OKUL ÖNCESİ DÖNEM ÇOCUKLARININ HİKÂYEDEKİ AKRANLARINA YÖNELİK GELİŞTİRDİKLERİ PROSOSYAL DAVRANIŞ ÖNERİLERİNİN İNCELENMESİ

Bu araştırmada okul öncesi dönem çocuklarının anlatılan kısa hikâyelerdeki akranlarının yaşadığı durumile ilgili empatik-duyguyu tahmin etmeye yönelik cevapları ve bu hikâyelerdeki çocukların yaşadığı durumayönelik geliştirdikleri prososyal davranış önerilerini incelemek amaçlanmıştır. Araştırmada nitel araştırmayöntemi ve bu yöntem içerisinde yer alan, durum çalışması araştırma deseni kullanılmıştır. Araştırmada,iki kısa hikâye hazırlanarak kullanılmıştır. Bu hikâyeler Feshbach ve Roe (1968) tarafından 6 ve 7 yaşındakiçocukların empatik becerilerini ölçmek amacıyla hazırladıkları hikâyelerden “üzüntü” durumu ile ilgiliolanlar temel alınarak hazırlanmıştır. Hazırlanan hikâyeler köpeği kaybolan bir erkek çocuk ve köpeği hastaolan bir kız çocuk ile ilgilidir. Birinci ve ikinci hikâyenin sonunda çocuklara, hikâyedeki çocuğun budurumda ne hissediyor olabileceği, kendisinin bu durumda ne hissettiği ve hikâyedeki çocuğa yaşadığıdurum karşısında ne söyleyeceği, ne yapacağı soruları sorulmuştur. Veriler, çocuklarla birebir görüşmeyapılarak ve araştırmacının görüşme süresince aldığı yazılı notlar ile toplanmıştır. Yazılı dokümanınanalizi, betimsel ve içerik analizini bir arada kullanılarak yapılmış, hem yeni kod ve temalara ulaşılmış hemde ilgili literatürde yer alan kodlardan da yararlanılarak, temalara son hali verilmiştir. Araştırmanın çalışmagrubunu, 2016-2017 eğitim-öğretim yılı, Zonguldak ili, Karadeniz Ereğli ilçesindeki bir okuldaki ikianasınıfı ve bu sınıflardaki 30 çocuk oluşturmaktadır. Araştırmada toplanan verilerin analizi üç ayrı bölümolarak yapılmıştır. Birinci bölümde; anlatılan hikâyelerdeki ana karakterlerin duygusunun ne olduğunayönelik çocukların verdikleri cevapların analizi, ikinci bölümde; hikâyelerin kahramanlarının yaşadığıolaya karşılık, bu durumda kendilerinin ne hissettiği ve üçüncü bölümde hikâyelerin kahramanlarınınyaşadıkları olaya karşılık nasıl bir tepkide bulunacakları, neler söyleyip, neler yapacaklarına yönelikcevapları analiz edilmiştir. Birinci bölüm için elde edilen bulgularda; çocukların neredeyse tamamının (1çocuk hariç), hikâyelerden birinin kahramanı olan kız çocuğunun hissedeceği duygu için de, diğerhikâyenin kahramanı olan erkek çocuğunun hissedeceği duygu için de “üzüntü” duygusunu ifade ettiklerigörülmüştür. İkinci bölüm için elde edilen bulgular incelendiğinde; çocukların bu bölümde belirttikleriduygular birinci bölüme göre çeşitlilik göstermekle birlikte, yine çocukların büyük bir çoğunluğu anlatılanhikâyelerdeki durumlar karşısında “üzüldüklerini” belirtmişlerdir. Üçüncü bölüm için elde edilenbulgularda ise; çocukların neredeyse tamamının iki hikâye için de prososyal davranış önerileri verdiklerigörülmüştür. Buna göre çocukların prososyal davranış önerileri en düşük düzeyden en üst düzeye;temennide bulunmak, tavsiye vermek, teselli vermek, dolaylı yardım-çözüme yönlendirme, işbirlikliyardım, şefkat gösterme ve aktif yardım şeklinde sıralanmıştır.

