Camiden İstiklal ve İstikbale Uzanan Kudretli Bir Ses: Mehmet Âkif’in Kastamonu’daki Vaazlarında Batı Algısı
Balkan Savaşları, Birinci Dünya Savaşı ve Millî Mücadele dönemi, Türk milletinin ateşten gömlek giydiği, var olma mücadelesi verdiği yıllardır. İstiklal ve istikbal şairi Mehmet Âkif de bu yıllarda yaşamış; Osmanlı’nın yıkılış ve Türkiye Cumhuriyeti’nin doğuşuna tanıklık etmiş bir aydındır. Millî, vatanî duyguları şiirlerinin başlıca konusu yapmış, eserleri ve fikirleriyle Türk edebiyatında, kültür ve toplum hayatında önemli bir yere sahip olan Âkif, hayatı boyunca milletini sevmiş, bu yolda hiçbir fedakârlıktan kaçınmamış, toplumun problemleriyle hemhal olmuş, hiçbir sorumluluktan kaçmamıştır. İngiliz, Fransız, İtalyan, Yunan işgali altındaki milletinin inlemesine şahit olan Âkif, İstanbul’un işgal edilmesi üzerine Mustafa Kemal’in de davetiyle Anadolu’ya geçmeye karar vermiş; Millî Mücadele yıllarında Anadolu’yu karış karış dolaşarak zaferin kazanılmasında önemli bir pay sahibi olmuştur. Anadolu’da Millî Mücadele’ye destek adına Ankara, Eskişehir, Burdur, Afyon, Antalya, Çankırı, Kastamonu gibi illerin camilerinde milletine seslenmiş, milletini mücadeleye çağırmıştır. Vaazlarıyla; milletinin uyanmasına ve bilinçlenmesine vesile olmuş, milletine yol göstermiş, Türk milletinin zafere olan inancını güçlendirmiştir. Mehmet Âkif’in Türk milleti için önemli ve etkili vaazlarından biri, Kastamonu ve civarında verdiği vaazlardır. Kastamonu’da bulunduğu süre içinde Nasrullah Camiî’nde, civar kaza ve köylerde yaptığı konuşmaların özetleri Eşref Edip tarafından kaydedilmiş ve “Nasrullah Kürsüsünde”, “Müslümanların Terakkileri İslama Sarılmalarına Bağlıdır”, “Tam Müslüman Olmadıkça Felah Yoktur”, “Ye’se Düşenler Müslüman Değildir” başlıkları ile Sebilürreşad dergisinde yayımlanmıştır. Âkif, buradaki konuşmalarında birçok konuya temas ettiği gibi Batı’ya karşı düşüncelerini de dile getirmiştir. Vaazlarında, Batı’ya topyekûn karşı olmadığını ifade etmiş, Batı’nın ilim, teknik, sanatının vs. iyi taraflarının örnek alınması gerektiğini vurgulamış; diğer taraftan da Batı’nın olumsuz yanlarını açık bir şekilde ortaya koymuştur. Bu çalışmada Mehmet Âkif’in Kastamonu’daki vaazlarından hareketle Batı’yı nasıl algıladığı ve Batı’ya bakışı ortaya koyulmuştur.
A Mighty Voice Extending From the Mosque to İndependence and the Future: Western Perception in Mehmet Akif’s Sermons in Kastamonu
The Balkan Wars, The First World War and The National Struggle were the years when the Turkish Nation wore a shirt made of fire and struggled for existence. Mehmet Akif, the poet of independence and future, also lived in these years; he was an intellectual who witnessed the collapse of Ottoman Empire and the birth of Turkisch Republic. Akif, who has made national, patriotic feelings the main subject of his poems, had an important place in Turkish literature, culture and social life with his works and ideas, has loved his nation throughout his life, has not avoided any sacrifice on this path, has been involved with the problems of the society, has not escaped any responsibility. Witnessing the groaning of his nation under British, French, Italien and Greek occupation. Akif decided to go to Anatolia upon the occupation of İstanbul and the invitation of Mustafa Kemal; During the years of the national struggle, he wandered every inch of Anatolia and had an important share in the victory. In order to support the national struggle in Anatolia, he called to his nation in the mosques of cities such as Ankara, Eskişehir, Burdur, Afyon, Antalya, Çankırı, Kastamonu and called his nation to the struggle. With his sermons, he was instrumental in the awakening and awareness of his nation, guiding his nation and strengthening the Turkisch Nation’s belief in victory. The important and effective of Mehmet Akif’s one of sermons are those he gave in Kastamonu and its surroundings. During he stayed in Kastamonu, the summaries of his speeches in Nasrullah Mosque, in the surrounding towns and villages were recorded by Eşref Edip and published in the journal Sebilürreşad with the headlines “The progress of the Muslims depends on their embrace of Islams”, “There is no salvation unless they are fully Muslim”, “Those who fall for it are not Muslims”. In his speeches here, Akif touched on may issues and also expressed his thoughts against the West. In his sermons, he stated that he was not against the West altogehter, emphasized that good aspects of science, technical art, etc. of the West should be taken as an example; on the other hand, he revealed clearly the negative aspects of the West. In this study, based on Mehmet Akif’s sermons in Kastamonu, it will be tried to reveal how he perceived the West and his view towards the West
___
- Açıksöz, (1336, 15 Temmuz). “Eşref Edib Bey”. No: 62. ss. 4.
