Poetik Yenidenyazım: “Karanfil” Şiirleri Ekseninde Ahmet Hâşim ve Orhan Veli Poetikalarında Metinsel Aşkınlık İlişkilerinin İşlevleri

Saf/öz şiir ekseninde teşekkül eden, semboller ve izlenimci ögeler içeren, başta musiki olmak üzere resim, heykel gibi sanatların şiirle münasebetinden estetik bir terkip oluşturan Ahmet Hâşim poetikası, şiirde sanatların tedahülü, şairane üslup, vezin, kafiye, özel bir dil gibi kendisine değin şiir türünün özellikleri arasında değerlendirilen biçime ve içeriğe dair tüm özellikleri reddeden ve bunlardan ari bir şiir tasavvur eden Garip tarzındaki Orhan Veli poetikası ile önemli ölçüde metinsel aşkınlık sergilemektedir. Garip tarzındaki poetik şiirlerle yenidenyazılan Ahmet Hâşim şiirleri, Garip poetikasının çerçevesinin oluşturulması bakımından öneme sahiptir. Orhan Veli Kanık başta olmak üzere Garip şairleri tarafından alt-metinlerden üretilen, türev ilişkileri bakımından çoğunlukla parodi biçiminde birer yenidenyazım ürünü olan şiirler, şiirde hangi unsurların bulunması ve nelerin dışarıda bırakılması gerektiği hususundaki görüşleri içermesi sebebiyle poetik şiirlerdir. Söz konusu poetik şiirler, Ahmet Hâşim poetikası başta olmak üzere, eski şiiri reddeden bir anlayışla meydana getirilmiş, ancak metinsel aşkınlık ekseninde bu şiirleri bünyesinde bulunduran yenidenyazım örnekleridir. Palimpsest ve alt-metinler, yenidenyazımın yanı sıra alıntı ve anıştırma gibi göndergeleştirim yöntemleriyle ana-metinlerde yer almaktadır. Bir metinde yenidenyazım, alıntı, anıştırma gibi yöntemlerle işlenen metinler, şiir ekolleri bakımından belirli ölçüde bilgi ve okurluk tecrübesi gerektirmektedir. Yenidenyazılarak parodi edilen alt-metinler, Garip poetikasının bir bakımdan temel dayanağı durumundadır. Bu yönüyle gerçekçi ve topluma yönelik bir şiir estetiği olarak kurulan Garip, bilhassa poetik şiirlerinde toplumun belirli bir estetik bilince ve zevke sahip olmasını öngörmektedir. Ahmet Hâşim’e ve Orhan Veli’ye ait “Karanfil” şiirleri temelinde metinsel-aşkınlık ilişkilerinin ve bu ilişkilerin meydana getirilmesinde başvurulan yöntemlerin tespitine dayanan bu incelemeyle Orhan Veli ve Garip poetikasında söz konusu ilişkilerin etkisinin ve öneminin ortaya konması amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Poetika, Metinsel Aşkınlık, Metinlerarası İlişkiler, Yenidenyazım, Karanfil

Poetic Rewriting: Functions of Transtextual Relations in the Poetics of Ahmet Hâşim and Orhan Veli on the Axis of “Karanfil” Poems

Formed on the axis of pure poetry, containing symbols and impressionist elements, Ahmet Hâşim poetics, which forms an aesthetic composition from the relation of arts such as painting, sculpture, and poetry, especially music, includes the form and content, which are considered among the characteristics of the poetry genre up to itself, such as the composition of the arts in poetry, poetic style, rhythm, rhyme and a special language. It exhibits a significant transtextuality with Orhan Veli’s poetics in the Garip style, which rejects all the features of Ahmet Hâşim’s poems, which were rewritten with poetic poems in the Garip style, are important in terms of forming the framework of the Garip poetics. Poems produced from hypo-texts by Garip poets, especially Orhan Veli Kanık, and which are mostly rewriting products in the form of parody in terms of derivative relations, are poetic poems because they contain opinions on what elements should be included in poetry and what should be excluded. The poetic poems in question are examples of rewriting, which was created with an understanding that rejects the old poetry, especially the poetics of Ahmet Hâşim, but incorporating these poems on the axis of transtextuality. Palimpsests and hypo-texts are included in the hyper-texts with referential methods such as citation and allusion as well as rewriting. Texts processed by methods such as rewriting, citation, allusion to a text require a certain amount of knowledge and reading experience in terms of ecoleenvisages of poetry. The hypotexts, which are rewritten and parodied, are in a way the mainstay of Garip poetics. From this aspect, Garip, which was established as a realistic and society-oriented poetic aesthetic, imagines that the society should have a certain aesthetic consciousness and taste, especially in their poetic poems. Based on the “Carnation” poems of Ahmet Hâşim and Orhan Veli, the aim of this study is to reveal the effect and importance of these relations in the poetics of Orhan Veli and Garip, based on the determination of the transtextual relations and the methods used to create these relations.

