Hz. Muhammed’in Üvey Çocukları

Bu çalışmada öncelikli olarak Hz. Muhammed’in üvey çocuklarının sayısı ve kısa biyografileri ortaya konmuştur. Hz. Muhammed’in evlendiği hanımlarının dört tanesinden, sayıları kesin olmamakla beraber toplam on iki üvey evladı vardır. Tamamı yetim olan ve birkaçı hakkında kaynaklarda isimleri dışında bilgi olmayan bu çocuklar, O’nun terbiye ve himayesinde büyümüşlerdir. Hz. Peygamber, baba soyunun önemsendiği ve kız çocuklarının çok da makbul sayılmadığı bir toplumda kız erkek ayırımı yapmaksızın bütün üvey çocuklarına öz evlatları gibi davranmış, bazılarını bizzat evlendirmiş ve aralarında hiçbir sorun yaşanmamıştır. Özellikle Ümmü Seleme’nin yetimleri ilk çocukluklarını Hz. Peygamber’in evinde geçirdiklerinden sofra adabı ve çocuk terbiyesi gibi konularda bizzat yaşadıkları tecrübeleri aktararak çok önemli bilgiler sağlamışlardır. Rivayet ettikleri hadisler Kütüb-i Sitte’de yer almıştır. Yetimlik ve üvey çocukluk her toplumda mevcut sosyal bir gerçek olduğundan, Hz. Peygamber’in bu konudaki uygulamaları ortaya konup değerlendirilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Siyer, Hz. Muhammed, Hz. Hatice, Hz. Ümmü Seleme, Üvey Çocuk

Stepchildren of the Prophet Muhammad

In this article, primarily the number of Prophet Muhammad's stepchildren and their short biographies are revealed. Of the four of Prophet Muhammad's wives he married, he had a total of twelve stepchildren, although their number is uncertain. These children, all of whom are orphans and a few of whom have no information other than their names in the sources, grew up under His upbringing and protection. Hz. In a society where paternal lineage is considered important and daughters are not considered very acceptable, the Prophet treated all his stepchildren as his own children, married some of them himself, and there was no problem between them. Especially the orphans of Umm Salama spent their first childhood in Hz. They provided very important information by conveying their own experiences in matters such as table manners and child training from the time they spent in the Prophet's house. The hadiths they narrated were included in Kutub-i Sitta. Since orphanhood and step-childhood are a social reality in every society, the practices of the Prophet Muhammad on this subject have been tried to be revealed and evaluated.

Keywords:

