MEYMÛNE BANU HİKÂYESİ

Cumhuriyet'in ilan edilmesinin ardından Mustafa Kemal Atatürk, başta edebiyat, dil, tarih ve sanat olmak üzere Türk kültürü ve medeniyetinin her kolunda araştırmalar yapmak, yapılan çalışmaları düzenli olarak yayımlamak, yurt dışı ile bağlantılar kurup birtakım ilmî faaliyetler göstermek, Türklük biliminin temel kaynaklarını hazırlamak ve değerli yazmalardan ve fotoğraflardan müteşekkil bir arşiv oluşturmak amacı ile akademik bir müessesinin kurulmasının gerekliliğine dikkat çekmiş ve ilk ilmî araştırma enstitüsü olarak Türkiyat Enstitüsü'nü kurmuştur.İstanbul Üniversitesi'nin Edebiyat Fakültesi'ne bağlı olarak kurulan Türkiyat Enstitüsü'nün temelini, içerisinde pek çok değerli eseri bulunduran kütüphanesi oluşturmaktadır. Kütüphane koleksiyonunun esasını ise Hakas Türklerinden Rus Türkolog Nikolay Fyodoroviç Katanov'dan (ö. 1922) satın alınan yazmalar, kitaplar ve mikrofilmler teşkil etmektedir. Bu makalede, kütüphanenin Katanov yazma koleksiyonunun 1 numaralı bölümünde 4. eser (TAEKY1/4) olarak kayıtlı ve içerisinde beş farklı hikâyeyi barındıran yazmanın dördüncü hikâyesi incelenecektir. Eserin müellifi ve müstensihi belli olmamakla birlikte dili Kazan Tatar Türkçesi olarak ifade edilmiştir. Dokuz varaktan müteşekkil olan bu eser, Hindistan padişahı Haris'in kızı Meymûne Banu'nun Hazret-i Resul ile evlenmesine kadar olan süreci konu edinmektedir. Bu yazıda eserin, öncelikle fizikî özellikleri tanıtılıp muhtevasından bahsedilecek akabinde sahip olduğu imlâ hususiyetlerine yer verilecektir. Eserin gösterdiği farklı dilbilgisi özellikleri tek tek ifade edilerek yazıldığı dönemle ilgili bazı hususlara dikkat çekilecektir. Son olarak eserin transkripsiyonlu okuması ile gramatikal dizini verilecek ve tıpkıbasımı sunulacaktır.

STORY OF MEYMÛNE BANU

After the declaration of the Republic, Mustafa Kemal Atatürk attracted attention to which should be established an academic instituton to research in all branches of Turkish culture and civilization, publish the works done regularly, carry out some scientific activities as establishing connections with abroad, prepare the basic sources of Turcology and generate an archive of valuable manuscripts and photographs and established Turkic Studies Institue as the first scientific research institue.The foundation of the Turkic Studies Institue which was affiliated to the Faculty of Letters of the Istanbul University, has constitued the library that has held many valuable works. The basis of the library collections have formed manuscripts, books and microfilms purchased by the Russian Turkologist Nikolay Fyodorovich Katanov (d. 1922) from Hakas Turks.In this article, the fourth story of the manuscript which is registered as 1/4 in the library's manuscript collections of Katanov and contains five different stories is going to be examined. The author and transcriber of the work are not clear but the language of the work has been expressed as Kazan Tatar Turkic. This work, which consists of nine leafs, is about the process until the marriage of the Indian sultan Haris' daughter, Meymune Banu, to Hazret-i Rasul. In this study firstly, the work's pyhsical features are going to be introduced, context is going to be mentioned and then followed orthography characters which the work has possessed. The different grammatical features of the work are going to be expressed one by one and remarked some points related to the period written. Finally, the transcription of the work and grammatical index are going to be given and facsimile is going to be presented.

___

  • ECKMANN, Janos, Çağatayca El Kitabı, (Çev. Günay Karaağaç), Akçağ Yay., Ankara, 2003.
  • ÖZKAN, Mustafa, "Kuruluşunun 70. Yılında Türkiyat Enstitüsü", Türkiyat Mecmuası, XX, 1997, s. 1-11.
  • YAZAR, Sadık, "İstanbul Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü'ndeki El Yazmalarının Kataloğu", Türkiyat Mecmuası, XXVI/1, 2016, s. 339-446.
  • ZEREN, Mehmet- İsmail GÜLEÇ, İstanbul Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Kütüphanesi Yazma Eserler Kataloğu, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, İstanbul, 2009.