1994 Yılından Günümüze Türkiye’de İç Borçların Gelişimi

Bu çalışmanın amacı, Türkiye’nin iç borçlarının gelişimi konusunda genel bir çerçeve çizmek ve gerçekleştirilen uygulamaları netleştirmektir. Bu amaçla çalışmada Türkiye ekonomisinin 1994 yılı ve sonrasındaki iç borçlarının durumu, yapılma nedenleri ve devletin uygulamalarına yer verilmiştir. 1990’lı yıllarda giderek artan iç borç stoku ekonomik büyümeyi engellemiş ve devletin politikalarının uygulanmasını zorlaştırmıştır. Bu çalışmada bugüne kadarki (2021) bütçe dönemleri itibarıyla borç stoku içinde içborçlanmanın gelişimi ise “yıllar itibariyle yapılan iç borçlanma tutarları, oluşan net iç borç kullanımı ve bu borçların anapara ve faiz ödeme tutarları, iç borç stoku ve iç borç stokunun GSYH içindeki yüzdesigibi oranlarla gösterilmektedir.Çalışmabütçe açıklarının finansmanında iç borç kullanımının etkilerini açıklar niteliktedir. Çalışma 1994-2019 yılları arasını kapsamaktadır. 1994 yılının başlangıç olarak alınma nedeni yukarıda da vurgulandığı gibi Türkiye’de kriz sonrası dönemde iç borçlanmanın giderek artmasıdır. Bu çalışmada iç borçlanmanın devletin hangi faaliyetleri sonucu yapıldığı ortaya konulmaya çalışılmıştır.Çalışma neticesinde Türkiye ekonomisinin iç borçlarının artış eğiliminde olduğu sonucuna varılmıştır.Toplam iç borç stoku çalışma dönemi itibarıyla 2019 yılında 755.100.000 Bin TL’ye yükselmiştir. Dolayısıyla bu durum, Türkiye’nin borçlanma ihtiyacının sürdüğünü göstermektedir. Bunun yanında 2021-2023 OVMP’ye göre alınacak mali tedbirlerin Kovid 19 salgının gerektirdiği gerek ekonomikgerek sosyal mücadele nedeniyle karşılaşılan ve karşılaşılacak olan olumsuz etkileri bertaraf etmek için “alınan kamu maliyesi tedbirlerinin geçici süreyle uygulanacak olmasına” ilişkin vurgu ve “Mali Plan dönemi sonunda bütçe açığının GSYH’ye oranının yüzde 3,5 olarak” hedeflenmesi, borçlanmaihtiyacının zorunluluk haline geldiğini göstermektedir.

Development of Domestic Debt in 1994 to the Present Turkey Year

The aim ofthis study is to outlinea general framework about the development of Turkey’s domestic borrowings and to clarify the implemented practices. Accordingly, the situation, justification and practices related to the public domestic debts of Turkish economy since 1994 were evaluated in this study. The increasing domestic debt stock over 1990s has hindered the economic growth and made government policies difficult to implement. In this study, the development of domestic debt within the debt stock has been shown as “domestic borrowing amounts per years, net domestic borrowing usage and the capital and interest payment amounts, domestic borrowing stock and the percantage of domestic borrowing stock to GDP”. Studyexplains the effects of domestic borrowing usage in financing budget deficits. The study covers the period 1994-2019.The year 1994 was taken as the beginning year because the domestic borrowing began to continously increase after this year in Turkey. Itwas attemped to reveal which activities of the state triggered domestic borrowings. This study found out thatdomestic debts of Turkish economy has an increasing trend.The total domestic debt stock have risen to 755.100.000thousand TL by the year 2019. This situation confirms that borrowing need of Turkey continues. Besides this, for overcoming the negative impacts because of the economic and social strugle the society facing due to Covid 19 epidemic, the situation will necessitates that public sector finance measures would be temporary and the ratio of the budget deficit to GDPwould be targeted as 3.5% by the end of the Financial Plan Term and borrowing need would become indispensible.

PDF

___

Aslanoğlu, E. (2019). İç borç stoğu nasıl sürdürülebilir?. 03 Mayıs 2018 tarihinde, http://arsiv.ntv.com.tr/news/88979.aspadresinden erişildi.
Bakkal, S. & Gürdal, T. (2007). İç borçlanmanın Türkiye ekonomisi üzerine etkileri. Akademik İncelemeler. 2(2). 147-173.
Bal, H. & Özdemir, P. (2010). Türkiye ekonomisinde iç borçlanmanın yerive sürdürülebilirliliği. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 19(1).82-98.
Bayraktar, C. (2011). Türkiye’de iç borçlanmanın yapısı: 1980–2010 Dönemi. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi.(1). 1-14.
Bayraktar, Y. (2009). İç borçlanmanın ekonomik ve sosyal etkileri: 1980 sonrası Türkiye deneyimi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi.(34). 285-313.
Bedir, S. Karabulut, K. (2011). İç borçların gelir dağılımı üzerine etkileri. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 25(1). 13-30.
Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü. 25 Mart 2018 tarihinde, http://www.bumko.gov.tr/TR,7044/temel-ekonomik-buyuklukler-2000-2018.html adresinden erişildi.
Cöğürcü, İ. (2012). Türkiye’nin iç borç genel yapısı üzerine geçmişten günümüze bir değerlendirme. Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi. 2(1). 93-104.
Çakır, F. & Ağcakaya, S. (2020). Türkiye’de kamu kesimi açıkları ve borçlanma ilişkisiüzerine ekonometrik bir analiz: 1990-2015. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi. 20(19). 101-123.
Dönek, E. (1999). Türkiye’de bankacılık sektörü ve iç borçlanma politikası. İktisat İşletme ve Finans.(165). 38-57.
Eğilmez, M. (2017). İç borç çevirme oranı alarm veriyor. Kendime Yazılar. 11 Nisan 2018 tarihinde, http://www.mahfiegilmez.com/2017/07/ic-borc-cevirme-oran-alarm-veriyor.html adresinden erişildi.
Erol, A. (1992). Ekonomik etkileri açısından Türkiye’de devlet borçları (1981-1990).Maliye ve Gümrük Bakanlığı.
Eser, L. Y. & Birinci, N. (2014). İç ve dış borç tercihini etkileyenfaktörler. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi. 10(23). 31-51.
Evgin, T. (1995). 90'lı yıllarda iç borçlarımızın ekonomik açıdan değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi Dergisi. 50(1). 209-220.
Gök, A. (2003). Türkiye’de iç borçlanmanın ekonomik etkileri. T.C. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 18(1), 119-138.
Hanson, J. A. (2007). The growth in government domestic debt: Changing burdens and risks. The World Bank Policy Research Working Paper.4348. 1-38.
Heper, F. (2003). Kamu gelirleri-vergi. Kamu maliyesiiçinde. Anadolu Üniversitesi Yayınları.
Karataş, F. E. (2015). Türkiye’de devlet iç borçlanma senetleri piyasası ve likiditesini etkileyen faktörler[Uzmanlık Yeterlik Tezi]. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Emisyon Genel Müdürlüğü.
Kaya, N. (1997). Türkiye’de iç borç sistemi ve uygulamadaki son gelişmeler[Kamu Finansmanı Genel Müdürlüğü UzmanlıkTezi]. T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı.
Kesbiç, C. Y., Baldemir, E. ve Bakımlı, E. (2004). Bütçe Açıkları ile parasal büyüme ve enflasyon arasındaki ilişki: Türkiye için bir model denemesi. Yönetim ve Ekonomi. 11(2). 27-39.
Kumcu, E. (2008). İç borçlanmada ortalama vade. Hürriyet Gazetesi. 25 Mart 2018 tarihinde http://www.hurriyet.com.tr/ic-borclanmada-ortalama-vade-9511905 adresinden erişildi.
Meriç, M. (2003). Borçlanmanın konsolide bütçe kaynak yapısı üzerindeki etkisi, Türkiye’de kamu borçlanması (ekonomik ve sosyal etkileri, beklentiler) içinde. XVIII. Türkiye Maliye Sempozyumu. Marmara Üniversitesi Maliye Araştırma Merkezi.