- Açıksöz, (1336, 21 Teşrinievvel). “Mehmed Âkif Bey şehrimizde”. No: 88. ss. 2.
- Açıksöz, (1336, 5 Teşrinisani). “Nasrullah Kürsüsü’nde”. No: 92. ss. 3
- Açıksöz, (1336, 27 Kânunuevvel). “Sebilürreşad Ankara’ya gitti”. No: 106. ss. 2.
- Akyol, İ.(2009). “Mehmet Âkif Ersoy’un Millî Mücadele yıllarında Çankırı’ya gelişi ve Çankırı Vaazı”. I. Uluslararası Mehmet Âkif Sempozyumu (19-21 Kasım 2008) Bildiriler Kitabı. Mehmet Âkif Ersoy Üniversitesi, C 1, 409-412.
- Atay, D. (2021). “Mehmet Âkif’in Safahat’ında hürriyet ve terakki”. 100. Yılında İstiklal Marşı’mızı ve millî şairimiz Mehmet Âkif Ersoy’u anlamak içinde (ss. 319-350). Türk Eğitim Sen Genel Merkezi Yayınları.
- Bacanlı, H. (2018). Birinci TBMM’de Burdur Milletvekili Mehmet Âkif (Ersoy) ve faaliyetleri. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi. 34(97), 1-54.
- Devellioğlu, F. (2008). Osmanlıca-Türkçe ansiklopedik lûgat. (25. baskı). Yay. haz. Aydın Sami Güneyçal. Aydın Kitapevi Yayınları.
- Ersoy, E. A. (2017). Babam Mehmet Âkif. Yay. haz. Yusuf Turan Günaydın. (4. baskı). Kurtuba Yayınları.
- Eşref Edib (2010). Mehmed Âkif. Yay. haz. Fahrettin Gün. Beyan Yayınları.
- Filizok, R. (1986). “Mehmet Âkif’in Batı medeniyetine bakış tarzı”. Ölümünün 50. yılında Mehmet Âkif Ersoy içinde (ss. 53-66). Marmara Üniversitesi Yayınları.
- Kabaklı, A. (2002). Türk edebiyatı. Cilt 3 (11. baskı). Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları.
- Kaplan, M. (2016). Türk edebiyatı üzerine araştırmalar 2. (10. baskı). Dergâh Yayınları.
- Kocatürk, V. M. (1970). Türk edebiyatı tarihi. (2. baskı). Edebiyat Yayınevi.
- Mehmet Âkif, (1336, 25 Teşrinisani). Nasrullah kürsüsünde. Sebilürreşad. 18(464), 249-259.
- Mehmet Âkif, (1336, 3 Kânunuevvel). Müslümanların terakkileri İslam’a sarılmalarına bağlıdır. Sebilürreşad. 18(465), 267-271.
- Mehmet Âkif, (1336, 13 Kânunuevvel). Tam Müslüman olmadıkça felah yoktur. Sebilürreşad. 18(466), 278-282.
- Mehmet Âkif, (2012). Safahat. Ankara Büyükşehir Belediyesi Yayınları.
- Meriç, C. (2018). Kültürden İrfana. (6. baskı). Yay. haz. Mahmut Ali Meriç. İletişim Yayınları.
- Okay, M. O. (2019). Mehmed Âkif kalabalıklarda bir yalnız adam. (3. baskı). Dergâh Yayınları.
- Ongun, C. S. (1947). Mehmet Âkif hayatı, eserleri, şahsiyet ve idealleri. Tefeyyüz Kitapevi.
- Sakallı, F. (2021). “Safahat’tan İstiklal Marşı’na Mehmet Âkif Ersoy”. 100. Yılında İstiklal Marşı’mızı ve millî şairimiz Mehmet Âkif Ersoy’u anlamak içinde (ss. 21-28). Türk Eğitim Sen Genel Merkezi Yayınları.
- Semiz, Y. & Akdere, O. (2002). Millî Mücadele’de Mehmet Âkif Ersoy Bey’in faaliyetleri. Atatürk Araştırmaları Merkezi Dergisi. 18(54), 903-952.
- Timurtaş, F. K. (1987). Mehmet Âkif ve cemiyetimiz. Başbakanlık Basımevi.
- Yetiş, K. (2011). Bir mustarip Mehmet Âkif Ersoy. (2. baskı). Akçağ Yayınları.
- Yüce, S. (2021). “Mehmet Âkif’i anlamak.” 100. Yılında İstiklal Marşı’mızı ve millî şairimiz Mehmet Âkif Ersoy’u anlamak içinde (ss. 145-168). Türk Eğitim Sen Genel Merkezi Yayınları.
- ISSN: 2667-5641
- Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
- Başlangıç: 2006
- Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ
Sayıdaki Diğer Makaleler
Çocuk Kitaplarında Rol Model Bir Kahraman: Mehmet Akif Ersoy
Rahime İrem YAVUZ, Tuba KAPLAN ALPTEKİN
Mehmet Âkif’e Göre Geri Kalmışlığın Sebepleri ve Çağdaşlaşmak İçin Çözüm Önerileri
İstiklal Marşı ve İcrasına Yönelik Bir Analiz Çalışması
Mehmet Âkif Ersoy’un Şiirlerinde ve Hayatında Aile Algısı