OECD MODEL VERGİ ANLAŞMASI HÜKÜMLERİ IŞIĞINDA MENKUL SERMAYE İRATLARININ VERGİLENDİRİLMESİ

Vergilendirilebilir gelir unsurlarından biri de menkul sermaye iratlarıdır. Üretimi sürecine dâhil olmaksızın, nakdi veya nakden belirlenebilen değer üzerinden yatırım ile elde edilen gelir, menkul sermaye iradı olarak açıklanabilmektedir. Bu çerçevede 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nda da alacak-borç ilişkisinden kaynaklanan faiz alacağı, ortaklık hakkı dolayısıyla elde edilen kâr payı ve benzeri diğer gelir unsurları menkul sermaye iradı olarak düzenlenmektedir. Menkul sermaye iratları, uluslararası alanda mali piyasa araçlarının geliştirilmesi ve sermayenin sınır ötesi akışa konu edilmesi ile birlikte, birden fazla egemenlik alanında vergilendirilebilir gelir unsuru olarak kabul edilebilmektedir. Dolayısıyla kişilerin mukimi olduğu devletin haricinde aynı gelir unsurunun elde edildiği yer bakımından da vergilendirilmesi, mükerrer vergilemeye sebep olmaktadır. Bu çalışma, çifte vergilendirmenin gündeme geleceği bu gibi durumlara ilişkin olarak çifte vergilendirmenin önlenmesine dair andlaşma düzenlemeleri ile OECD Model Vergi Anlaşması hükümlerini incelemektedir. Ayrıca Türkiye’nin de bugün itibariyle tarafı bulunduğu çifte vergilendirmenin önlenmesi andlaşmalarında yer alan menkul sermaye iratlarının vergilendirilmesi esasları göz önüne alınmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Menkul Sermaye İradı, kar payı, faiz, çifte vergilendirme, OECD model vergi anlaşması

The Taxation of Capital Income in the Light of the Provisions of the OECD Model Tax Convention

Capital income is one of the items of income that can be taxable. It means income obtained by investing in cash or value defined in cash without involving the production process. Hence, interest receivable through debtor-creditor relationship, obtained dividend of partnership right and other items of income are categorized as capital income according to the Income Tax Law No.193. Capital income is considered as a taxable item of income in multiple fields as a result of the developing financial market instruments internationally and the capital subjected to cross-border flow. Therefore, the taxation of capital income in terms of where obtains the same item of them, apart from the state in which individuals resident, causes double taxation. This study examines the provisions of agreements about the prevention of double taxation and the articles of the OECD Model Tax Convention in respect to such situations where double taxation may occur. Additionally, the analysis takes into consideration the principles regarding the taxation of the capital income in the agreements related to the prevention of double taxation, which Turkey is also a party.

Keywords:

Capital income Dividend, Interest, Double taxation, Double taxation, The OECD Model Tax Convention,

