrus sativus L.) landraces. Turkish Journal Field Crops, 16(1): 9-14.
Başbağ, M., Çaçan, E., Aydın, A., Sayar M.S., 2011. Güneydoğu Anadolu Bölgesi doğal alanlarından toplanan bazı fiğ türlerinin ot yönünden kalite özelliklerinin belirlenmesi. Uluslararası Katılımlı I. Ali Numan Kıraç Tarım Kongresi ve Fuarı, Bildiriler Kitabı Cilt: 1, 27-30 Nisan, Eskişehir, s: 143-152.
Başbağ, M., Çaçan, E., Sayar, M.S., Karan, H., 2018. Identification of certain agricultural traits and inter-trait relationships in the Helianthemum ledifolium (L.) Miller var. lasiocarpum (Willk.) Bornm. Pakistan Journal of Botany, 50(4): 1369-1373.
Bhatta, R., Saravanan, M., Baruah, L., Sampath, K.T., Prasad, C.S., 2013. Effect of plant secondary compounds on in vitro methane, ammonia production and ruminal protozoa population. Journal of Applied Microbiology, 115(2): 455-465.
Çelik, B., Ertürk, M.M., 2015. Bazı tıbbi ve aromatik bitki posalarının besin madde içeriklerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Antalya.
Çınar, S., 2012. Çukurova taban koşullarında bazı çok yıllık sıcak mevsim buğdaygil yem bitkilerinin yonca (Medicago sativa L.) ile uygun karışımlarının belirlenmesi. Doktora tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
Ensminger, M.E., Oldfield J.E., Heinemann W.W., 1990. Feeds & Nutrition, second ed., The Ensminger Publishing Company, California, U.S.A., p. 890.
Esetlili, B.Ç., Pekcan, T., Çobanoğlu, Ö., Aydoğdu, E., Turan, S., Anaç, D., 2014. Essential plant nutrients and heavy metals concentrations of some medicinal and aromatic plants. Journal of Agricultural Sciences, 20(3): 239-247.
Garg, M.R., Bhanderi, B.M., Sherasia, P.L., 2003. Macro-mineral status of feeds and fodders in Kutch district of Gujarat. Animal Nutrition and Feed Technology, 3(2):179-188.
Grzegorczyk, S., Alberski, J., Olszewska, M., Grabowski, K., Bałuch-Małecka, A., 2017. Content of calcium and phosphorus and the Ca:P ratio in selected species of leguminous and herbaceous plants. Journal of Elementology, 22(2): 663-669.
Khan, Z.I., Ashraf, M., Hussain, A., 2007. Evaluation of macro mineral contents of forages: Influence of pasture and seasonal variation. Asian-Australasian Journal of Animal Sciences, 20(6): 908-913.
Lacefield, G.D., 1988. Alfalfa Hay Quality Makes the Difference. University of Kentucky Department of Agronomy AGR-137. Lexington. KY. (http://www.ca.uky.edu/agc/pubs/agr/ agr137/ agr137.htm), (Erişim tarihi: 18.05.2018).
Morrison, J.A., 2003. Illinois Agronomy Handbook. Hay and Pasture, Chapter 6. Rockford Extension Center. (http://extension.cropsciences.illinois.edu/handbook/pdfs/chapter06.pdf), (Erişim tarihi: 16.05.2018).
Moujahed, N., Bouaziz, Y., Jannet, A.B., Ghrabi, Z., 2011. Nutritive value and essential oils characterization of Rosmarinus officinalis and Thymus capitatus from the central region of Tunisia. Options Méditerranéennes, A(99): 245-249.
Tahri, M., Imelouane, B., Aouinti, F., Amhamdi, H., 2014. The organic and mineral compounds of the medicinal aromatics, Rosmarinus tournefortii and Rosmarinus officinalis, growing in eastern Morocco. Research on Chemical Intermediates, 40(8): 2651-2658.
Tajeda, R., Mcdowell, L.R., Martin, F.G., Conrad, J.H., 1985. Mineral element analyses of various tropical forages in Guatemala and their relationship to soil concentrations. Nutrition Reports International, 32: 313-324.
Turan, M., Kordali, S., Zengin, H., Dursun, A., Sezen, Y., 2003. Macro and micro mineral content of some wild edible leaves consumed in eastern Anatolia. Acta Agriculturae Scandinavica, Section B-Soil Plant Science, 53(3): 129-137.
Ünal, O., Topçuoğlu, Ş.F., Gökçeoğlu, M., 2005. Antalya ili için endemik olan Origanum türlerinin biyolojik özellikleri üzerine bir araştırma. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 18(1): 1-14.
Sabah, E., Çelik, M.Y., 2001. İscehisar (Afyon) mermer artıklarının hayvan yemi katkı maddesi olarak kullanabilirliğinin araştırılması. Türkiye III. Mermer Sempozyumu (Mersem 2001), Bildiriler Kitabı, 3-5 Mayıs, Afyon, s. 309-316.
Saltan, F.Z., Canbay Seçilmiş, H., 2015. Eskişehir’de halk arasında kullanılan bazı bitkilerdeki ağır metal ve besin elementlerinin belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 19(1): 83-90.
Sayar, M.S., 2014. Path coefficient and correlation analysis between forage yield and its affecting components in common vetch (Vicia sativa L.). Legume Research, 37(5): 445-452.
Sayar, M.S., 2016. Dry matter yield and forage quality of promising bitter vetch (Vicia ervilia (L.) Willd.) lines. VII International Scientific Agriculture Symposium, Book of Proceedings Jahorina, October 06-09, Sarajevo, Bosnia and Herzegovina, p: 283-291.
Sayar, M.S., Han, Y., Yolcu, H., Yücel, H., 2014. Yield and quality traits of some perennial forages as both sole crops and intercropping mixtures under irrigated conditions. Turkish Journal of Field Crops, 19(1): 59-65.
Steel, G.D., Torrie, J.H., 1980. Principles and Procedures of Statistics: A Biometrical Approach. 2. ed. NewYork: McGraw-Hill Publ. Company.