INVESTIGATION OF THE PROSOCIAL BEHAVIORS SUGGESTED BY PRE-SCHOOL CHILDREN TOWARDS THEIR PEERS’ EXPERIENCES IN STORIES

This study aims to investigate the empathic reactions of pre-school children for the situations depicted in the stories (narrated) and the prosocial behavior proposals they developed to help the children included in these stories. Qualitative research methodology and case study included in this methodology has been used in the study. Two short stories were formed in the study. These stories were prepared on the basis of "sadness" theme in the stories written by Feshbach and Roe (1968) to measure 6 and 7-year-olds' empathic skills. The formed stories are about a boy whose dog is missing and girl whose is dog is sick. At the end of the first and second stories, children were asked questions of what the children in the story might feel in this situation, what they feel in this situation, what they would say to and what would do for the child in the story about its situation. The data were collected through interviews with the children and written notes that the researcher took during the interview. The analysis of the written document was done using a combination of descriptive and content analysis. In this process, both the new codes and the themes were reached and the codes in the related literature were used to make the final themes. From the academic year 2016-2017 two kindergarten classes in a primary school of Ereğli district of Zonguldak province and 30 children from these classes constituted the study group of the research. Analysis of the data collected for the research is performed in three distinct sections. The below analysis on these three sections are performed: In the first section an analysis of children's reactions to what the emotions of the protagonists in the narrated stories are, in the second section analysis of children's reactions, what they feel for the incident that the protagonist experienced and in the third section analysis of children's reactions how they would response, what they would say, what they would do for the incident that the protagonist experienced. In the findings obtained for the first chapter, it has been observed that nearly all of the children (except one child) expressed the emotion of “sadness” both for the feeling felt by the girl who is the protagonist of one of the stories and by the boy who is the protagonist of the other story. When the findings attained in the second section are reviewed, although the emotions that children expressed in this section vary compared to the first section, a great majority of children have also stated that they felt “sadness” for the situations in the narrated stories. In case of the findings obtained in the third section, it has been observed that almost all of the children reacted with positive expressions for the two stories. In view of that, children's prosocial proposals are ranked from the lowest to the highest level as making wish, giving recommendation, giving solace, indirect help-guidance for solution, cooperative help, showing affection and active help.