Mutluer, T. (2008). Teoride ve Türkiye’de kamu iç borç yönetimi[Yüksek Lisans Tezi]. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Özgen, F. B. (1999). Türkiye’de iç borç sorunu ve iç borçların sınırlandırılması. Yeni Türkiye Dergisi. Türk Ekonomisi Özel Sayısı.(27). 353-375.
Özsoylu, A. F. (1992). İç borçların siyasi boyutları. A.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 47(3), 279-286.
Saraçoğlu, F. (2002). 1980-2001 yılları arasındaki Türkiye’de iç borçların yapısal gelişimi ve değerlendirilmesi. Ekonomik Yaklaşım. 13(45). 55-81.
Sugözü, İ. H. (2009). Türkiye’de iç borçlanma ödenebilirliği ve tahkimler (1999–2000). Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi.(17). 69-83.
Şahintürk, D. A. & Akyol Bulut, Ö. (2019). Mali disiplini sağlama yolunda mali kural uygulamaları. Yönetim ve Ekonomi. 26(2). 411-433.
T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı (SBB), Orta vadeli mali plan (2021-2023). 01.02.2020 tarihinde,https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2020/10/2021-2023-Donemi-Orta_Vadeli-Mali-Plan.pdfadresinden erişildi.
T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı (2017). Yıllık kamu borç yönetimi raporu. 02 Nisan 2018 tarihinde, https://m.hazine.gov.tr/File/Index?id=C15ED85F-C385-4C17-BC73-F4AC9AE0F100 adresinden erişildi.
T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı. 08 Nisan 2018 tarihinde, https://hazine.gov.tr/kamu-finansmani-istatistikleri adresinden erişildi.
T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı. Kamu finansmanı istatistikleri. 11 Mart2020 tarihinde, https://www.hazine.gov.tr/kamu-finansmani-istatistikleri adresinden erişildi.
T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı. Türkiye ekonomisi. 08 Mayıs 2018 tarihinde, https://m.hazine.gov.tr/File/Index?id=456b066c-2825-4481-8609-70c197313861 adresinden erişildi.
T.C. Kalkınma Bakanlığı. (2015). Ekonomik ve sosyal göstergeler 1950-2014. 10 Mayıs 2018 tarihinde, http://www.mod.gov.tr/Lists/RecentPublications/Attachments/84/Economic%20and%20Social%20Indicators%20(1950-2014).pdf adresinden erişildi.
T.C. Kalkınma Bakanlığı. 25 Mart 2018 tarihinde, http://www.kalkinma.gov.tr/Pages/TemelEkonomikGostergeler.aspx adresinden erişildi.
T.C. Maliye Bakanlığı. (2016). Yıllık ekonomik rapor. 25 Mart 2018 tarihinde, https://www.google.com.tr/search?q=TAHV%C4%B0L%2FGSYH&oq=TAHV%C4%B0L%2FGSYH&aqs=chrome..69i57j69i58.4786j1j7&sourceid=chrome&ie=UTF-8# adresinden erişildi.
TCMB. İç borç stoku alıcılarının borçlanma araçlarına göre dağılımı. 30 Nisan 2018 tarihinde, https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/20ebe376-839a-4f13-8c26-79a4e1f0e49a/kutu_6_1-ocak18.pdf?MOD=AJPERES&CACHEID=ROOTWORKSPACE-20ebe376-839a-4f13-8c26-79a4e1f0e49a-m573Mwo adresinden erişildi.
Tosunoğlu, Ş. (2019). Devlet borçlanmasının genel özellikleri. Devlet borçlanmasıiçinde. Anadolu Üniversitesi Yayınları.
TUİK. Temel istatistikler. 29.03.2018 tarihinde, http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=temelist adresinden erişildi.
Türkal, H. (2020). Borç yönetimi: Türkiye üzerine bir inceleme. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi. 12(22). 151-163.
Ünsal, H. (2003). Türkiye’de finansal serbestleşme sürecinde iç borçlanma ve sermaye piyasası üzerindeki etkiler”. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(3), 191-205.
Vardar, E. (2007). Türkiye’de İç Borçlanmanın Gelişimi. [Uzmanlık Yeterlilik Tezi]. TCMB Genel Müdürlüğü.
Yıldırım, A. (2017). İç borç stoku ilk kez 500 milyar lirayı geçti. Hürriyet. 29 Mart 2018 tarihinde http://www.haberturk.com/yazarlar/abdurrahman-yildirim-1018/1607730-ic-borc-stoku-ilk-kez-500-milyar-lirayi-gecti adresinden erişildi.

ISSN: 2667-5617
Yayın Aralığı: Yılda 6 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