Keywords:

Poetics, Transtextuality, Intertextuality, Rewriting, Carnation,

PDF

___

Aktulum, Kubilây. Metinlerarası İlişkiler. Ankara: Öteki Yayınları, 1999. google scholar
Aktulum, Kubilây. Metinlerarasılık/Göstergelerarasılık. Ankara: Kanguru Yayınları, 2011. google scholar
Anday, Melih Cevdet. Telgrafhane. İstanbul: Yeditepe Yayınları, 1952. google scholar
Armaoğlu, F. “Avrupa Politikasında Polonya”. BELLETEN 57 (1993 ): 285-296. google scholar
Ayvazoğlu, Beşir. Ömrüm Benim Bir Ateşti, Ahmet Hâşim’in Hayatı, Sanatı, Estetiği, Dramı. İstanbul: Kapı Yayınları, 2012. google scholar
Borges, Jorge Luis. “Don Quixote Yazarı Pierre Manard”, Ficciones, Hayaller ve Hikâyeler (Çev.: Fatih Özgüven, Tomris Uyar). İstanbul: İletişim Yayınları, 2017, ss. 67-78. google scholar
Çıkla, Selçuk. Türk Edebiyatında Manzum Poetikalar 1860-1960. Ankara: Akçağ Yayınları, 2010. google scholar
Dillon, Sarah. Palimpsest: Edebiyat, Eleştiri, Kuram (Çev. Ferit Burak Aydar). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları, 2007. google scholar
“Fecr-i Âti Encümen-i Edebisi Beyannamesi”. Servet-i Fünun, c. 38, s. 977, 24 Şubat 1910. google scholar
Genette, Gerard. Palimpsests: Literatüre in theSecondDegree (Trans.: Channa Newman, Claude Doubinsky). USA: University of Nebraska Press, 1997. google scholar
Genette, Gerard. Paratexts: Theresolds of Interpretation (Trans.: Jane E Lewin, Foreword.: Richard Macksey). New York: Cambridge University Press, 1997. google scholar
Hâşim, Ahmet. Piyâle (Haz.: M. Fatih ANDI). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2015. google scholar
Kanık, Orhan Veli. Bütün Şiirleri. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2015. google scholar
Okay, Mehmet Orhan. “Fecr-i Âtî”. TDV İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul, C. 12., 1995, ss.: 287-290. google scholar
Okay, Mehmet Orhan. Poetika Dersleri. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2011. google scholar
Şahin, Seval. “ŞAİRİN ZİHİNSEL RETİNASINDA ÇİÇEKLER: KARANFİL, GÜL VE KRİZANTEM-TEVFİK FİKRET, AHMET HAŞİM, MUSTAFA REŞİD VE AHMET HAMDİ TANPINAR ÖRNEĞİ-”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 51, (2021): 273-284. https://dergipark.org.tr/en/download/ article-file/1932725 (erişim 10.05.2022) google scholar
Tanpınar, Ahmet Hamdi. “Ahmet Hâşim’e Dair”, Edebiyat Üzerine Makaleler. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2011, ss. 295-299. google scholar
Tutsak, Aziz. “Hitler Almanyası’nın Yayılmacı Politikası ve İkinci Dünya Savaşı (1932-1945)”, Akademik Bakış Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 63 (2017): 190-208. google scholar