DAĞLIK KARABAĞ SORUNUNUN VE ‘ATEŞKES’ ANDLAŞMASI’NIN ULUSLARARASI HUKUK VE İNSANCIL HUKUK AÇILARINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Azerbaycan ve Ermenistan arasında çeşitli çatışmaların yaşanmasına neden olan bölge, Güney Kafkasya’da bulunan ve uluslararası hukuka göre Azerbaycan’a ait olan Dağlık Karabağ bölgesidir. Ermenistan’ın bu bölgede egemenlik hakkı iddia etmesi sonucu gerçekleştirdiği işgal, birçok defa çatışmalara neden olmuş, ayrıca Birleşmiş Milletler tarafından da kınanmıştır. Bölge ile ilgili yaşanan uyuşmazlık çözümlenememiş ve tarafların silahlı çatışma boyutuna varan çeşitli şiddet olayları yaşamasına neden olmuştur. Çok sayıda sivil kaybın da yaşandığı bilinmektedir. En son 27 Eylül 2020 tarihinden itibaren yaşanan yoğun çatışmalar, Azerbaycan’ın üstünlüğü ile sonuçlanmıştır. Bu gelişmenin ardından, Azerbaycan, Ermenistan ve Rusya arasında bir andlaşma yapılmıştır. Bilindiği gibi silahlı çatışma taraflarının uluslararası insancıl hukuk kurallarını ihlal etmeleri, insanlık açısından büyük dramlara neden olmaktadır. Bu nedenle de, söz konusu uluslararası insancıl hukuk ihlallerinin incelenmesi önemlidir. Çalışmada da Dağlık Karabağ’da yaşanan silahlı çatışmalarda tarafların ihlal ettiği uluslararası insancıl hukuk kurallarına ilişkin iddialar üzerinde durularak, konunun önemi ortaya konulması amaçlanmıştır. Öte yandan, silahlı çatışmaları genellikle bir barış andlaşması takip etmektedir. Dağlık Karabağ kapsamında yaşanan çatışmaların ardından, 10 Kasım 2020 Tarihli Ateşkes Andlaşması yapılmıştır. Bu metnin uluslararası hukuk anlamında bir uluslararası andlaşma olup olmadığı, eğer uluslararası andlaşmaysa, barış andlaşması mı, yoksa ateşkes andlaşması mı olduğu, tartışılan bir husustur. Bu kapsamda çalışmanın iki temel problematiği, Azerbaycan ve Ermenistan arasında özellikle 27 Eylül 2020 tarihi itibariyle yaşanan çatışmalara ve bu çatışmalarda yaşanan uluslararası insancıl hukuk ihlallerinin ele alınmasıyla, Azerbaycan, Ermenistan ve Rusya arasında yapılan andlaşmanın niteliğinin ortaya konulmasıdır.

Anahtar Kelimeler:

Azerbaycan, Ermenistan, Dağlık Karabağ, Uluslararası İnsancıl Hukuk, Ateşkes Andlaşması.

Evaluation of the Nagorno-Karabakh Issue and ‘Ceasefire’ Agreement Under International and Humanitarian Law

Abstract: The region causing various acts of violence between Azerbaijan and Armenia is the Nagorno-Karabakh region which is located in the South Caucasus and belongs to Azerbaijan under the international law. The occupation of Armenia as a result of its sovereignty claims over this region caused armed conflicts for many times, although these claims of Armenia and its occupation of this region was condemned by the United Nations for several times. The dispute over this region could not be resolved and caused the parties to experience various acts of violence up to the extent of armed conflict. It is known that many civilian casualties were also experienced. The most recent and high intense conflicts which started on 27 September 2020 have resulted in favor of Azerbaijan. After this, an agreement was made and the parties to this agreement are Azerbaijan, Armenia and Russia. As it is known, the violation of international humanitarian law by the parties of an armed conflict causes tragedies for humanity. Therefore, it is very important for humanity to evaluate the violations of international humanitarian law when an armed conflict occurs. In this article, it is aimed to focus on the claims regarding the international humanitarian law violations by the parties of the armed conflicts that occured in Nagorno-Karabakh and identify such violations. On the other hand, armed conflicts are usually followed by peace treaties. Following the armed conflict on the Nagorno- Karabakh issue, the Ceasefire Agreement dated 10 November 2020 was made. Whether this text is an international agreement in the sense of international law or not is a debate. Additionally, if it is an international agreement, whether it is a peace treaty or a ceasefire treaty is also a topic of debate. In this context, the two main problematics of this article are the evaluation of international humanitarian law violations in the conflicts between Azerbaijan and Armenia, especially as of 27 September 2020, and the evaluation of the nature of the agreement between Azerbaijan, Armenia and Russia.

