Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Kuraklık, Çölleşme ve Tarımsal Ürün Verimi Arasındaki İlişkiler

Günümüzün en yıkıcı ve en az farkında olunan afetlerinden birisi de kuraklıktır. Türkiye’de son dönemlerde, kuraklık koşullarında artış olduğu dikkati çekmektedir. Türkiye’de kuraklık ve çölleşme gibi tehlikelerden en fazla etkilenen bölgelerden birisi de Güneydoğu Anadolu’dur (GDA). Bu çalışmada GDA bölgesinde kuraklık, çölleşme ve tarım arasındaki ilişkiler incelenmiştir. GDA Bölgesi’nin son 38 yıllık sürecine ait mevsimlik Standartlaştırılmış Yağış İndeksi (SPI) analizi yapılmıştır. Günümüzde farklı türlerde kullanılan kuraklık analizi yöntemleri bulunur. Türkiye’de son yıllarda, kuraklık bakımından farklılaşma olduğu dikkati çekmektedir. Bunun sebeplerinden birisi olarak, Türkiye’yi de etkisi altına alan Kuzey Atlantik Salınımındaki (NAO) varyasyonların olduğu görülmektedir. Araştırmada kuraklığın zamansal eğilimini tespit etmek amacıyla Mann-Kendall testi uygulanmıştır. Bu parametrik olmayan Mann-Kendall testi zaman serilerinin eğilimlerinin belirlenmesinde yaygın olarak tercih edilentestlerden birisidir. Çalışma alanında Kış mevsiminde kuraklık eğilimi ve frekansı artmaktadır. En fazla yağışını kış mevsiminde alan GDA bölgesi için bu durum ciddi bir risktir. Aynı zamanda çalışmaalanında ortalama her 3 yılda 1 ciddi kuraklık yaşanmaktadır.Örnek vermek gerekirse, 2006-2007 yağış noksanlığında buğday verimi % 14 civarında, arpa verimi ise % 24 oranında rekolte kaybı yaşamıştır. Bu sonuç kuraklığın tarımsal ürün verimi ve gıda arzıbağlamında bölgede hangi oranda risk oluşturduğunun göstergesidir. Bu bağlamda GDA bölgesinde ve Türkiye’nin genelinde kuraklık ve tarımsal ürün verimi arasındaki ilişkiselliği tespit ve analiz edip gerekli önlemleri alan merkezlerin kurulması elzemdir. Tüm bunlar beraberinde çölleşme ve tarımsal verim düşüklüğüne işaretetmektedir. Zira yapılan çalışmalar Türkiye’nin yaklaşık olarak yarısını çölleşme riski altında gösterirken, GDA bölgesinin % 80’lik kısmının çölleşme riski ile karşı karşıya olduğunu göstermektedir.

Relations Between The Drought, Desertification And Agricultural Productivity İn Southeastern Anatolia Region

Drought is one of the most destructive and least aware disasters of today. Recently, it is noteworthy that the increase in drought conditions in Turkey. One of the most affected areas from hazards such as drought and desertification in Turkey is the Southeast Anatolia Region. In this study, relations between drought, desertification and agriculture were investigated in Southeast Anatolia Region of Turkey. Seasonal Standardized Precipitation Index (SPI) analysis for the last 38 years of Southeast Anatolia Region was performed.Today, there are drought analysis methods used in different species. In recent years, it has been noting that there has been a differentiation in terms of drought in Turkey. As one of the reasons for this, it is seen that there are variations in the North Atlantic Osseo (NAO) that also affect Turkey. Mann-Kendall test was performed in order to detect the timely trend of drought in the study. This non-parametric Mann-Kendall test is one of the widely preferred tests in determining the trends of time series.Drought tendency and frequency increase in winter season. This is a serious risk for the Southeast Anatolia Region, which receives the most precipitation during the winter season. At the same time, there is 1 serious drought every 3 years in the study area. For example, wheat yields lost around 14% and barley yields lost 24% in 2006-2007 rainfall. This result is an indication of the rate at which drought poses a risk in the region in the context of agriculturalproduct yield and food supply.All of these points together with desertification and low agricultural yield. Studies indicate Turkey's approximately half the risk of desertification and also shows that faced with the risk of desertification of 80% of Southeast Anatolia Region.

PDF

___

Akbaş, A. (2014). Türkiye üzerindeki önemli kurak yıllar.Coğrafi Bilimler Dergisi,12(2), 101-118.
Alley,W.M (1984).Thepalmerdroughtseverityindex:limitationsandassumptions.JournalofAppliedMeteorologyandClimatology23:1100–9
Bacanlı, Ü. G., & Kargı, P. G. (2019). Uzun ve kısa süreli periyotlarda kuraklık analizi: Bursa örneği.Doğal Afetler ve Çevre Dergisi,5(1), 166-174.
Belayneh, A., Adamowski, J., & Khalil, B. (2016). Short-term spı drought forecasting in the awash river basin inethiopia using wavelet transforms and machine learning methods.Sustainable Water Resources Management,2(1), 87-101.
Bonaccorso, B., Bordi, I., Cancelliere, A., Rossi, G., & Sutera, A. (2003). Spatial variability of drought: an analysis of the spı in Sicily.Water resources management,17(4), 273-296.
Çelik, M.A., and A. E. Gülersoy (2013) Güneydoğu Anadolu Projesi’nin (GAP) Harran Ovası Tarımsal yapısında meydana getirdiği değişimlerin uzaktan algılama ile incelenmesi.Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 28, no. 6: 46-54.
Çelik, M., & Karabulut, M. (2013). Yağış koşullarının antep fıstığı (pistacia vera l.) biomas aktivitesi ve fenolojik özelliklerine etkisinin uzaktan algılama verileri kullanılarak incelenmesi.Türk Coğrafya Dergisi, (60), 37-48.
Çelik, M.A. (2016). Bitki İndeks Modelleri (NDVI, EVI, VCI) Kullanılarak Akdeniz Bölgesi’nde Kuraklık Analizi (2000-2014). Kahramanmaraş Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi.
Çelik, M. A., Kopar, İ., & Bayram, H. (2018). Doğu Anadolu Bölgesi'nin mevsimlik kuraklık analizi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(3): 1741-1761
ÇOB (2005). Çölleşme ile mücadele türkiye ulusal eylem programı. Çevre ve Orman Bakanlığı.
Dinç, N., Aydinşakir, K.,Işık, M. & Büyüktaş, D. (2016). Standartlaştırılmış yağış indeksi (SPI) yöntemi ile Antalya ili kuraklık analizi.Derim,33(2), 279-298.
Erinç S, (1965). Yağış müessiriyeti üzerine bir deneme ve yeni bir indis. İstanbul University, Geography Institute Publications.
Gavrilov, M. B., Marković, S. B., Janc, N., Nikolić, M., Valjarević, A., Komac, B., ... & Bačević, N. (2018). Assessing average annual air temperature trends using the Mann–Kendall test in Kosovo.Acta Geographica Slovenica,58(1), 7-25.
Gümüş, V., Başak, A., & Nazife, O. R. U. Ç. (2016). Standartlaştırılmış yağış indeksi (SYİ) yöntemi ile Şanlıurfa istasyonunun kuraklık analizi.Harran Üniversitesi Mühendislik Dergisi,1(1), 36-44.
Kapluhan, E. (2013). Türkiye’de kuraklık ve kuraklığın tarıma etkisi. Marmara Coğrafya Dergisi, (27), 487-510.
Marini, G., Fontana, N., & Mishra, A. K. (2019). Investigating drought in Apulia region, Italy using SPI and RDI.Theoretical and Applied Climatology,137(1-2), 383-397.
Mckee,T.B.,Doesken,N.J.andKleist,J.(1993).Therelationshipofdroughtfrequencyanddurationtotimescales. In8thConferenceonAppliedClimatology, AmericanMeteorologicalSociety.
Moreira, E. E., Paulo, A. A., Pereira, L. S., & Mexia, J. T. (2006). Analysis of SPI drought class transitions using loglinear models.Journal of Hydrology,331(1-2), 349-359.
Nişancı, A. (1987). Türkiye'nin kurak ve nemli sahaları. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 59-66.
Palmer, W.C.(1965).Meteorological drought.Department of Commerce Research Paper.
Paulo, A. A., & Pereira, L. S. (2007). Prediction of SPI drought class transitions using Markov chains.Water resources management,21(10), 1813-1827.
Stagge, J. H., Tallaksen, L. M., Gudmundsson, L., Van Loon, A. F., & Stahl, K. (2016). Response to comment on ‘candidate distributions for climatological drought indices (SPI and SPEI)’.International Journal of Climatology,36(4), 2132-2138.
Şimşek, O., Murat, A. ve Çakmak, B. (2008). 2006-2007 Tarım yılı kuraklık analizi. Kuraklık ve Su Yönetimi Toplantısı Bildiri Kitabı, 5. Dünya Su Forumu Bölgesel Hazırlık Süreci Türkiye Bölgesel Su Toplantısı. ÇOB DSİ Genel Müdürlüğü Yayınları.
Şimşek, O. (2010).Türkiye’de tarım yılı kuraklık değerlendirmesi ve bitki gelişim modeli ile buğdayda kuraklık-verim analizi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi.
Tsakiris, G., & Vangelis, H. (2004). Towards a drought watch system based on spatial SPI.Water resources management,18(1), 1-12.
Tosunoglu, F., & Kisi, O. (2017). Trend analysis of maximum hydrologic drought variables using mann–kendall and şen's ınnovative trend method.River research and applications,33(4), 597-610.
Türkes, M. (2012). Türkiye’de gözlenen ve öngörülen iklim değişikliği, kuraklık ve çölleşme.Ankara Üniversitesi Çevrebilimleri Dergisi,4(2), 1-32.
Türkeş, M., & Tatlı, H. (2009). Use of the standardized precipitation index (SPI) and a modified SPI for shaping the drought probabilities over Turkey.International Journal of Climatology: A Journal of the Royal Meteorological Society,29(15), 2270-2282.
Türkeş, M., Koç.,T., Sarış F.(2007). Türkiye’nin yağış toplamı ve yoğunluğu dizilerindeki değişikliklerinve eğilimlerin zamansal ve alansal çözümlemesi,Coğrafi Bilimler Dergisi, 7 (2), 129-144
Türkeş, M. (1999). Vulnerability of Turkey to desertification with respect to precipitation and aridity conditions.Turkish Journal of Engineering and Environmental Sciences,23(5), 363-380.
Türkeş, M. (2014). Kuraklık olaylarının iklim değişikliği ve çölleşme açısından önemi ve türkiye’deki 2013-2014 kuraklığının sinoptik klimatolojik/meteorolojik ve atmosferik bağlantıları.Hidropolitik Akademi İklim Değişikliğive Kuraklık Çalışmaları,1-12.
Tuğrul, T., Doğan, S., & Dursun, Ş. (2019) Güneydoğu Anadolu bölgesindeki illerin kuraklık analizi.Konya Mühendislik Bilimleri Dergisi,7(4), 705-712.
Öztürk, K. (2002). Küresel iklim değişikliği ve Türkiye’ye olası etkileri. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(1).
Turan, E. S. (2018). Türkiye'nin iklim değişikliğine bağlı kuraklık durumu.Doğal Afetler ve Çevre Dergisi,4(1), 63-69.https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/turkiyenin-collesme-risk-haritasi-cikarildi/484297son erişim tarihi: 09.01.2020
ÇEM. (2017). Türkiye çölleşme modeli, teknik özet.Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü.
Vicente-Serrano, S. M., Beguería, S., & López-Moreno, J. I. (2010). A multiscalar drought index sensitive to global warming: the standardized precipitation evapotranspiration index.Journal of climate,23(7), 1696-1718.
Yetmen, H., (2013), “Van Gölü Havzası’nın kuraklık analizi”, 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum.
Yıldırım, A.E. (2008) Güneydoğu'da kuraklık...Dünya Gazetesi (https://www.dunya.com/kose-yazisi/guneydogu039da-kuraklik/1575) son erişim tarihi: 04.05.2020.

ISSN: 2667-5617
Yayın Aralığı: Yılda 6 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