Anadolu Karaçamı (Pinus nigra Arn. subsp. pallasiana (Lamb.) Holmboe) tohum meşcerelerinin bazı kozalak ve tohum özelliklerine göre ayrılmasının istatistik analizi

Bu çalışma, Anadolu Karaçamı [Pinus nigra Arn. subsp. pallasiana (Lamb.) Holmboe] ’nın tescili yapılmış 4 tohum meşceresinin bazı kozalak ve tohumlarının morfolojik özelliklerine (değişkenlere) göre ayrılmasının istatistik açıdan anlamlı olup olmadığını ve tohum meşcerelerinin ayrımında en fazla etkiye sahip değişkeni (leri) belirlemek amacıyla yapılmıştır. Tohum meşcerelerinin ayrımı için, bu meşcerelerden sağlanan bazı kozalak (kozalak boyu, kozalak çapı, kozalak ağırlığı, karpel sayısı, kalkan (en-boy) ve tohum özeliklerinden (tohum çapı, tohum boyu, 1000 dane ağırlığı, kanat çapı, kanat boyu) yararlanılmıştır. Ayrımda çok değişkenli istatistik yöntemlerden olan diskriminant analizi yöntemi kullanılmıştır. Yapılan, istatistik analiz sonucunda üç adet ayırma fonksiyonu da %99.9 güven düzeyinde anlamlı bulunmuştur. İlk ayırma fonksiyonu tarafından açıklanan varyans yüzdesi %59.8’dur. Ayrıca, ayırma fonksiyonun $P_1$ = 0.75 olarak bulunan tutarlılığı ile rasgele sınıflama halindeki P2=0.25 olasılık oranı arasındaki farkın denetimi için, t-testi uygulanmıştır. $t_{hesap}$=12.111> $t_{138;001}$ = 3.382 olduğundan %99.9 güven düzeyinde iki ayırma yönteminin arasındaki farkın rastlantı olamayacağı kabul edilmiştir. Tohum meşcerelerinin ayrımında kozalak boyu, kozalak çapı, kozalak ağırlığı, kalkan boyu, tohum boyu ve kanat boyu önemli özellikler olarak belirlenmiştir. Ayırma analizinden yararlanılarak tohum meşcerelerinin benzerliklerinin tanımlanması ve bu tanımlamada da önemli değişkenlerin ortaya konulması ağaçlandırma ve ıslah çalışmalarına katkı sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler:

tohum, kozalak, çam, ayırma analizi, morfolojik özellikler, Pinus nigra

Statistical analysis of some seed and cone characteristics in the discriminant of seed stands of Anatolian Black Pine (Pinus nigra Arn. subsp. pallasiana (Lamb.) Holmboe)

In this study, the discrimination of four registered Anatolian black pine [Pinus nigra Arn. subsp. pallasiana (Lamb.) Holmboe] seed stands according to some morphological characteristics (variables) of cone and seeds related with those in terms of statistical have been studied. Some characteristics of cones and seeds (cone length, diameter and weight, cone scale number, shield (width-length), seed diameter, length, one thousand seed weight, wing diameter, wing length) were used for discrimination of seed stands. The statiscal analysis showed that three functions of discriminant found significant at 99% level. The variance percent of the first discriminant function was found 59.8%. In addition, in order to control the estimated differences between consistency of the classifying function ( $P_1$ =0.75) and probability ratio ( $P_2$ =0.25) of random classifying t-test was applied. As to the calculated t-value (12.111) found higher than t-value (3.382) given on the t-table, it was accepted that the estimated difference of the two used classification methods were not random at 99.9 percent level. It was determined that the characteristics of cone length, diameter and weight, shield length, seed length and wing length was important for discrimination of seed stands. The definition of similarities among seed stands and in this connection introduction of some important variations by discriminant analysis for the studies of afforestration and improvement were given some help.

Keywords:

seeds, cones, pines, discriminant analysis, morphological properties, Pinus nigra,

PDF

___

Alptekin, C.Ü., 1986. Anadolu Karaçamı [Pinus nigra Arn. ssp.pallasiana (Lamb.) Holmboe]’nin Coğrafik Varyasyonları, İ.Ü. Orman Fakültesi Dergisi, Cilt 36, Seri A, Sayı 2, 132-154, Ankara.

Anonim, 1999. Orman Ağaçları ve Tohumları Islah Araştırma Müdürlüğü, 1998 Yılı Çalışma Raporu, 1999 Yılı Çalışma programı. Orman Bakanlığı Yayın No: 071, Müdürlük Yayını No:7, 152 s., Ankara.

Aslan, S., 1983. Ülkemizde Orman Ağaçları Islahı, Orm. Arş. Enst.Yayınları, Dergi Serisi, Cilt 35, Sayı 1, No: 69, 227-252, Ankara.

Avanoğlu, B., Ayan, S., Demircioğlu, N., Sıvacıoğlu, A., 2005. Kastamonu-Taşköprü Orman Fidanlığında Üretilen 2+0 Yaşlı Karaçam (Pinus nigra Arnold. subsp. pallasiana (Lamb.) Holmboe) Fidanlarının TSE Normlarına Göre Değerlendirilmesi, YTÜ, SİGMA, Mühendislik ve Fen Bilimleri Dergisi, 2005/2, s.73-83, İstanbul.