Sirah, Khadija, Umm Salama, Stepchild, Prophet Muhammad,

PDF

___

Algül, Hüseyin. “Hind b. Ebû Hâle”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 18/64. İstanbul: TDV Yayınları, 1998.
Amin, Cahide – Tan, Müge. “Erkek Yetiştirme Yurdu Çocuklarında Davranış Sorunları”. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi 4/1 (1988), 15-29.
Belâẕürî, Ebü’l-Ḥasen Ahmed b. Yaḥyâ b. Câbir b. Dâvûd. Ensâbü’l-eşrâf. Thk. Süheyl Zükkâr ve Riyâd ez-Ziriklî. 13 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1417/1996.
Buḫârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm el-Cu‘fî, Saḥîḥu’l-Buḫârî. Thk. Muhammed b. Nâsır. 9 Cilt. yy. Dâru Davkı’n-Necât, 1422/2001.
Eş-Şa‘ravî, Muhammed Mütevelli. Zevcâtü’n-nebiyyi ve âlü’l-beyt. Beyrut: el-Mektebetü’l-Asriyye, 2006.
Güzel, Ahmet. "Hz.Hatice'nin Hz.Peygamber'le Evliliği, Çocukları Ve Aile Hayatı Üzerine Bir Değerlendirme". İstem / 19 (Aralık 2012): 57-100.
Hâkim en-Nîsâbûrî, Ḥâkim Ebû Abdillâh Muhammed b. Abdillâh b. Muhammed en-Nîsâbûrî. el-Müstedrek ‘ale’s-ṣaḥîḥayn. Thk. Mustafâ Abdülkâdir ‘Atâ. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1411/1990.
Hamidullah, Muhammed. İslâm Peygamberi. çev. Salih Tuğ. 2 Cilt. İstanbul: İrfan Yayıncılık, 1993.
Heysemî, Ebü’l-Ḥasen Nûruddîn Alî b. Ebî Bekr b. Süleymân. Mecma‘u’z-zevâ’id ve menba‘u’l-fevâid. Thk. Hüsâmüddîn el-Kudsî. 10 Cilt. Kâhire: Mektebetü’l-Kudsî, 1414/1994.
İbn ‘Abdilberr, Ebû Ömer Cemâlüddîn Yûsuf b. Abdillâh b. Muhammed b. Abdilberr en-Nemerî. el-İstî‘âb fî ma‘rifeti’l-aṣḥâb. Thk. Ali Muhammed el-Becâvî. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Cîl, 1412/1992.
İbn Ḥacer, Ebü’l-Fażl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed el-‘Asḳalânî. el-İṣâbe fî temyîzi’s-ṣaḥâbe. Thk. Ali Muhammed el-Becâvî. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Cîl, 1412/1992.
İbn Ḥanbel, Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed b. Ḥanbel eş-Şeybânî el-Mervezî. Müsned el-İmâm Ahmed b. Ḥanbel. Thk. Şuayb el-Arnavût. 6 Cilt. Kâhire: Müessesetü Kurtuba, 1375/1955.
İbn Hazm, Ebû Muhammed Alî b. Ahmed b. Saîd b. Ḥazm el-Endelüsî. Cevâmiu’s-sîre. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1424/2003.
İbn Hişâm, Ebû Muhammed Cemâlüddîn Abdülmelik b. Hişâm b. Eyyûb el-Ḥimyerî el-Me‘âfirî el-Basrî el-Mısrî. es-Sîretü’n-nebeviyye. Thk. Mustafa es-Sekâ, İbrahim el-Ebyarî ve Abdulhafiz eş-Şelebî. 2 Cilt. Mısır: Şeriketü Mektebe ve Matbaatü Mustafa, 1375/1955.
İbn İshâk, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsḥâk b. Yesâr b. Hıyâr el-Muṭṭalibî el-Kureşî el-Medenî. Kitâbü’s-siyer ve’l-meġāzî. Thk. Süheyl Zükkâr. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1398/1978.
İbn Sa‘d, Ebû Abdillâh Muhammed b. Sa‘d b. Menî‘ el-Kâtib el-Hâşimî el-Basrî el-Bağdâdî. eṭ-Ṭabaḳātü’l-kübrâ. Thk. İhsân Abbâs. 8 cilt. Beyrut: Dâru Sâdır, 1388/1968.
İbn Seyyidi’n-Nâs, Ebü’l-Feth Fethuddîn Muhammed b. Muhammed b. Muhammed el-Ya‘merî. ‘Uyûnü’l-eser fî fünûni’l-meġāzî ve’ş-şemâ’il ve’s-siyer. Thk. İbrahim Muhammed Ramazan. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kalem, 1414/1993.
İbnü’l-Esîr, Ebü’l-Ḥasen ‘İzzüddîn Ali b. Muhammed b. Muhammed eş-Şeybânî el-Cezerî. Üsdü’l-ġābe fî ma‘rifeti’s-ṣaḥâbe. Thk. Ali Muhammed Muavviz, Âdil Ahmed. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1415/1994.
Kandemir, M. Yaşar. “Hatice”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 16/465-466. İstanbul: TDV Yayınları, 1997.
Kandemir, M. Yaşar. “Şemâil”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 38/497-500. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
Kandemir, M. Yaşar. “Ümmü Seleme”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 42/328-330. İstanbul: TDV Yayınları 2012.
Karacabey, Salih. “İbn Ebû Seleme”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 19/438-439. İstanbul: TDV Yayınları 1999.
Kister, M. J. “Hz. Hatice’nin Oğulları”. çev. Sena Kaplan. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 20 / 1 (Haziran 2016), 537-572.
Polat, Salahattin. “Ebû Seleme el-Mahzûmî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 10/229. İstanbul: TDV Yayınları 1994.
Sabuncu Ömer. "Hz. Peygamber'in İlk Hanımı Hz. Hatice'nin Hayatı ve Kişiliği" Diyanet İlmî Dergi, 45/2 (Haziran 2009), 49-72.
Süheylî, Ebü’l-Kāsım Abdurrahmân b. Abdillâh b. Ahmed el-Has‘amî el-Mâlekī. er-Ravżü’l-ünüf fî şerḥi’s-Sîreti’n-nebeviyye li’bni Hişâm. 7 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-‘Arabiyyi, 1412/1991.
Şahyar, Ayşe Esra. “Ümâme bint Hamza”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 41/301-302. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
Şahyar, Ayşe Esra. “Zeyneb bint Ebû Seleme”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 44/358-359. İstanbul: TDV Yayınları 2013.
Şaka, Fuat. Hz. Muhammed’in (sav) Yetimlerle İlişkisi. Bursa: Bursa Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2021.
Şâmî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Yûsuf b. Alî b. Yûsuf es-Sâlihî eş-Şâfiî, Sübülü’l-hüdâ ve’r-raşâd fî sîreti ḫayri’l-‘ıbâd (es-Sîretü’ş-Şâmiyye). Thk. Âdil Ahmed Abdulmevcûd, Ali Muhammed Muavviz. 12 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1404/1993.
Uraler, Aynur. “Sevde”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 36/584-585. İstanbul: TDV Yayınları, 2009.
Uraler, Aynur. “Ümmü Habîbe”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 42/318-319. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
Yılmaz, Hayati. Hz. Peygamber’in (sav) Soy Atlası, İstanbul: Motto Yay. 2018.
Yılmaz, Şadiye. Hz. Muhammed’in Yetimlere Karşı Davranışı. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 2016.
Ẕehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osman et-Türkmânî el-Fârikī ed-Dımaşḳī. Siyeru a‘lâmi’n-nübelâ. Thk. Şuayb el-Arnavût Riyasetinde Komisyon. 25 Cilt. Dımaşḳ: Müessesetü’r-Risâle, 1405/1985.
Zübeyrî, Ebû Abdillâh Mus‘ab b. Abdillâh b. Mus‘ab ez-Zübeyrî. Nesebü Ḳureyş. Thk. E. Lévi-Provençal. Kahire: Dâru’l-Ma‘ârif, ts.