Azotlu ve kükürtlü gübrelemenin çıplak köklü Toros sediri (Cedrus libani A. Rich.) fidanlarının gelişimi üzerine etkileri

Fidan kalitesini etkileyen en önemli faktörlerden birisi toprak verimliliğidir. Fidanlıklarda toprağın aşırı asidik veya alkali olması, havalanmasının yeterli olmaması veya fidanların aşırı sık olması gibi nedenler fidanlarda beslenme ve gelişim bozukluklarına neden olabilmektedir. Bu çalışmada, fidan gelişiminin zayıf olduğu fidanlık yastığında, azotlu ve kükürtlü gübrelemenin 1+0 yaşlı çıplak köklü Toros sediri (Cedrus libani A. Rich.) fidanları üzerine etkileri araştırılmıştır. Bu amaçla, tesadüf parselleri deneme desenine uygun olacak şekilde, 1 kontrol ve 3 gübreleme işlemi (N10: 10 g N m-2, S11: 11 g S m-2 ve S75: 75 g S m-2) üç tekrarlı olarak denemeye alınmıştır. Vejetasyon mevsimi sonunda toprak reaksiyonundaki değişim ve fidanların morfolojik özellikleri belirlenmiştir. Ayrıca, gübrelemenin fidanların N ve S beslenmesine etkileri de belirlenmiştir. Sonuçta, N10 işleminin fidanların morfolojik özellikleri üzerine belirgin bir etkisinin olduğu, ancak S11 ve S75 işlemlerinin önemli farlılıklar yaratmadığı görülmüştür. TSE kalite sınıflandırmasına göre, N10 gübrelemesiyle m2de 315 kaliteli fidan elde edilmişken kontrol parselinde yalnızca 34 kaliteli fidan elde edilmiştir. Sonuç olarak, Eğirdir Orman Fidanlığında yürütülen çıplak köklü Toros Sediri fidanı yetiştirme çalışmalarında azotlu gübreleme yapılması gerekliliği ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Toros sediri, Gübreleme, Azot, Kükürt, Fidan morfolojisi, Görüntü analizi, Fidan kalitesi

Effects of nitrogen and sulfur fertilization on development of bare-root Taurus cedar (Cedrus libani A. Rich.) seedlings

Soil productivity is one of the most important factors affecting seedling quality. Unfavorable conditions such as excessively acidic or alkaline soil reaction, poor aeration or over-dense seedlings may results in nutritional and developmental abnormalities in forest nurseries. In this study, effects of nitrogen and sulfur fertilization on 1+0 year-old bare root Taurus cedar (Cedrus libani A. Rich.) seedlings were investigated in a nursery bed, where some nutritional and growth problems are commonly observed. One control and three fertilizer treatments (N10: 10 g N m-2, S11: 11 g S m-2 and S75: 75 g S m-2) were applied in accordance with randomized block design with three replications. Changes in soil reaction and morphological properties of seedlings were determined at the end of the growing season. In addition, effects of fertilization on N and S nutrition of the seedlings were determined. As a result, it was determined that N10 treatment had a pronounced effect on morphological properties of the seedling, but S11 and S75 treatments did not have any significant effect. According to TSE seedling quality classes, N10 fertilization resulted in 315 quality seedlings per m2, while number of quality seedling were 34 seedlings per m2 in control treatment. As a conclusion, it was shown that N10 fertilization is necessary when growing bare-root Taurus cedar in Eğirdir Forest Nursery.

Keywords:

Taurus cedar, Fertilization, Nitrogen, Sulfur, Seedling morphology, Image analysis, Seedling quality,

