Balkan Milliyetçiliğinin Türk Eğitim Düşüncesine Etkileri

19. yüzyılda Avrupa da yayılmaya başlayan milliyetçilik, bir taraftan milli devletlerin doğuşuna yol açarken, diğer taraftan çok uluslu imparatorlukların yıkılmasına neden olmuştur. Çok uluslu Osmanlı İmparatorluğu da milliyetçi akımlardan etkilenmekte gecikmemiştir. Osmanlı İmparatorluğunda milliyetçilik, ilk dönemlerde Balkanlarda gayri Müslim azınlıkların faaliyetleri çerçevesinde şekillenmiştir. Bu çalışmada Balkan ulusları arasında yayılmaya başlayan milliyetçiliğin Türk eğitim düşüncesine etkileri incelenmiştir. Balkan milliyetçiliği, Osmanlı vatandaşlarına yönelik eğitim anlayışının, Türklük bilincini ve kimliğini ön planda tutan bir “milli eğitim” anlayışına dönüşmesine ve “milli seçkinler” yetiştirme düşüncesinin doğuşuna etki etmiştir.

The Effects of the Balkans Nationalism on Turkish Education Thought

Nationalism, which started to spread in Europe in the 19th century, caused foundation of national states on the one hand but fall of the empires with many nations on the other. It was not so late that the multinational Ottoman Empire had been affected by nationalistic movements. In the early periods, nationalism in the Ottoman Empire was shaped through the activities of non-Muslim minorities in the Balkans. In this study, the effects of the Balkans nationalism on Turkish education thought were investigated. The Balkans nationalism affected the transformation of the thought of education directed to the citizens of the Ottoman Empire and the birth of the thought of educating “national elites.”

PDF

___

Akil Muhtar. (1340), Darülfünûnumuz Hakkında Bazı Mülahazat, Matbaa-i Ahmed İhsan ve Şürakası, İstanbul.
Akyüz, Y. (1999), Türk Eğitim Tarihi, Alfa Basım Yayın, İstanbul.
Arsal, S. M. (1972), Milliyet Duygusunun Sosyolojik Esasları, Ötüken Neşriyat, İstanbul.
Aynî, M. A. (2007), Darülfünun Tarihi, Haz. Aykut Kazancıgil, Kitabevi Yayınları, İstanbul.
Aytaç, K. (1998), Avrupa Eğitim Tarihi, M. Ü. İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, İstanbul.
Bakır, K. (2008), “II. Meşrutiyet Döneminde Milli Seçkincilik ve Eğitim: Emrullah Efendi, Tuba Ağacı Nazariyesi”, Doğu Batı Düşünce Dergisi, Yıl: 11, Sayı: 45, Mayıs, Haziran, Temmuz 2008: 197-213.
Baltacıoğlu, I. H. (1995), Tâlim ve Terbiyede İnkılâp, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul.
Berkes, N. (2002), Türkiye’de Çağdaşlaşma, Haz. Ahmet Kuyaş, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
Copleston, F. (1996), Felsefe Tarihi Cilt VII Çağdaş Felsefe Fichte’den Nietzche’ye Bölüm 1a Alman İdealizmi, Çev. Aziz Yardımlı, İdea Yayınevi, İstanbul.
Ergün, M. (1996), II. Meşrutiyet Devrinde Eğitim Hareketleri 1908–1914, Ocak Yayınları, Ankara.
Gökalp, Z. (1990), Türkçülüğün Esasları, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul.
Güngör, E. (1997), Dünden Bugünden- Tarih-Kültür-Milliyetçilik, Ötüken Neşriyat, İstanbul.
Hafız Hakkı Paşa. (Tarihsiz), Bozgun, Tercüman-1001 Temel Eser, Yayın yeri bilgisi yok. İnternet Erişim: [http://www.ankara.edu.tr/sonEcts/comenius.html], Erişim Tarihi: 02.04.2008.
Karakuş, M. (2006), “Türkçülük ve Türk Milliyetçiliği”, Doğu Batı Düşünce Dergisi, Yıl: 9, Sayı: 38, Ağustos, Eylül, Ekim 2006: 57-76.
Karpat, K. H. (2004), Balkanlarda Osmanlı Mirası ve Ulusçuluk, çev. Recep Boztemur, İmge Kitabevi, Ankara.
Karpat, K. H. (2006), Osmanlı’da Değişim, Modernleşme ve Uluslaşma, çev. Dilek Özdemir, İmge Kitabevi, Ankara.
Katoğlu, M. (2000), “Cumhuriyet Türkiyesi’nde Eğitim, Kültür, Sanat”, Türkiye Tarihi 4 Çağdaş Türkiye 1908–1980, Cem Yayınevi, İstanbul.
Koçer, H. A. (1974), Eğitim Sorunlarımız Üzerine İncelemeler ve Düşünceler, Yayım yeri ve yayınevi bilgisi yok.
Oba, A. E. (1995), Türk Milliyetçiliğinin Doğuşu, İmge Kitabevi, Ankara.
Oğuz, A. (2006), “Rusya Türklerinin Türk Milliyetçiliğiyle İlişkileri”, Doğu Batı Düşünce Dergisi, Yıl: 9, Sayı: 38, Ağustos, Eylül, Ekim 2006: 109-123.
Ortaylı, İ. (1998), Osmanlı İmparatorluğu’nda Alman Nüfuzu, İletişim Yayınları, İstanbul.
Ortaylı, İ. (2006 a), İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı, Alkım Yayınevi, İstanbul.
Ortaylı, İ. (2006 b), Osmanlı Barışı, Ufuk Kitap, İstanbul.
Ortaylı, İ. (2007), Son İmparatorluk Osmanlı, Timaş Yayınları, İstanbul.
Sakaoğlu, N. (1991), Osmanlı Eğitim Tarihi, İletişim yayınları, İstanbul.
Sarınay, Y. (1994), Türk Milliyetçiliğinin Tarihi Gelişimi ve Türk Ocakları, Ötüken Neşriyat, İstanbul.
Satı Bey. (1329), Vatan İçin (Beş Konferans), Kader Matbaası, İstanbul.
Tunaya, T. Z. (1989), Türkiye’de Siyasal Partiler Cilt: III “İttihat ve Terakki” Bir çağın, Bir Kuşağın, Bir Partinin Tarihi, Hürriyet Vakfı Yayınları İstanbul.
Tüccarzâde İbrahim Hilmi, (2000), Maarifimiz ve Servet-i İlmiyemiz, Haz. Melek Dosay Gökdoğan, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
Utku, A. (2003), “Bizde Birkaç Tarz-ı Siyaset ve Fichte’nin Alman Ulusuna Söylevleri”, Tarih ve Toplum, Cilt 40, Sayı 236, Ağustos 2003: 68-76.
Vahapoğlu, H. (2005), Osmanlıdan Günümüze Azınlık ve Yabancı Okullar, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul.