AKSARAY İLİ ARKEOLOJİ ARAŞTIRMALARI

Aksaray, arkeolojik araştırmalar açısından önemli bir merkez durumundadır. Geçmişten günümüze, arkeolojinin farklı disiplinlerinde çalışmalar yürüten uzmanlarca ziyaret edilmiştir. Arkeolojik araştırmalar; kazılar ve yüzey araştırmaları başlıkları altında toplanmaktadır. Aksaray’da halen kazı çalışmaları devam eden üç merkez (Acemhöyük, Aşıklı Höyük ve Güvercinkayası), Türkiye’nin en önemli kazıları arasındadır. Bunun yanı sıra özellikle 1990’lı yıllardan itibaren sayısı artan sistemli yüzey araştırmalarının sayesinde, oldukça önemli sonuçlara ulaşılmıştır. Söz konusu arkeolojik çalışmalar, araştırma ekiplerince münferit olarak yayınlanmış olmasına karşın, Aksaray ile ilgili genel bir değerlendirme yapmayı mümkün kılmamaktadır. Dolayısıyla bu olumsuzluğu ortadan kaldırmak adına, Aksaray’da gerçekleştirilen arkeolojik araştırmalar, bir araya getirilmiştir. Bu sayede Aksaray İli ve arkeolojisiyle ilgili bilimsel çalışmalar yürüten kişiler, bu konudaki çalışmaları bir arada bulma şansı yakalayacaklardır. Ayrıca Aksaray İli özelinde, hangi alanlarda hangi çalışmaların yapıldığı ve ne gibi sonuçlara ulaşıldığı bir arada verilecektir. Aksaray çevresinde yürütülen arkeolojik araştırmalardaki en büyük eksiklik Paleolitik Çağ konusundadır. Daha önceki yüzey araştırmalarındaki Nenezi Dağ buluntuları bir kenara konulacak olursa, il genelinde bu çağ ile ilgili herhangi bir verinin bulunmadığı görülür. Bu nedenle 2015 yılında Aksaray ve çevresinde başlatmış olduğumuz ve 2019 yılında tamamlanan, Paleolitik konulu araştırmalarımızın sonuçları da bu çalışmada yer almaktadır. Bu sayede Aksaray ve yakın çevresinin tüm arkeolojik verileri, kronolojik bir biçimde yerleşim alanlarıyla birlikte sunulmuştur. Makalenin giriş kısmında Aksaray ve çevresinde yürütülen arkeolojik çalışmaların tarihçesi anlatılmıştır. İkinci bölümde araştırmalar; Yüzey Araştırmaları ve Kazılar başlıkları altında değerlendirilmiş, sonuç bölümünde tüm veriler bir araya getirilmiştir.

ARCHAEOLOGICAL RESEARCH IN AKSARAY PROVINCE

Aksaray is an important center for archaeological research. It has been visited by experts from different disciplines of archeology. Archaeological investigations are examined under two headings: excavations and surveys. Three sites are still ongoing excavations in Aksaray, it is among the most important excavations in Turkey. In addition, especially with the increasing number of systematic surveys since the 1990s, significant results have been achieved. Although these archaeological studies have been published individually by research teams, it does not make it possible to make an overall assessment of Aksaray. Therefore, in order to eliminate this negativity, archaeological studies carried out in Aksaray have been brought together. In this way, people who are interested in Aksaray and archeology will have the chance to work together on this subject. In addition, which areas of Aksaray Province and which studies are done and what results are reached will be explained chronologically. The greatest deficiency in archaeological research conducted around Aksaray is about the Paleolithic Age. If Nenezi Dağ finds from previous surveys are put aside, there is no data about this age throughout the province. For this reason, the results of our Paleolithic researches we started in 2015 and around Aksaray and completed in 2019 are also included in this study. In this way, all archaeological data of Aksaray and its immediate surroundings are presented in chronological order with the settlement areas. In the introduction part of the article, the history of the archaeological researches carried out in and around Aksaray is explained. In the second chapter; Surveys and Excavations have been evaluated under the headings and all the data have been gathered in the conclusion section.

