Mehmet Âkif’te Tevekkül ve Teşebbüs
XVII. yüzyıl, Osmanlı’nın Batı karşısındaki üstünlüğünü kaybetmeye başladığı bir dönemdir. Dönemin idarecilerine göre gerilemenin sebebi Batı’nın ilerlemesinden değil, Osmanlı’nın güç kaybetmesinden kaynaklıdır. Bu sebeple ilk ıslahatlar askerî alanla sınırlı kalmıştır. Fakat Osmanlı’nın eski gücünü tekrar ihya etmek maksatlı yapılan bu ıslahatlar yeterli olmamıştır. XIX. yüzyıla gelindiğinde ise Osmanlı karşısında Batı’nın üstünlüğü daha belirginleşmiştir. Bu yüzden XIX. yüzyıldan itibaren ıslahatların amacı eskinin ihyası değil, yeninin inşası olmuştur. II. Meşrutiyet’in ilanı sonrası fikir cereyanları arasındaki tartışmaların temelini de yeninin inşası meselesi oluşturmuştur. Dönemin önemli fikir cereyanlarından biri olan İslamcılık da Batı karşısındaki gerilemeye kendi cephesinden çareler aramış, yenileşmenin yöntemi üzerine görüşlerini beyan etmiştir. İslamcılık cereyanının önemli temsilcilerinden Mehmet Âkif, İslam medeniyetinin Batı karşısında gerilemesinin sebebini dinin asli unsurlarından uzaklaşmaya ve bazı dinî kavramların tahrif edilmesine bağlar. Bu kavramlar içerisinde en büyük tahrifat tevekkül ve kader inancında gerçekleşmiştir. Bu iki kavram hakkında yapılan yanlış yorumlara göre insan, dünya hayatındaki hiçbir şeyden sorumlu değildir. Bütün sorumluluk ve yetki yaratıcıya aittir. Bu minvalde yapılan yanlış izahlar Müslümanların akıl ve iradesinin örselenmesine sebep olmuştur. Müslüman, hayat karşısında teşebbüs etmeyen, edilgen bir varlık haline gelmiştir. Âkif’e göre kurtuluşun çaresi tahrif edilen kavramların İslam’ın aslına uygun şekilde yorumlanıp aktarılmasıdır. Toplum ancak bu şekilde hayatın her alanında tekrar teşebbüs ve gayrette bulunabilir. Aksi takdirde cehalet ve atalet içinde hem istiklalini hem istikbalini kaybeder.
Trust And Attempt In Mehmet Âkif
The XVII th century is a period when the Ottoman Empire began to lose its superiority over the West. For the administrators of the period, the reason for this decline was not the progress of the West, but the loss of power of the Ottoman Empire. Therefore, the first reforms were limited to the military field. However, these reforms made to restore the old power of the Ottoman Empire were not enough. In the XIX th century, the superiority of the West became more evident. Therefore, since the XIX th century, the aim of the reforms has changed, not the restoration of the old, but the construction of the new. After the declaration of the Second Constitution, the basis of the discussions among the currents of thought was the construction of the new. Islamism, which was one of the important intellectual movements in this period, sought solutions from its own side to this regression against the West. Mehmet Akif, one of the important representatives of the Islamist movement, attributes the reason for the decline in the face of the West to distance from the essential elements of religion. Some people have falsified some religious concepts for their personal interests or well-being. Among these concepts, the greatest falsification was made in the belief of trust and destiny. According to the misinterpretations made about these two concepts, man is not responsible for anything in the world. All responsibility and authority belongs to the creator. In this way, the deviation of concepts from their purpose has caused the mind and will of Muslims to be damaged. The Muslim has become passive in the face of life. According to Akif, the remedy for salvation is to return the distorted concepts to their origin, that is, to interpret and transfer them in accordance with Islam. Only in this way can the society make attempts and efforts again in all areas of life. Otherwise, it will lose both its independence and its future in ignorance and inertia.
___
- Akçura, Y. (1998). Üç tarz-ı siyaset. Türk Tarih Kurumu Basımevi.
- Akşin, S. (1990). Siyasal tarih (1908-1923).Çağdaş Türkiye 1908-1980 (Cilt 4, s. 27-123). Cem Yayınevi.
- Atay, H. (1995). Kur’an’a göre araştırmalar (IV). Destek Yayınları.
- Bora, T. (2017), Cereyanlar Türkiye’de siyasî ideolojiler. İletişim Yayınları.
- Bostan, F. (2005). Mehmet Akif Ersoy. Modern Türkiye’de siyasi düşünce -İslâmcılık- (Cilt 6, s. 72-im Yayınları. Debus, E.
- 89). İletiş (2012). Sebilürreşâd. Libra Kitap.
- Devellioğlu, F. (2006). Osmanlıca-Türkçe lügat. Aydın Kitabevi.
- Efe, A. (2008). II. Meşrutiyet dönemi (1908-1925) İslâmcıları ve çağdaşlaşma görüşleri. Doğu-Batı Dergisi, 11(46), 243-272.
- Ersoy, M. Â. (1991). Mehmet Akif’in Kur’an-ı Kerimi Tefsiri, Mev’ıze ve Hutbeleri.(haz. Abdülkerim Abdülkadiroğlu-Nuran Abdülkadiroğlu). Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
- Ersoy, M. Â. (2014). Safahat. (haz. M. Ertuğrul Düzdağ). Bağcılar Belediyesi Kültür Yayınları.
- İskit, S. (1943). Türkiye’de matbuat idareleri ve politikaları. Başvekâlet Basın Yayınları.
- Kara, İ. (1987). Türkiye’de İslâmcılık düşüncesi metinler/kişiler I.Risale Yayınları.
- Karahasanoğlu, H. (1998). Kur’an’da tevekkül kavramı [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Kazdal, İ. (2017). Modernleşmek mi İslamlaşmak mı?.Düşün Yayıncılık.
- Namık Kemal (1989). Renan müdâfaanâmesi. (haz. Abdurrahman Küçük). Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
- Okay, O. (2008). Mehmet Akif’in karakteri ve sanatı, Hece Dergisi, 12 (133), 8-24.
- Öz, S. (2013). Mehmet Akif Ersoy’da geri kalmışlık ve kalkınma problemi. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 18(30),140-161.
- Öztürk, Y. N. (1995). Kur’an’daki İslâm. Yeni Boyut Yayınları.
- Renan, E. (1946). Nutuklar ve konferanslar. (çev. Ziya İhsan). Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları. Said Halim. Buhranlarımız. (haz. M. Ertuğrul Düzdağ). Tercüman 1001 Eser.
- Samizade Süreyya (1326). Âlem-i İslâm’da intibah. Sırat-ı Müstakîm, 5 (126), 361-369.
- Sarı, M. (1982). El mevarid (Arapça- Türkçe lügat). Bahar Yayınları.
- Şaşa, M. (2018). Mehmet Akif’in perspektifinden Müslümanların geri kalmasının dinî sebepleri. Diyanet İlmî Dergi. 54 (1), 113-138.
- Şemseddin Sâmi (1318). Kamûs-ı Türkî. İkdam Matbaası.
- Şengüler, İ. H. (1992). Açıklamalı Mehmed Âkif külliyatı (10). Hikmet Neşriyat.
- Ülken, H. Z. (1992). Çağdaş düşünce tarihi. Ülken Yayınları.
- Ülkü, H. (1980). İslam mezhepleri tarihi. Şelale Yayınları.
- Yazır, M. H. (1971). Hak din Kur’an dili. Eser Neşriyat.
- Yürek, H. (2013). Mehmet Âkif Ersoy’un Safahat adlı eserinde geri kalmışlığın sebepleri ve çözüm önerileri. Türk Kültürü Araştırmaları Dergisi, 6(1), 70-80.
- ISSN: 2667-5641
- Yayın Aralığı: 4
- Başlangıç: 2006
- Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ
Sayıdaki Diğer Makaleler
Mehmet Âkif’te Tevekkül ve Teşebbüs
Mehmet Âkif Ersoy’un Şiirlerinde ve Hayatında Aile Algısı
Mehmet Âkif’e Göre Geri Kalmışlığın Sebepleri ve Çağdaşlaşmak İçin Çözüm Önerileri
Çocuk Kitaplarında Rol Model Bir Kahraman: Mehmet Akif Ersoy
Rahime İrem YAVUZ, Tuba KAPLAN ALPTEKİN