Odun hammeddesi üretiminde operasyonel planlama yöntemi

Operasyonel planlama; belirli bir alandaki ormancılık operasyonlarını sürdürmek için işgücü, para ve zaman girdilerini kullanarak gerekli olan orman kaynaklarına erişimi, kullanılmasını, yenilenmesini ve korunmasını olanaklı kılan metotlar, programlar ve sorumluluklar bütününü kapsayan bir üretim planlaması yaklaşımı olup hiyerarşik planlama yönteminin, son aşamasıdır. Odun hammaddesi üretimine ilişkin kısa vadeli, detay uygulama planını ortaya koyabilen, ortalama üretim maliyetlerini ve meşcere zararlarını azaltabilen, orta ve uzun vadedeki amaçlara uygun, zaman ve konumsal duyarlılığı olan planlara ve bu nedenle de operasyonel planlamaya ihtiyaç vardır. Bu çalışmada; operasyonel planlamanın yöntembilimi tanıtılmış, planlamanın temel adımları sıralanmış, benzer bir planlama yönteminin Türkiye ormancılığında uygulanabilmesi için yönetici, planlayıcı, araştırıcı ve uygulayıcılara yol gösterilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

planlama, odun, matematiksel modeller, bölmeden çıkarma, analitik yöntemler

Operational planning method for timber harvesting

Operational planning, last step of the hierarchical planning methods, is a production planning approach that comprises of the methods, programs, and responsibilities, which enables to be reached, used, renovated, and protected of forest resources by using of workforce, money, and time inputs to sustain forestry operations in certain area. It is necessary the operational planning in timber harvesting, which can expose a short-term detailed plan, can minimize harvesting unit cost and stand damage, is appropriate mid and long-term forestry objectives, and has a time and spatial sensitivity. In this article; it was introduced the methodology and enumerated basic steps of the operational planning. It was guided to forestry manager, planner, researcher, and practicer so that a similar operational planning method can be applied to Turkish Forestry.

Keywords:

planning, wood, mathematical models, logging, analytical methods,

PDF

___

Acar, H.H., 1994. Ormancılıkta Transport Planları ve Dağlık Arazide Orman Transport Planlarının Oluşturulması, KTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, 150 s., Trabzon

Acar, H.H., Gül, A.U. ve Gümüş, S., 2000. Bölmeden Çıkarma çalışmalarında Toplam Maliyetin Minimizasyonu İçin Doğrusal Programlama Kullanımı, TUBITAK-Doğa Dergisi, 24 (2000), 383-391

Acar, N., 2001. Üretim Planlaması, MPM Yayınları No: 280, Ankara, 215 s. Aykut, T., 1984. Orman Ürünleri Taşımcılığında Araç ve Teknikler, İ.Ü. Orman Fakültesi Yayınları No: 3246/370, İstanbul, 100 s.

Başkent, E.Z., 1999. Türk-Alman Ormancılık Projesiyle Gündeme Gelen Amenajmanda Yeni Model’in Çağdaş Orman Amenajmanı Yaklaşımı Doğrultusunda Değerlendirilmesi–Bölüm 1, Orman Mühendisliği Dergisi, Ocak-Şubat Sayısı

Başkent, E.Z., 2004. Yöneylem Araştırması, KTÜ Orman Fakültesi Yayın No: 218/36, Trabzon, 480 s.

Bayoğlu, S., 1996. Orman Nakliyatının Planlanması, İ.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Yayınları No:3941/8, İstanbul, 169 s.

Boyland, M. 2003. Hierarchy Planning in Forestry. ATLAS/SIMFOR Project Technical Report, 7 pp.

Burger, D.H. ve Jamnick, M.S., 1991. Analysis of Wood Procurement Strategies: Supplying Multiple Mills from Multiple Sources, Proceedings of the 1991 Symposium on Systems Analysis in Forest Resources, Ed. By Buford, M.A., March 3-6 Charleston, p.17-23.

Dykstra, D.P, 1976. Timber Harvest Layout by Mathematical and Heuristic Programming, PhD Thesis, Oregon State University, 299 p.

Dykstra, D.P. ve Heinrich, R., 1996. FAO Model Code of Forest Harvesting Practice, FAO Publications, Rome, 85 s.

Eker, M., 2004. Odun Hammaddesi Üretiminde Yıllık Operasyonel Planlama Modelinin Geliştirilmesi, KTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 239 s., Trabzon

Eker, M. ve Acar, H.H., 2005. Orman Yolları ve Üretim Faaliyetlerinde Çevresel Etkilerin Azaltılmasına Yönelik Bazı Uygulama Önlemleri, I. Çevre ve Ormancılık Şurası, 21-24 Mart 2005, Tebliğler-Cilt:2, s. 381-388, Antalya

Engür, O.M., 1996. Orman Ürünlerinin Hasadında Teknoloji Seçimi ve Mekanizasyon Olanakları, İ.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul, 216 s.

Epstein, R., Morales, P., Seron, J. ve Weintraub, A., 1999. Use of OR Systems in the Chilean Forest Industries, Interfaces 29 (1), 7-28

Erdaş, O., 1986, Odun Hammaddesi Üretimi, Bölmeden Çıkarma ve Taşıma Safhalarında Sistem Seçimi, KTÜ, Orman Fakültesi Dergisi 9(1-2),91-113

Erdaş, O., 1997. Orman Yolları – Cilt I, KTÜ Orman Fakültesi Yayınları No:187/25, Trabzon, 390 s.