PDF

___

Albayrak Çatal, Y., 2002. Toros sediri (Cedrus libani A.Rich.)’nde yetiştirme sıklığının bazı morfolojik fidan özelliklerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, SDÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta.
Alkan H., 2002. Kalitesizliğin önemli bir boyutu: Maliyet artışı (Orman ağacı fidanı üretimine ilişkin bir değerlendirme). SDÜ Orman Fakültesi Dergisi, 2: 97-118.
Anonim, 1999. Eğirdir Orman Fidanlığı 1999-2003 Yılı Rotasyon Planı, Isparta.
Atalay, İ., 1987. Sedir (Cedrus libani A. Rich.) Ormanlarının Yayılış Gösterdiği Alanlar ve Yakın Çevresinin Genel Ekolojik Özellikleri ile Sedir Tohum Transfer Rejyonlaması. Orman Genel Müdürlüğü Yayın No: 663, s.167, Ankara.
Bowles, G.P., 1981. Nursery spacing and seedling quality. In Chavosse, C.G.R. (Ed.), Forest Nursery and Establishment Practice in New Zealand, New Zealand Forest Service FRI Symposium No 22: 101-112.
Boydak M., 2014. Toros sedirinin ekolojisi, doğal gençleştirilmesi ve bu türle karstik alan ağaçlandırmaları. I. Ulusal Akdeniz Orman ve Çevre Sempozyumu, “Akdeniz Ormanlarının Geleceği: Sürdürülebilir Toplum ve Çevre”, 22 - 24 Ekim 2014 – Isparta, s. 1-25.
Boydak, M., Çalıkoğlu, M., 2008. Toros Sedirinin (Cedrus libani A. Rich.) Biyolojisi ve Silvikültürü. OGEM-VAK Yaınları, s. 284, Ankara.
Brohi A.R., Doran İ, Gürlevik N. 2012. Ormancılık ve peyzaj ağaçlarında bitki besleme yönetimi. In M.R. Karaman (Ed.), Bitki Besleme - Sağlıklı Bitki, Sağlıklı Üretim, Gübretaş Rehber Kitaplar Dizisi: 2, Duman Ofset Matbaacılık, Ankara.
Demiralay, İ., 1993. Toprak Fiziksel Analizleri. A.Ü. Ziraat Fak. Yayınları No:143, Erzurum.
Dickson, A.A.L., Leaf, J., F., Hosner, 1960. Quality appraisal of white spruce and white pine seedlings stock in nurseries. Forestry Chronicle 36:10-13.
Dirik, H., 1990. Dikim şoku. İÜ Orman Fakültesi Dergisi, B40(3): 105-116.
Duryea, M.L., 1984. Nursery cultural practices: Impacts on seedling quality. In Duryea, M.L., Landis, T.D. (Eds), Forest Nursery Manual: Production of Bareroot Seedlings, Chapter 15, Forest Research Laboratory, Oregon State University, pp.143-164.
Eser, Y., 2007. Boylu ardıç (Juniperus excelsa Bieb)’ın fidanlık tekniği açısından önemli görülen yetiştirme sıklığı ve gübrelemenin fidan morfolojik özellikleri üzerine etkileri. Yüksek Lisans Tezi, SDÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta.
Gülçur, F., 1959. Daimi bir orman fidanlığı için yer seçiminde göz önünde tutulacak esaslar. İÜ Orman Fakültesi Dergisi Seri B, 12(1): 47-54.
Gülçur, F., 1962a. Orman fidanlığı topraklarının verimlilik standartları ve verimliliğe tesir eden çeşitli faktörlerin ıslahı. İÜ Orman Fakültesi Dergisi, Seri B, 12: 67-73.
Gülçur, F., 1962b. Orman fidanlıklarında kullanılan gübre çeşitleri ve gübrelemede göz önünde tutulacak esaslar. İÜ Orman Fakültesi Dergisi, Seri B, 12: 41-52.
Gürlevik, N., Kelting, D.L., Allen, H. L., 2003. The effects of vegetation control and fertilization on net nutrient release from decomposing loblolly pine needles. Can. J. For. Res. 33: 2491–2502.
Gürlevik, N., Gültekin, H.C., 2009. Bitki Besleme. T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Genel Müdürlüğü. Tohum, Fidan Üretimi, Ağaç Islahı ve Mekanizasyon Semineri, Eskişehir, 148-158.
Havlin, J.L., Beaton, J.D, Tisdale, S.L, Nelson, W.L, 1999. Soil Fertility and Fertilizers: An Introduction to Nutrient Management. Sixth edition. Pearson Prentice Hall, NJ.
Hızalan, E., Ünal, H., 1965. Topraklarda Önemli Kimyasal Analizler. A.Ü. Zir. Fak. Yay. No:278, Yrd. Ders Kitabı No:97, A.Ü. Basımevi Ankara.
Hocaoğlu, Ö.L., 1966. Toprakta Organik Madde, Nitrojen ve Nitrat tayini. Atatürk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Zirai Araştırma Enstitüsü, Teknik Bülten, No: 9.
Kacar, B., 1995. Bitki ve Toprağın Kimyasal Analizleri III. Ankara Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Eğitim Araştırma ve Geliştirme Vakfı Yayınları, No: 3, Ankara.
Kantarcı, M.D., 1990. Türkiye’de sedir ormanlarının yayılış alanında ekolojik ilişkiler. Uluslararası Sedir Sempozyumu, Ormancılık Araştırma Enstitüsü Muhtelif Yayınlar No: 59, s.12–25, Ankara.