Çakmak, Z., 1992. Çoklu Ayırman ve Sınıflandırma Analizi: Eğitimde Öğrencilerin Meslek Seçimine Uygulanması, Anadolu Üniversitesi Yayın No: 658, Anadolu Üniv. Basım evi, Eskişehir.

Daşdemir, İ., Güngör, E., 2004. Çok Boyutlu Karar Verme Metotları ve Ormancılıkta Uygulama Alanları, ZKÜ. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, Cilt 1-2, s. 1-19, Bartın.

Ediz,B., Cangür, Ş., Ocakoğlu, G., Ercan, İ., Cankur, N.Ş., Coşkun, İ., Kan, İ., 2005. Diskriminant (ayırma) Analizi ile El Kullanımı Tayini, VIII. Ulusal Biyoistatistik Kongresi, Poster Bildiriler, s. 465, 20- 22 Eylül 2005, Bursa.

Genç, M., Güner, Ş.T., Şahan, A., 1999. Eskişehir, Eğirdir ve Seydişehir Orman Fidanlıklarında 2+0 Karaçam Fidanlarında Morfolojik İncelemeler, Journal of Turkish Agriculture & Forestry, 23 (Ek Sayı 2) 517-525 .

Gezer A., Carus, S., Yücedağ, C., 2005. Doğu Ladini (Picea orientalis (L.) Link.)’inde Tohum Kaynağının Belirlenmesinde Ayırma Analizinin (Discriminant Analysis) Kullanımı, Ladin Sempozyumu (20-22 Ekim 2005) Bildiriler Kitabı II. Cilt., 719-726, Trabzon.

Gezer, A., Gülcü, S., Yücedağ, C., 2006. Ormancılıkta Bitki Genetiği ve Islahına Giriş, SDÜ Orman Fakültesi Yayın No: 67, 122s. , Isparta.

Işık, F., 1998. Kızılçamda (Pinus brutia Ten.) Genetik Çeşitlilik, Kalıtım Derecesi ve Genetik Kazancın Belirlenmesi, Batı Akd. Orm. Arş. Enst., Teknik Bülten No: 7, 12-13, Antalya.

Işık, K., 1980. Köken Denemelerinde Çok değişkenli Analizler ve Kızılçam (Pinus brutia Ten.) Üzerinde Bir Uygulama, Proc. Tubitak VII. Teknik Kongresi TOAG Orm. Sek. 1-15, Adana.

Işık, K., Topak, M., Keskin, A.C., 1987. Kızılçam (Pinus brutia Ten.) Orijin Denemeleri, Orman Ağaçları ve Tohumları Islah Araştırma Müdürlüğü Yayın No: 3, 4-5, Ankara.

Johnson E.D., 1988. Applied Multivariate Methods for The Data Analysts, Duxbury Pres.

Kalıpsız, A. 1981. İstatistik Yöntemler. İ.Ü. Orman Fakültesi, Yayın No:2837/294, 558 s. , İstanbul.

Karadağ M., 1999. Batı Karadeniz Bölgesinde Karaçam (Pinus nigra Arnold. ssp. pallasiana (lamb.) Holmboe), Doğal Gençleştirme Koşulları Üzerine Araştırmalar, orman bakanlığı Batı Akdeniz Ormancılık Araş. Enst. Müd., Teknik Bülten No:4, Orman Bakanlığı Yayın No: 067, Müdürlük Yayın No: 6, 226 s.,Bolu.

Mısır, N., Yavuz H., Mısır M., Bilgili F., 2005. Doğu Ladini (Picea orientalis (L.) Link.) Karışık Meşcerelerinde Meşcere Tipi Ayrımının İstatistiksel Olarak Değerlendirilmesi, Ladin Sempozyumu (20-22 Ekim 2005) Bildiriler Kitabı II. Cilt., 615-624, Trabzon.

Özdamar, K., 1999. Paket Programlar ile İstatistiksel Veri Analizi (Çok Değişkenli Analizler), Kaan Kitabevi, 502 s. , Eskişehir.

Öztürk, H., 2000. Orman Ağaçları Genetik Islahında Döl Denemeleri, Orman Ağaçları ve Tohumları Islah Araştırma Müdürlüğü Dergisi, Sayı 1, 97-98, Ankara.

Tuçtaner, K. 2002. Primary Selection of Willow Clones for Multi-Purpose Use in Short Rotation Plantations. Silva Genetica 51(2-3): 105-112, Germany.

Ürgenç, S., 1982. Orman Ağaçları Islahı, İ.Ü.Yayın No:2836, Orman Fak. Yayın No:293, 414 s., İstanbul.

Yahyaoğlu, Z., 1995. Tohum Teknolojisi ve Fidanlık Tekniği, K.T.Ü. Orman Fak. Ders Teksirleri Serisi 43, 109 s., Trabzon.