PDF

___

Arbuckle, B. S. (2013). “Zooarchaeology at Acemhöyük 2013.” Anadolu-Anatolia 39: 55-68.
Balkan-Atlı, N. ve Cauvin, M.C. (1997). “1995 Yılı Aksaray, Niğde, Nevşehir İlleri Obsidien Yüzey Araştırması.” XIV. Araştırma Sonuçları Toplantısı. I. Cilt: 293312.
Balkan-Atlı, N. ve Cauvin, M.C. (1998). “1996 Yılı Aksaray, Niğde, Nevşehir İlleri Obsidien Yüzey Araştırması” XV. Araştırma Sonuçları Toplantısı. II. Cilt: 219232.
Balkan-Atlı, N., Kayacan, N., Dinçer, B., Çakan, Y., Astruc, L. (2009a).“Niğde ve Aksaray İlleri Yüzey Araştırması (Göllüdağ Obsidiyen Araştırmaları).” 26. Araştırma Sonuçları Toplantısı, 3.Cilt: 329-346.
Balkan-Atlı, N., Kuhn, S., Astruc, L., Kayacan, N., Dinçer, B., Çakan, G. (2009b). “Göllü Dağ 2008 survey.” Anatolia Antiqua, Eski Anadolu, 17(17): 301315.
Balkan-Atlı, N., Kuhn, S., Astruc, L., Kayacan, N., Dincer, B., Balcı, S., Grenet, M. (2011).
“Göllü Dağ survey 2010.” Anatolia Antiqua, Eski Anadolu, 19(1): 259-278.
Buitenhuis, H. (1999). “A First Note on the Faunal Remains of Güvercinkayası.” Anatolica–XXV: 64-69.
Christidou, R. (2002). “The Güvercinkayasi Project The Bone Industry.” 23. Kazı Sonuçları Toplantısı, 2. Cilt:106-108.
Çaylı, P. (2009). Güvercinkayası 14 Numaralı Evin Çanak Çömlek Verilerinden Yola Çıkara, Yerleşme Düzeni ve Toplumsal Yapılanmanın Değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Demirtaş, F. I. (2017). Obeyd Kültür Yayılımı Çerçevesinde Güvercinkayası Yerleşmesi: Güvercinkayası - Obeyd Etkileşimi. Yayımlanmamış doktora tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Demirtaş, F. I. ve Gülçur, S. (2017). “Güvercinkayası’nda Kabartma Bezekli Bir Av Sahnesi”, Samsat’tan Acemhöyük’e Eski Uygarlıkların İzinde Aliye Öztan’a Armağan, Ed: S. Özkan, H. Hüryılmaz, A. Türker, 61-70.
Duru, G. (2013).Tarihöncesinde İnsan-Mekan, Topluluk-Yerleşme İlişkisi: MÖ 9. Bin Sonu-7. Bin Başı, Aşıklı ve Akarçay Tepe. Yayımlanmamış doktora tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Duru, G. ve Özbaşaran, M. (2005). “A Non-Domestic Site in Central Anatolia.” Anatolia Antiqua, XIII: 15-28.
Ekmen, H. (2012). Acemhöyük’te Asur Ticaret Kolonileri Çağı Ölü Gömme Adetleri. Yayınlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Erdoğu, B. ve Özbaşaran M. (2008).“Salt in Prehistoric Central Anatolia.”, Sel, eau et forêt. Besançon, Université de Franche-Comte, Hier et aujourd’hui: 163-174.
Erdoğu, B., Fazlıoğlu, İ., Yüzel, N. (2009). “2007 Yılı Aksaray İli, Tuz Gölü Yüzey Araştırması.” 26. Araştırma Sonuçları Toplantısı, 1. Cilt: 211-220.
Ergun, M. (2016). Orta Anadolu Erken Neolitik Topluluklarında İnsan ve Bitki İlişkisi: Aşıklı Höyük’te Bitki Tüketimi ve Tarım. Yayımlanmamış doktora tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Eser, B. (2018). Kalkolitik Dönem’ de Güvercinkayası Figürünleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
Esin, U, Gülçur, S., Özel, M.E. (1999). “Aksaray, Niğde, Nevşehir İlleri 1997 Ortak Yüzey Araştırması.” XVI. Araştırma Sonuçları Toplantısı, II. Cilt: 187-207.
Esin, U. (1993a). “Zum Ursprung der Kastenbauweise in Anatolien.”, Istanbuler Mitteilungen 43: 123-130.
Esin, U. (1993b).“Gelveri – Ein Beispiel für die kulturellen Beziehungen zwischen Zentralanatolien und Südosteuropa während des Chalkolithikums.” Anatolica 19, Special Issue on Anatolia and The Balkans Symposium: 47-56.
Esin, U. (1998).“Paleolitik’ten İlk Tunç Çağı’nın Sonuna Kadar Tarihöncesi Çağların Kapadokyası.” Kapadokya, Ayhan Şahenk Vakfi: 62-123.
Esin, U. ve Harmankaya, S. (1999). “Aşıklı”, Neolithic in Turkey, The Cradle of Civilisation, New Discoveries, 115-132.
Esin, U. ve Harmankaya, S. (2007). “Aşıklı Höyük”, Türkiye’de Neolitik Dönem, Arkeoloji ve Sanat Yayınları: 255-272.
Esin, U., Gülçur, S., Kurar, H. (1998). “Aksaray, Niğde, Nevşehir İlleri 1996 Ortak Yüzey Araştırması.” XV. Araştırma Sonuçları Toplantısı, II. Cilt: 233-246.
French, D. (1981). Roman Roads and Milestones of Asia Minor, Fasicule 1; The Pligrim’s Road, Oxford.
Gelb, I.J. (1939). Hittite Hieorogylphic Monuments, OIP, Chicago. Gülçur, S. (1995). “Aksaray, Nevşehir ve Niğde İlleri 1993 Yüzey Araştırması.” XII. Araştırma Sonuçları Toplantısı: 191-214.
Gülçur, S. (1997). “Aksaray, Niğde, Nevşehir İlleri 1995 Ortak Yüzey Araştırması”, XIV. Araştırma Sonuçları Toplantısı, II. Cilt: 401-412.
Gülçur, S. (1999). “Güvercinkayası 1997 Kazısı.” XX. Kazı Sonuçları Toplantısı, 1. Cilt: 77-100.
Gülçur, S. (2000a). “Aksaray, Nevşehir, Niğde İlleri 1998 Yüzey Araştırması.” 17. Araştırma Sonuçları Toplantısı, 2. Cilt: 149-162.
Gülçur, S. (2000b). “Norşuntepe: die Chalkolithische Keramik, From the Euphrates to the Caucasus: Chronologies fort he IVth-IIIrd Millenium B.C.” Varia Anatolica, XI: 375-418.
Gülçur, S. (2001). “Aksaray, Nevşehir, Niğde İlleri 1999 Yüzey Araştırması”, 18. Araştırma Sonuçları Toplantısı, 2. Cilt: 141-150.
Gülçur, S. (2002). “Aksaray, Nevşehir, Niğde İlleri 2000 Yüzey Araştırması”, 19. Araştırma Sonuçları Toplantısı, 2. Cilt: 271-282.
Gülçur, S. (2003a). “Aksaray, Nevşehir, Niğde İlleri 2001 Yüzey Araştırması.”, XX. Araştırma Sonuçları Toplantısı, 2. Cilt: 181-190.
Gülçur, S. (2003b). “Kentlesme Yolunda.” Köyden Kente Yakındoğu’da İlk Yerlesimler, Ufuk ESİN'e Armağan: 491-509.
Gülçur, S. (2004).“Güvercinkayası The Black/Dark Burnished Pottery: General Overview.”, TÜBA-AR 7: 141-164.
Gülçur, S. (2012). “The Chalcolithic Period in Central Anatolia Aksaray – Niğde Region.” Origini XXIV, Nuova Serie V, 213-227.
Gülçur, S. ve Endoğru, M. (1998). “Güvercinkayası 1996 Kazısı.” XIX. Kazı Sonuçları Toplantısı: 85-111.
Gülçur, S. ve Kiper, Y. (2004). “Güvercinkayası 2002 Yılı Kazısı.” XXV. Kazı Sonuçları Toplantısı, 1. Cilt: 425-440.