Karaöz, M.Ö., 1992. Gübreler ve peyzaj uygulamalarında gübreleme teknikleri. İÜ Orman Fakültesi Dergisi, Seri B, 42(3-4): 49-60.
Katkat, V., Kacar, B., 2011. Gübreler ve Gübreleme Tekniği. 4. Baskı, Nobel Yayın Dağıtım.
Lindsay, W.L., Norvell, W.A., 1978. Development of a DTPA soil test for zinc, iron, manganese, and copper. Soil Science Society of America Journal, 42: 421-428
Luis, V.C., Puértolas, J., Climent, J., Peters, J., González-Rodríguez A.M., Morales, D., Soledad Jiménez, M., 2009. Nursery fertilization enhances survival and physiological status in Canary Island pine (Pinus canariensis) seedlings planted in a semiarid environment. European J Forest Research, 128: 221-229.
Marschner, H., 1995. Mineral Nutrition of Higher Plants. Academic Press, 889 p, London.
Mayer, H., Sevim, M., 1959. (Çeviri: Necmettin Çepel), Lübnan Sediri - Lübnan'daki 5000 yıllık tahribatı, Anadolu'daki bugünkü yayılış sahası ve bu ağaç türünün Alplere tekrar getirilmesi hakkında düşünceler. İÜ Orman Fakültesi Dergisi Seri B, 9(2): 111-142.
OATIAM, 2009. Tohum Meşçereleri. OGM Orman Ağaçları ve Tohumları Islah Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, http://ortohum.ogm.gov.tr/Sayfalar/Tohum-Mescereleri.aspx; Erişim tarihi: 15.10.2016.
OGM, 2005. Sedir Ormanlarının Rehabilitasyonu Eylem Planı. T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı, Orman Genel Müdürlüğü, 24s, Ankara.
OGM, 2008. Orman Atlası. T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı, Orman Genel Müdürlüğü, 88s, Ankara.
OGM, 2015. Orman Ağacı Fidan Üretimi 2009-2015, Ormancılık İstatistikleri 2015. Orman Genel Müdürlüğü İstatistikleri, Ankara. https://www.ogm.gov.tr/ekutuphane/Istatistikler/Forms/AllItems.aspx
Oliet, J., A., Planelles, R., Artero, F., Jacobs, D.F., 2005. Nursery fertilization and tree shelters affect long-term field response of Acacia salicina Lindl. planted in Mediterranean semiarid conditions. Forest Ecology and Management, 215: 339–351.
Oliet, J.A., Planelles, R., Artero, F., Valverde, R., Jacobs, D.F., Segura, M.L., 2009. Field performance of Pinus halepensis planted in Mediterranean arid conditions: relative influence of seedling morphology and mineral nutrition. New Forests, 37: 313–331.
Örtel, E., 1994. Sedir fidanlık tekniği. In Eler, Ü. (Ed.), Sedir, Ormancılık Araştırma Enstitüsü Muhtelif Yayınlar No: 66, El Kitabı Dizisi: 6, Ankara, s. 195-210.
Özçelik R., Özkan K., 1997. Fidan yetiştirmeye uygunluk durumu açısından Eğirdir Orman Fidanlığı toprak özelliklerinin zamana bağlı değişimi. Batı Akdeniz Ormancılık Araştırma Enstitüsü Yayınları, Dergi Serisi, 3: 99-113.
Peech, M., 1965. Hydrogen-Ion Activity. In Black, C.A., (Ed.), Methods of Soil Analysis, Part 2, American Society of Agronomy, Madison, Wisconsin, USA, pp. 914-926.
Puértolas, J., Gil, L., Pardos, J.A., 2003. Effects of nutritional status and seedling size on field performance of Pinus halepensis planted on former arable land in the Mediterranean basin. Forestry, 76(2): 159–168.
Ryan, J., Estafan, G., Rashid, A., 2001. Soil and plant analysis laboratory manual. 2nd ed., ICARDA and NARS, Aleppo, Syria, pp. 135-140.
Sevim, M., 1955. Lübnan Sedirinin Türkiye’deki Tabii Yayılışı ve Ekolojik Şartları. T.C. Ziraat Vekaleti, Orman Umum Müdürlüğü Yayınlarından, Neşriyat Sıra No: 149, Seri No:24, 99 s, Yenilik Yayınevi, İstanbul.
Tacenur, İ.A., 1985. Bazı yerli ağaç türlerimizin fidanlarının yapraklarındaki besin konsantrasyonları ve topraktan aldıkları besin miktarları. Orman Mühendisliği Dergisi, 12: 27-35.
TS2265, 1988. İğne yapraklı ağaç fidanları. Türk Standartları Enstitüsü, Ankara.
U.S. Salinity Laboratory Staff, 1954. Diagnosis and Improvement of Saline and Alkalin Soils. Agricultural Handbook No. 60, USA.
van den Driessche, R., 1984. Soil fertility in forest nurseries. In Duryea, M.L., Landis T.D. (Eds.), Forest Nursery Manual: Production of Bareroot Seedlings. Forest Research Laboratory, Oregon State University. Corvallis. 386 p.
Yıldız, D., 2005. Bazı yetiştirme tekniklerinin Toros sediri (Cedrus libani A. Rich.)’nde fidan morfolojisine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, SDÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta.