Toplanma özgürlüğü ve sınırları toplumsal aloylara müdahalenin AİHS'nin maddesi kapsamında değerlendirilmesi
Bir temel insan hakkı olan toplanma özgürlüğü demokratik toplumun bir zorun- luluğu olarak Türk iç hukuk düzenlemelerinde güvence altına alınmıştır. Ancak ilk bakışta, bu hakkın kullanımına ilişkin kanuni bazı sınırlamalar, AİHM’nin ortaya koymuş olduğu standartlara uygun görünse de, hakkın özünü ortadan kaldırmaktadır. Spontane veya ani toplantılar bildirim şartı yerine get irilmediğinde iç hukukta yasadışı olarak nitelendirilmekte iken AİHM’e göre böyle bir toplantı veya gösteri yürüyüşü, özgürlük kapsamında görülmektedir. Bildirim şartı yerine getirilmediğinden yasadışı kabul edilen barışçıl gösterilere kolluğun kuvvet kullanarak müdahalesi veya kolluk tarafından kullanılan kuvvetin orantısız oluşu, Türkiye’ye yönelik verilen ihlal kararlarının temel nedenini oluştur- maktadır. Toplumsal olaylara müdahaleler esnasında kolluğun tutum ve davranışları, kullandığı yöntemler ve olaylar sonrasında devletin pozitif yükümlülüklerini yerine getirmemesi nedeniyle AİHS’nin 11. maddesinin yanı sıra 3. maddesi de ihlal edilmiş olacaktır. Bu bakımdan, AİHM standartlarının yalnızca iç hukukumuzda değil kollu- ğun ulusal uygulamalarında sağlanması bir zorunluluktur.
Freedom of assembly and restrictions - evaluating the intervention to social events within the scope of article 3 of echr
Freedom of assembly is a fundamental human right, as a necessity in a democ- ratic society in the Turkish domestic law regulations, is assured. However, even if it seems compliance with standards set by ECtHR at first glance, some of the statutory restrictions, regarding the use of this right, infringe essence of the right. Spontaneous or simultaneous assemblies considered as illegal in domestic legislation unless notifi- cation condition is not fulfilled. Whereas, according to EctHR, it is deemed within the scope of freedom. The forceful intervention of the security forces targeting peaceful public demons- trations that are deemed illegal for non-compliance with the notification condition, or the use of disproportionate force by the security forces in such circumstances, are the primary reasons underlying the violations found against Turkey. Bad attitudes of secu- rity forces to social events and in addition to that government’s non effective positive obligations will have been violation of Article 3 of the Convention as well as Article 11, In this regard, the standards of ECtHR must be implemented in not only domestic law but also national practice of security forces.
___
- ANAYURT, Ömer; Türk Anayasa Hukukunda Toplanma Hürriyeti, Ka- zancı Yayınları, İstanbul, 1998
- AKBULUT, Olgun; Toplantı ve Örgütlenme Özgürlükleri, Anayasa Mah- kemesine Bireysel Başvuru Kapsamında Bir İnceleme (Editör: Sibel İNCE- OĞLU), Avrupa Konseyi 2013, s. 381-423
- ATALAY, Esra; Türkiye’de Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Özgürlüğü, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Döner Sermaye İşletmesi Yayınla- rı, No: 65, İzmir, 1995
- ATILGAN, Mehmet; IŞIK, Serap; Cezasızlık Zırhını Aşmak: Türkiye’de Güvenlik Güçleri ve Hak İhlalleri, Tesev Yayınları, İstanbul 2011
- AYTAÇ, Ahmet Murat; Kitle ve Siyaset: Kalabalıkların Yönetimi; Dok- tora Tezi, Ankara 2009
- ÇEÇEN, Anıl; İnsan Hakları Rehberi, Bilim Yayıncılık, Ankara, 1999
- DOĞAN, İlyas; KAYA, Mehmet; İstanbul Protokolü ve İşkencenin Ön- lenmesi, Adalet Yayınları, Ankara 2011
- DOĞRU, Osman; NALBANT, Atilla; İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi, Açıklama ve Önemli Kararlar, 2.Cilt, Avrupa Konseyi - T.C. Yargıtay Başkan- lığı, 1. Baskı, Ankara, 2013
- GEMALMAZ, Mehmet Semih; İşkence Yasağına İlişkin Ulusalüstü Bel- geler, İstanbul Barosu Yayını, İstanbul 2002
- GEMALMAZ, Mehmet Semih; Ulusalüstü İnsan Hakları Hukuku Işığın- da Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Analizi (Madde3/İşkence Yasağı), Anka- ra Barosu Yayınları, Ankara 2006 Guidelines on FREEDOM OF
- PEACEFUL ASSEMBLY; Second Edition, OSCE/ODIHR, Warsaw/ Strasbourg 2010
- GÜRAN, Sait; İfade Hürriyeti Üzerinde İdarenin Yetkileri, İstanbul Üni- versitesi Yayınları, İstanbul 1969 HARRIS, D.J., O’BOYLE, M.,
- BATES, E.P., BUCKLEY, C.M.; Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Hu- kuku, Avrupa Konseyi, 2013, (Türkçe birinci baskı)
- İŞGÖREN, Ali; Türk Hukukunda Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2011
- KABOĞLU, İbrahim Ö.; Kolektif Özgürlükler, Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Diyarbakır 1989
- OSMANOĞLU, M. Kerem; Biber Gazının İnsan Sağlığı Üzerindeki Etki- leri ve Hukuki Statüsü, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 19, Sayı 1, Yıl: 2011,s. 65-91.