Gülçur, S. ve Kiper, Y. (2009). “Gelveri-Yüksek Kilise 2007 Yılı Sondaj Çalışması.” 30. Kazı Sonuçları Toplantısı, 4. Cilt: 285-296.
Gülçur, S. ve Sağır, G. (2003). “Güvercinkayası 2001 Yılı Kazısı.” 24. Kazı Sonuçları Toplantısı, 1. Cilt: 49-58.
Gülçur, S., Çaylı, P., Demirtaş, I., Wawruschka, C. (2010). “Aksaray, Neveşehir, Niğde İlleri 2008 Yılı Yüzey Araştırması.” 27. Araştırma Sonuçları Toplantısı, 1. Cilt: 319-332.
Güldoğan, E. (2011). “Aşıklı Höyük Sürtme Taş Buluntu Topluluğu.” TÜBA-AR 14: 41-58.
İndere, V. (2016). Güvercinkayası Yerleşme Modelini ve Toplumsal Yapısını Anlamak: A Yapı Adasının Mimari Açıdan İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Kamış, Y. (2012). Acemhöyük Erken Tunç Çağı Seramiği. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Kayacan, N. (2000).Yüzey Obsidien Buluntularının Tekno-Kültürel Açıdan Değerlendirilmesi: Neolitik Musular Yerleşmesi Örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Kayacan, N. (2003).“Chipped Stone Industry of the Neolithic Site of Musular (Cappadocia) Preliminary Results.” Anatolia Antiqua XI, Volume 11, Numero. 1: 1-10.
Kayacan, N., Goring-Morris, N., Duru, G., Taşkıran, Z.F., Yücel, Başar. (2019). “Aksaray Yüzey Araştırması 2016 ve 2017 Yılı Çalışmaları: İlk Yerleşik Topluluklar.” 36. Araştırma Sonuçları Toplantısı, 3. Cilt: 195-206.
Kiper, Y. ve Gülçur, S. (2005). “Güvercinkayası 2003 Yılı Kazısı.” 26. Kazı Sonuçları Toplantısı, 2. Cilt: 13-24.
Kuzuoğlu, R. (2016). “Çivi Yazılı Kaynaklara Göre M.Ö. 2. Bin’de Aksaray”, I. Uluslararası Aksaray Sempozyumu: 798-812.
Mellaart, J. (1958).“Second Millenium Pottery from the Konya Plain and Neighbourhod.” Belleten XXII.87: 311-345.
Özbaşaran, M. (1999). “Musular: A General Assessment on a New Neolithic Site in Central Anatolia.” Neolithic in Turkey: The Cradle of Civilization, Arkeoloji ve Sanat Yayınları: 147-155.
Özbaşaran, M. (2011). “Re-Starting at Aşıklı”, Anatolia Antiqua, XIX: 27-37.
Özbaşaran, M. ve Duru, G. (2015). “The Early Sedentary Community of Cappadocia: Aşıklı Höyük.” La Cappadoce Méridionale De La Préhistoire À La Période Byzantine., Ed: D. Beyer, O. Henry, A. Tibet, A. Von Haeseler, İstanbul: 43-51.
Özbaşaran, M., Duru, G., Kayacan, N., Erdoğu, B., Buitenhuis, H. (2007). “Musular 1996-2004: Genel Değerlendirme”, Türkiye’de Neolitik Dönem, (Der. M. Özdoğan – N.Başgelen), Arkeoloji ve Sanat Yayınları: 273-283.
Özbudak, O. (2010). Gelveri Kültürü. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Özbudak, O. (2012). “Kapadokya MÖ 6. Binyıl Kronolojisinin Kayıp Halkası: Gelveri Çanak Çömleği Üzerine En Son Çalışmalar”, Colloquium Anatolicum XI: 267-297.
Özgüç, N. (1968).“Acemhöyük Kazıları”, Anadolu X: 1-28.
Özgüç, N. (2015). Acemhöyük- Burushaddum1: Silindir Mühürler ve Mühür Baskılı Bullalar. Türk Tarih Kurumu, Ankara.
Özkalalı-Ekmen, G. (2012). Acemhöyük’te AsurTicaret Kolonileri Çağı Metal Eşya Üretimi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Öztan, A. (1991). “1989 Yılı Acemhöyük Kazıları”, XII. Kazı Sonuçları Toplantısı, I. Cilt: 247- 258.
Öztan, A. (1993). “1991 Yılı Acemhöyük Kazıları”, XIV. Kazı Sonuçları Toplantısı, I. Cilt: 281- 300.
Öztan, A. (1998). “Preliminary Report on the Arıbaş Cemetery at Acemhöyük.”, Bulletin of the Middle Eastern Culture Center in Japan Essays on Ancient Anatolia in the Second Millenium BC, 10: 167-175.
Öztan, A. (2007). “Acemhöyük’den Asur Ticaret Kolonileri Çağı’na Ait İki Ender Buluntu.”, Belkıs ve Ali Dinçol’a Armağan VITA, Ed: M. Alparslan vd., Ege Yayınları, İstanbul: 609- 622.
Stiner, M. C., Buitenhuis, H., Duru, G., Kuhn, S. L., Mentzer, S. M., Munro, N. D., Özbaşaran, M. (2014). “A Forager-Herder Trade-Off, from Broad-Spectrum Hunting to Sheep Management at Aşıklı Höyük, Turkey.” Proceedings of the National Academy of Sciences 111/23: 8404-8409.
Tezcan, B. (1958).“Aksaray Çevresinden Derlenen Eserler”, Belleten XXII.88: 517-526.
Todd, I. A. (1966). “Surface Finds from Various Sites: Central Anatolia.” Anatolian Studies 16: 43- 48.
Todd, I. A. (1980). The Prehistory of Central Anatolia I: The Neolithic Period, Studies in Mediterranean Archaeology, Vol. LX, Paul Aströms Förlag, Göteborg.
Türker, A. (2008). Assur Ticaret Kolonileri Çağı’nda Acemhöyük Çanak Çömleği. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Yaman, İ.D., Aydın, Y., Yaman, I.A. (2016). “Batı Kapadokya (Aksaray İli) Paleolitik Yüzey Araştırması.” II. Uluslararası Nevşehir Tarih ve Kültür Sempozyumu/Muşkara’dan Nevşehir’e: 802-815.
Yaman, İ. D. (2017).“Acemhöyük Yontmataş Endüstrisi Ön Raporu.”, Samsat’tan Acemhöyük’e Eski Uygarlıkların İzinde Aliye Öztan’a Armağan, Ed: S. Özkan, H. Hüryılmaz, A. Türker, İzmir: 293-300.
Yaman, İ. D., Aydın, Y., Yaman, I.A. (2017). “Aksaray İli Paleolitik Çağ Yüzey Araştırması (2015).” 34. Araştırma Sonuçları Toplantısı, 1. Cilt: 111-122.
Yaman, İ. D., Aydın, Y., Yaman, I.A. (2018). “Aksaray İli Paleolitik Çağ Yüzey Araştırması (2016).” 35. Araştırma Sonuçları Toplantısı, 2. Cilt: 13-26.
Yaman, İ. D., Aydın, Y., Yaman, I.A., Kan, C. (2019). “Aksaray İli Paleolitik Çağ Yüzey Araştırması (2017).” 36. Araştırma Sonuçları Toplantısı, 2. Cilt: 309-320.
Yelözer, S ve Özbaşaran, M. (2014). “10.000 Yıl Öncesinin Taklit Boncukları.” Aktüel Arkeoloji 37: 22-23.
Yelözer, S. (2016). Aşıklı Höyük Boncukları: Tipoloji, Tanım ve Sosyal Açıdan Değerlendirme. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Yıldırım-Balcı, S. (2007). Orta Anadolu Obsidyen Teknolojisi: Aşıklı Höyük Modeli, TeknoKültürel Kökeni ve Evrimi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Yıldırım-Balcı, S. (2011). “Aşıklı Höyük Obsidyen Teknolojisi.” TÜBA-AR 14: 19-39.

ISSN: 2667-5617
Yayın Aralığı: Yılda 6 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