PDF

___

Ascione, F.R. (1992). Enhancing children’s attitudes about the humane treatment of animals: generalization to human-directed empathy. Anthrozoös, 6, 226-247.
Ascione, F.R. ve Weber, C.V. (1996). Children’s attitudes about the humane treatment of animals and empathy: one-year follow up of a school-based intervention. Anthrozoös,9(4), 188-195.
Beaty, J.J. (1998). Observing development of the young child (4th Ed.). New Jersey: Prentice-Hall, Inc.
Caplan, M.Z. ve Hay, D.F. (1989). Preschoolers' responses to peers' distress and beliefs about bystander intervention. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 30(2), 231- 242.
Chalmers, J.B. ve Townsend, M.A. (1990). The effects of training in social perspective taking on socially maladjusted girls. Child Development, 61(1), 178-190.
Creswell, J. W. (2002). Educational research: Planning, conducting, and evaluating quantitative and qualitative research. New Jersey: Prentice-Hall, Inc. Creswell, J. W., & Creswell, J. D. (2018). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches. Sage publications.
Cummings, E.M., Zahn-Waxler, C. ve Radke-Yarrow, M. (1981). Young children's responses to expressions of anger and affection by others in the family. Child development, 1274-1282.
Deutsch, F. ve Madle, R.A. (1975). Empathy: Historic and current conceptualizations, measurement, and a cognitive theoretical perspective. Human Development, 18(4), 267- 287.
Dökmen, Ü. (1995). İletişim çatışmaları ve empati. İstanbul: Sistem Yayıncılık (2. Baskı).155
Dymond, R.F. (1949). A scale for the measurement of empathic ability. Journal of Consulting Psychology, 13(2), 127.
Eisenberg, N. ve Fabes, R.A. (1990). Empathy: Conceptualization, measurement, and relation to prosocial behavior. Motivation and Emotion, 14(2), 131-149.
Eisenberg, N. ve Mussen, P.H. (1989). The roots of prosocial behavior in children. Cambridge: Cambridge University Press.
Eisenberg, N. ve Strayer, J. (1987). Critical Issues in the study of empathy. N. Eisenberg ve J. Strayer (Yay. haz.). Empathy and its development içinde (s. 3-16). Cambridge: Cambridge University Press.
Feshbach, N. ve Feshbach, S. (1972). Cognitive processes in the self‐regulation of children's aggression. Invited paper presented at the Conference on Developmental Aspects of Self-Regulation içinde. California: La Jolla.
Feshbach, N.D. (1975). Empathy in children: Some theoretical and empirical considerations. The Counseling Psychologist, 5(2), 25-30.
Feshbach, N.D. (1978). Studies of empathic behavior in children. Progress in Experimental Personality Research, 8, 1-47.
Feshbach, N.D. (1982). Sex differences in empathy and social behavior in children. N. Eisenberg (Yay. haz.). The development of prosocial behavior içinde (s. 315-338). New York: New York Academic Press.
Feshbach, N.D. ve Feshbach, S. (1969). The relationship between empathy and aggression in two age groups. Developmental Psychology, 1(2), 102.
Feshbach, N.D. ve Roe, K. (1968). Empathy in six-and seven-year-olds. Child Development, 39(1), 133-145.
Gibbs, J.G. ve Wall, S.B. (1985). Mechanisms used by young children in the making of empathic judgments. Journal of Personality, 53, 575-585.
Gönen, M. ve Özer, G. (2016). Anaokulu çocuklarının çizdikleri resimlere yönelik anlatımları yoluyla empatik becerilerinin incelenmesi. Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi Çalışmaları Dergisi, 1(1), 56-71.
Hay, D.F. (1994). Prosocial development. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 35(1), 29-71.
Hoffman, M.L. (1984). Interaction of affect and cognition in empathy. C.E. Izard, J. Kagan ve R. B. Zajonc (Yay. haz.). Emotions, cognition, and behavior içinde (s. 103- 131). Cambridge: Cambridge University Press.
Hoffman, M.L. (2008). Empathy and prosocial behavior. M. Lewis, J. M. Haviland-Jones ve L. F. Barrett (Yay. haz.). Handbook of emotions içinde. New York: The Guilford Press.
Hoffman, Martin L. (1987). The contribution of empathy to justice and moral judgment. N. Eisenberg ve J. Strayer (Yay. haz.). Empathy and it’s development içinde. Cambridge: Cambridge University Press.
Iannotti, R. J. (1985). Naturalistic and structured assessments of prosocial behavior in preschool children: The influence of empathy and perspective taking. Developmental Psychology, 21(1), 46.156
Jose, P.E. ve Brewer, W.F. (1984). The development of story liking: character identification, suspense and outcome resolution. Developmental Psychology, 20, 911- 924.
Karniol, R. (2012). Storybook-induced arousal and preschoolers’ empathic understanding of negative affect in self, others, and animals in stories. Journal of Research in Childhood Education, 26(3),346-358.
Martin, G.B. ve Clark, R.D. (1982). Distress crying in neonates: Species and peer specificity. Developmental Psychology, 18(1), 3.
Mercan Uzun, E. ve Bütün, E. (2016). Okul öncesi eğitim kurumlarındaki Suriyeli sığınmacı çocukların karşılaştıkları sorunlar hakkında öğretmen görüşleri. Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi Çalışmaları Dergisi, 1(1), 72-83.
Midlarsky, E. ve Hannah, M.E. (1985). Competence, reticence, and helping by children and adolescents. Developmental Psychology, 21(3), 534.
Paul, E.S. (2000). Empathy with animals and with humans: are they linked? Anthrozoös: A multidisciplinary. Journal of the Interactions of People and Animals, 13(4), 194-202.
Radke-Yarrow, M., Zahn-Waxler, C. ve Chapman, M. (1983). Children's prosocial disposition and behavior. P. Mussen (Yay. haz.). Handbook of child psychology: formerly Carmichael's Manual of Child Psychology içinde (s. 469-545). New York: Wiley.
Radke-Yarrow, M.R., Zahn-Waxler, C.Z., Barrett, D., Darby, J., King, R., Pickett, M. ve Smith, J. (1976). Dimensions and correlates of prosocial behavior in young children. Child Development, 47(1), 118-125.
Roberts, W. ve Strayer, J. (1996). Empathy, emotional expressiveness, and prosocial behavior. Child Development, 67(2), 449-470.
Sagi, A. ve Hoffman, M.L. (1976). Empathic distress in the newborn. Developmental Psychology, 12(2), 175.
Shantz, C.U. (1975). Empathy in relation to social cognitive development. The Counseling Psychologist, 5(2), 18-21.
Simner, M.L. (1971). Newborn's response to the cry of another infant. Developmental Psychology, 5(1), 136.
Staub, E. (1987) Commentary on part 1 (historical and thoritical perspectives). N. Eisenberg ve J. Strayer (Yay. haz.). Empathy and its development içinde (s. 103-115). Cambridge: Cambridge University Press.
Stotland, E. ve Dunn, R.E. (1963). Empathy, self-esteem and birth order. Journal of Abnormal and Social Psychology, 66, 532-554.
Taylor, N. ve Signal, T.D. (2005). Empathy and attitudes to animals. Anthrozoös: A Multidisciplinary. Journal of the Interactions of People and Animals, 18(1),18-27.
Thompson, K.L. ve Gullone, E. (2003). Promotion of empathy and prosocial behaviour in children through humane education. Australian Psychologist, 38(3), 175-182.
Uzmen, S. ve Mağden, D. (2002). Okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden altı yaş çocuklarının prososyal davranışlarının resimli çocuk kitapları ile desteklenmesi. Marmara Üniversitesi, Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 15, 193-212.157
Wispe, L. (1987). History of the concept of the empathy. N. Eisenberg ve J. Strayer (Yay. haz.). Empathy and it’s development içinde. Cambridge: Cambridge University Press.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Zahn-Waxler, C., Radke-Yarrow, M., Wagner, E. ve Chapman, M. (1992). Development of concern for others. Developmental Psychology, 28(1), 126.