- OSMANOĞLU, M. Kerem; Uluslararası Belgeler Işığında Polis ve Va- tandaş İlişkisi, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt-XVII, Yılı: 2013, Sayı 1-2
- ÖNOK, R. Murat; Uluslararası Boyutuyla İşkence Suçu, Seçkin Yayınla- rı, Ankara 2006
- TANYAR, Ziya Çağa; Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi İçtihadında Top- lantı ve Gösteri Yürüyüşü Hakkı, AÜHFD, Cilt: 60, Sayı: 3, 2011, s. 593-634.
- YARSUVAT, Duygun; Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Hürriyeti, İstan- bul, 1968
- ELEKTRONİK KAYNAKLAR:
- AKTAN, Hamdi Yaver; Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü ve Özgürlüğü ile İlgili Değişiklikler ve AİHM ve Yargıtay Uygulaması, Türkiye Barolar Birliği İHAUM Sempozyum, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve Adli Yargı, Tür- kiye Barolar Birliği Yay., Ankara 2004, http://tbbyayinlari.barobirlik.org.tr/ TBBBooks/insan-halari-avrupa-sozlesmesi-ve-adli-yargi.pdf
- ALPKAYA, Gökçen; Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinde ve Uygulama- sında Toplanma Özgürlüğüne Hak, http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/42/472/5429.pdf
- ALTIPARMAK, Kerem; “Gezi’nin Hatırlattığı Hak: Barışçıl Toplantı” http://bianet.org/bianet/bianet/148157-gezi-nin-hatirlattigi-hak-bariscil-toplanti
- ALTIPARMAK, Kerem; İşkenceyi Nasıl Bilirsiniz? - Türkiye’de Oran- tısız Güç Kullanma Sorunu, http://www.tuerkeiforum.net/trw/index.php?tit- le=2008_Raporu:_Ek_2:_ ULUSLARARASI HUKUKTA VE TÜRK HUKUKUNDA
- ARICAN, Mehmet; Güvenlik Güçlerinin Toplantı ve Örgütlenme Özgür- lüğü: Uluslararası Hukuk ve Ülkemizdeki Uygulama, Uluslararası Hukuk ve Politika, 2009 Cilt 5, Sayı: 19, ss.39-69 http://www.ankarastrateji.org/_files/24012012200711-IATS7.pdf
- BULUT, Yakup; KARA, Mehmet; Biber Gazının İnsan Üzerinde Etkileri ve İnsan Hakları Yönünden Değerlendirilmesi: Hatay Polis Meslek Yükseko- kulunda Bir Uygulama, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2012, Cilt:9 Sayı:20, ss.1-20 http://www.mku.edu.tr/files/25_dosya_1367239969.pdf
- DOĞRU, Osman; İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi Uygulamasında Top- lanma ve Örgütlenme Özgürlüğü, http://tbbdergisi.barobirlik.org.tr/m2006-64-224
- ERMUMCU, Osman; Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 11. Maddesi- nin Tahlili, http://www.izmirbim.adalet.gov.tr/makaleler/mesleki/A%C4%B0HS.11. MADDES%C4%B0N%C4%B0N%20TAHL%C4%B0L%C4%B0%20O.ER- MUMCU.doc
- FENDOĞLU, H. Tahsin; 2001 Anayasa Değişikliği Bağlamında Temel Hak ve Özgürlüklerin Sınırlanması, http://www.anayasa.gov.tr/files/pdf/ana- yasa_yargisi/anyarg19/fendoglu.pdf
- GÖZLER, Kemal; 3 Ekim 2001 Tarihli Anayasa Değişikliği: Bir Abesle İştigal Örneği, http://www.anayasa.gov.tr/files/pdf/anayasa_yargisi/anyarg19/ gozler.pdf
- KABOĞLU, İbrahim Ö; 2001 Anayasa Değişiklileri: Ulusal-Üstü Etki- den Ulusal Tepkiye, http://www.anayasa.gov.tr/files/pdf/anayasa_yargisi/an- yarg19/kaboglu.pdf
- KURŞUN, Günal; 101 Soruda Uluslararası Ceza Mahkemesi, İnsan Hak- ları Gündemi Derneği, Ankara 2011, http://www.iccnow.org/documents/101_questions_on_the_ICC_Gunal_ Kursun_Sept_2011_BOOK.pdf
- STRICKER, Heather; Assembly on Private Property, First Amendment News, First Amendment Center, On September 16, 2002 (Updated December 2006) http://www.firstamendmentcenter.org/assembly-on-private-property
- YAVUZDOĞAN, Seçkin; İngiltere’de Bağımsız Kolluk Şikâyet Sistemi ve Türkiye’de Uygulanabilirliği, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt:12, Özel S., 2010, s.1231-1256 http://web.deu.edu.tr/hukuk/dergiler/dergimiz-12-ozel/3-kamu/3-seckinya- vuzdogan.pdf
- http://www.adalet.gov.tr
- http://www.kararlaryeni.anayasa.gov.tr/
- http://hudoc.echr.coe.int
- http://ihami.anadolu.edu.tr
- http://www.ombudsman.gov.tr
- http://www.pa.edu.tr
- http://www.portal.uyap.gov.tr
- http://www.resmigazete.gov.tr/