Gunn, A.E., 1991. “Some Aspects of Hierarchical Production Planning in Forest Management”, Proceedings of the 1991 Symposium on Systems Analysis in Forest Resources, Ed. By Buford, M.A., March 3-6 Charleston, p.53-62, SC.

Gül, A.U. ve Acar, H.H., Topalak, Ö., 2000. Ormancılıkta Üretim Çalışmalarında Mekanizasyon İhtiyacının Doğrusal Programlama Yoluyla Belirlenmesi, TUBİTAK Doğa Dergisi 23, 375-382.

Gürtan, H., 1975. Dağlık ve Sarp Arazili Ormanlarda Kesim ve Bölmeden Çıkarma İşlerinde Uğranılan Kayıpların Saptanması ve Bu İşlerin Rasyonalizasyonu Üzerine Araştırmalar,TUBİTAK Yayın No: 250, TOAG Seri No: 38

Karlsson, J., Rönnqvist, M. ve Bergströmn, J., 2002. Annual Harvest Planning, Department of Mathematics, Linköping Inst. of Technology, LiTH-MAT-R–2002-15, Sweden.

Laroze A., Greber B., 1991. Multi-Level Harvest Plannıng And Log Merchandising Using Goal-Programming, Proceedings of the 1991 Symposium on Systems Analysis in Forest, Resources,Ed. By Buford, M.A., March 3-6, 199, Charleston, South Carolina p.24-30.

Lockwood, C., 1998. Accessible Forest Planning Tools, McGregor Model Forest, Science Council of BC & Forest Renewal, FR-96-97-065, 26 s.

Martell, D.E., Gunn, E., Weintraub, A. 1998. Forest Mangement Challenges for OperationalResearchers, European Operational Research 104(1), 1-17

McNaughton, A., Rönnqvist, M. ve Ryan, D., 2003. An Integrated Optimization Model for ForestHarvesting, Forest Research Institute, Rotorua-NZ, 25 p.

OGM, 1996. Asli Orman Ürünlerinin Üretim İşlerine Ait 288 Sayılı Tebliğ, Ank.

OGM, 2004. Orman Genel Müdürlüğü 2004 Yılı Döner Sermaye Bütçesi, Çevre ve Orman Bakanlığı OGM/APK Dairesi Başkanlığı, Ankara, 127 s.

ÖİKRT, 2006. IX. Beş Yıllık Kalkınma Planı Ormancılık Özel İhtisas Komisyonu Raporu: Birinci Taslak, www.ogm.gov.tr 10 Mart 2006.

Rardin, R.L., 1998. Optimization in Operation Research, Prentice Hill, 905 p. Reimer, D.R., 1979. An Operational Computer Assisted Forest Engineering System, Proceedings of Symposium on Mountain Logging, Ed. by W. Carson, J. Jorgensen, H. Lysons, IUFRO, 10-14 September, Washington.

Robak, E.W., 1984. Toward a Microcomputer-Based DSS for Planning Forest Operations, Interfaces 14 (5), 105-111

Robak, E.W., 2004. Solving the Multi-Year Forest Operation Planning Problem Using Optimization: A Pilot Study. II. Latin American Symposium on Forest management and Economics, 18-20 September 2004, Barcelona.

Robak, E.W.T. ve Murty, B.R., 2006. Forest Management Information System(FMIS)-An integrated approach to forest management, www.gisdevelopment.net/technology/gis/techgi0052a.htm 30 Mart 2006

Saaty, T., 1989. Multicriteria Decision Making: The Analytic Hierarchy Process, RWS Publication, Pittsburg, 219 s.

Samset, I., 1979. The Transport Network Terminology and Definitions, Proceedings of Symposium on Mountain Logging, Ed. by W. Carson, J. Jorgensen, H. Lysons, IUFRO, 10-14 September, University of Washington.

Soykan, B., 1978. Ormancılıkta Transport Sorunlarının Çözümü. KÜ-Orman Fakültesi Dergisi 1 (2), 17-32

Taha, H.A., 2000. Yöneylem Araştırması, Çev. Baray, Ş.A. ve Esnaf Ş., Literatür Yayınları: 43, 905 s., İstanbul

Weintraub, A., Cholaky, A., 1991. A Hierarchical Approach to Forest Planning, Forest Science 37 (2), 439-460

Weintraub, A., Jones, G., Magendzo, A., Meacham, M. ve Kırby, M.; 1994. A Heuristic System to Solve Mıxed Integer Forest Planning Models, Operations Research, 42(6), 1010-1024

Weintraub, A., Epstein, R., Murphy, G., Manley, B., 2000. The Impact of Environmental Constraints on Short Term Harvesting: Use of Planning Tools and Mathematical Models, Annals of Operations Research 95,41-66

Weintraub, A., 2003. Modelling and Algorithmic Challenges in Forestry:Twenty Open Problems, EURO/INFORMS Joint International Meeting on New Opportunities for OR, July 06-10, İstanbul, Abstract Book, p. 24