PDF

___

PALLI, Hayati: “OECD Model Anlaşmasında Yer Alan Aktif Kazanç Unsurları”, Adalet Dergisi, Sayı:52, 2015, 75-97.
PAMUK, Şevket: “Türkiye’nin 200 Yıllık İktisadi Tarihi”, Türkiye İş Bankası Yayınları, 2018.
AKÇAOĞLU, Ertuğrul: “Türk Hukukunda finansal türev ürünlerin vergilendirilmesi”, Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2000, (https://tez.yok. gov.tr/UlusalTezMerkezi/), (E.T.20/5/2020).
AKIN, Emine Ebru; “Özgün Önceliği İlkesinin Ters Repo İşlemlerinin Ticari İşletmeler Tarafından Muhasebeleştirilmesi Üzerine Etkisi”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 19(2), 2005, (https:// dergipark.org.tr/tr/download/article-file/30075) (E.T.01/03/2021), 427- 438.
ARNOLD, BRIAN J.:“An introduction to tax treaties”, (https://www. un.org/esa/ffd/wp-content/uploads/2015/10/TT_Introduction_Eng.pdf) (E.T.29/5/2020), 2013, 1-16.
ARSLAN, İbrahim: “Türk Hukukunda Kar ve Zarar Ortaklığı Belgesinin Kavramsal Gelişimi –Hukuki Niteliği ve Uygulaması”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt:2, Sayı:2, 1989, (https:// dergipark.org.tr/tr/download/article-file/261670) (E.T.27/5/2020), 289- 312.
ATEŞAĞAOĞLU, Erdem: “Gelir Vergisi ve Kurumlar Vergisi Kanunu Bakımından Menkul Kıymet Gelirlerinin Vergilendirilmesi”, Legal Yayınevi, İstanbul 2006, (https://legal.com.tr/kitaplik) (E.T.20/5/2020).
AUERBACH, Alan J.: “Tax Reform in the 21st Century”, University of California, Berkeley, 2006, (https://eml.berkeley.edu/~auerbach/reform. pdf) (E.T.1/6/2020).
BAISTROCCHI, Eduardo/ HEARSON, Martin: “Tax Treaty Disputes: AGlobal Quantitative Analysis”, Cambridge Tax Law Series, Vol:2, 2017,(https://doi.org/10.1017/9781316528945) (E.T.1/6/2020), 1512-1546.
BROEKHUIJSEN, Dirk-Maarten: “A multilateral tax treaty : designingan instrument to modernise international tax law”, (http://hdl.handle.net/1887/57407) (E.T.30/5/2020), doctoral thesis, Leiden UniversityPress, 2017.
BURGESS, Robin ve STERN, Nicholas: “Taxation and Development”, çev. DURMUŞ, Mustafa, Maliye Dergisi, 2007(152), (https://ms.hmb.gov. tr/uploads/2019/09/mustafa_durmus.pdf) (E.T.01/03/2021), 1-59.
ÇELEN, Mustafa: “Devlet Tahvili ve Hazine Bonosu Gelirlerinin Vergilendirilmesinin Dünü, Bugünü, Yarını”, Legal Mali Hukuk Dergisi, Temmuz 2005, Sayı:5, (https://legal.com.tr/kitaplik) (E.T. 22/5/2020), s.1881-1904.
EROL, Ahmet: “Türk Vergi Sistemi ve Vergi Hukuku”, Adalet Yayınevi, Nisan 2018, (https://ws1.turcademy.com/ww/webviewer.php?doc=17848) (E.T.21/5/2020).
GÖKTUNA, Ege: “Galatasaray Üniversitesi Vergi Hukuku Merkezi Tarafından Sn.Prof.Dr. Adnan Tezel’in 10.Ölüm Yıldönümü Münasebetiyle 31.5.2007 Tarihinde Düzenlenen Toplantının Açılış Konuşmaları”, Legal Mali Hukuk Dergisi, 2008, Cilt:4 Sayı:44, (https://legal.com.tr/ kitaplik) (E.T. 28/5/2020).
HARDING, Michelle: “Taxation of Dividend, Interest, and Capital Gain Income”, Vol:19, 2013, (https://doi.org/10.1787/5k3wh96w246k-en) (E.T.1/6/2020), 1-57.
HASLEHNER, Werner: “Tax Treaty Disputes in Germany”, Cambridge University Press, Vol:1, (https://doi.org/10.1017/9781316528945.008) (E.T.1/6/2020), 290-358.
Hazine ve Maliye Bakanlığı, Gelir İdaresi Başkanlığı: “Menkul Sermaye İradı Elde Eden Mükellefler İçin Vergi Rehberi”, Şubat 2020, (https:// www.gib.gov.tr/sites/default/files/fileadmin/beyannamerehberi/2020_ menkulsermayebrosur.pdf) (E.T.28/5/2020).
JOGARAJAN, Sunita: “Double Taxation and the League of Nations”, Cambridge University Press, April 2018, (https://doi. org/10.1017/9781108368865) (E.T.27/5/2020).
KORKUSUZ, M.Refik, KAYALI/F.İpekel: “Turkish Public Law”, Seçkin Yayıncılık, 2019, (https://ws1.turcademy.com/ww/webviewer. php?doc=22696) (E.T.20/5/2020).
Model Tax Convention, OECD: ( https://doi.org/10.1787/g2g972ee-en) (E.T.1/6/2020).
ÖNCEL, Mualla/ÇAĞAN, Nami/KUMRULU, Ahmet: “Vergi Hukuku”, Genel Kısım, Cilt:1, 2.Bası, Ankara 1985, (https://dspace.ankara.edu. tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12575/12375/Vergi%20Hukuku%20 Cilt%201.pdf?sequence=1) (E.T.22/5/2020).
ÖNER, Cihat: “Dar Mükellefiyette Ticari Kazancın Türkiye’de Elde Edilmiş Sayılmadığı Haller Üzerine”, AÜHFD, 63 (2), 2014, (https://dergipark. org.tr/tr/download/article-file/622830) (E.T.01/03/2021), 365-395.
ÖNER, Erdoğan: “Türk Vergi Sistemi”, Seçkin Yayıncılık, Şubat 2019, (https:// ws1.turcademy.com/ww/webviewer.php?doc=22945) (E.T.21/5/2020).
Statement 17/3714, European Commission: (https://ec.europa.eu/ commission/presscorner/detail/en/STATEMENT_17_3714) (E.T.28/5/2020) Brussels, 2017.
T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı: “Sermaye Piyasası Özel İhtisas Komisyonu Raporu”, Ankara, Kasım 1989, s.84. (http://www. sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/11/6-SermayePiyasasi_OIK346. pdf) (E.T.20/5/2020).
TİRYAKİOĞLU, Bilgin: “Doğrudan Yatırımların Uluslararası Hukukta Korunması”, Dayınlarlı Hukuk Yayınları, Ankara, 2003.
United Nations: “Analytical and Historical Review of International Double Taxation and Tax Evasion and Avoidance”, (https://www.un.org/esa/ffd/ wp-content/uploads/2014/10/2STM_Taxation-EC18-2006-7-part1-R. pdf) (E.T.28/5/2020).
WEHRWEIN, Carl F.: “Some Aspects of the Double-Taxation Problem”, Journal of Political Economy, The University of Chicago Press, Vol:44, No:4, 1936, (https://www.jstor.org/stable/1823200) (E.T.28/5/2020), 544-553.
YALTI, Billur: “Tax Treaty Disputes in Turkey”, Cambridge University Press, (https://doi.org/10.1017/9781316528945.016) (E.T.29/5/2020), 661-708.