Keywords:

Azerbaijan, Armenia, Nagaro Karabakh, International,

PDF

___

Abdullahzade C, Hukuki Yönleriyle Dağlık Karabağ Sorunu (2nd edn, Adalet Yayınevi 2018)
Acer Y and Kaya İ, Uluslararası Hukuk (10th edn, Seçkin Yayıncılık 2019) Askerov A, ‘The Nagorno Karabakh Conflict: The Beginning of the Soviet End’ in Ali Askerov, Stefan Brooks, Lasha Tchantouridze (eds), Post- Soviet Conflicts: The Thirty Years’ Crisis (Lexington Books 2020)
Dixon M, Textbook on International Law (7th edn, Oxford University Press 2013)
Erkiner HH, Devletin Haksız Fiilden Kaynaklanan Sorumluluğu (1st edn, Oniki Levha Yayıncılık 2010)
Pazarcı H, Uluslararası Hukuk (9th edn, Turhan Kitabevi 2010)
Sarıca M, Teziç E and Eskiyurt Ö, Kıbrıs Sorunu (1st edn, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Yayınları 1975)
Shaw QC M and Hart N, Report on War Crimes in the Occupied Territories of the Republic of Azerbaijan and the Republic of Armenia’s Responsibility (1st edn, Red N Line 2020)
Sur M, Uluslararası Hukukun Esasları (13th edn, Beta Yayıncılık 2019)
Turhan T, Birleşmiş Milletlerin Çözüm İnisiyatifleri ve Annan Planı (1st edn, Yetkin Basımevi 2010)
Tütüncü AN, İnsancıl Hukuka Giriş (2nd edn, Beta Basım 2012) Yamaner MB et al., 12 Ağustos 1949 Tarihli Cenevre Sözleşmeleri ve Ek Protokolleri (1st edn, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları)
Acer Y, ‘Ermenistan’ın Savaş Suçları Uluslararası Hukuk ve Ermenistan’ın Karabağ’a Dair Askeri Faaliyetleri’ (2020) 337 Seta Analiz
Aslan Y, ‘Uluslararası Ceza Divanı ve Kişisel Ceza Sorumluluğu’ (2007) 73 TBB Dergisi 239-255
Bell C, ‘Lex Pacificatoria Colombiana: Colombia’s Peace Accord in Comparative Perspective’ (2016) 110 AJIL Unbound 165-171
Çokişler E, ‘Silahlı Çatışmalar Sırasında Kültürel Malların Korunması Rejimi: Tarihsel Gelişimin Analizi,’ (2019) 16(61) Uluslararası İlişkiler 55-74
Dadaşova R, ‘Ermenistan’ın Azerbaycan’a Silahlı Saldırı: Uluslararası Humanitar Hakların Pozulması Meseleleri’ (2014) 9(5) Turkish Studies 643-653
Diyarbakırlıoğlu K, ‘The Nagorno-Karabakh Conflict Between Azerbaijan and Armenia from the Historical Perspective’ 2020 7(2) International Journal of Social, Political and Economic Research 415-439
Ekici Y, ‘Azerbaycan ve Ermenistan Arasında Bitmeyen Dağlık Karabağ Sorunu’ (2017) 2(1) Vakanüvis-Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi 62-77
Gerstenblith P, ‘Archaeology in the Context of War: Legal Frameworks for Protecting Cultural Heritage During Armed Conflict’ (2009) 5(1) Journal of the World Archaeological Congress 18-31
Gökçe M, ‘Yukarı Karabağ Sorunu ve Türkiye-Ermenistan İlişkileri Üzerine Bir Değerlendirme’ (2011) 6(1) Turkish Studies 1139-1154
Grigoryan A, ‘Distinctive Features of the Modern Stage of the Azerbaijan- Karabakh Conflict’ (2020) 1 Mesrop Mashtots University Bulletin 131-137
Grigoryan A, ‘Distinctive Features of the Modern Stage of the Azerbaijan- Karabakh Conflict Information by Azerbaijan to the Study on Intentional Destruction of Cultural Heritage’ (Responses to the Questions by Ms.
Karima Bennoune, Special Rapporteur in the Field of Cultural Rights)
Güler MÇ, ‘Karabağ’ın Özgürleştirilmesi ve Sahadaki Yeni Denklem’ (2020) 301 Seta Perspektif 1-4