Living the Meaning of Its Name: Human Landscapes in Nuvisi's "Shehrengiz of Istanbul

There is no detailed information about his life, it is recorded in the sources that Nuvîsî was a 16thcentury poet and was the regent of Eyup. Although it is not yet known whether it has a diwan, there are poems in mecmuas. Nüvîsî's "Şehrengîz-i İstanbul" work, which is the subject of our study, is in Paris National Library as a manuscript. An introduction and transcription work has been done on the work. After the chapters of Munacaat, Depiction of Spring, Reason of Writing and Description of the City, the main subject is started with the name of “Qualities of Beauties”. He qualified 27 names according to their professions, but mostly he explained the meanings of their names. his situation, which we can explain with the phrase “living the meaning of ıts name”, appears as a feature in shehrengiz. The poet divided three couplets for each name. When the text is examined, we come across a painting depicting the Istanbul landscape of the period with its people. However, this painting is more like a human portrait. Nüvîsî is not the spatial depictions of Istanbul; He prefers to portray his friends he knows. He says that he will write a shehrengiz for Istanbul in the reason writing section and that it will remain until doomsday. He expresses that there is a mansion, a pavilion or a palace in every corner of Istanbul, people of all nations are encountered in the streets, and it is "the most beautiful" with its magnificent mosques. The work is ended with a prayer, following tradition. In this study, we tried to see and explain the human landscape of the period, especially considering the profession and personality characteristics of the names mentioned by the poet. In the study, mostly text analysis and analysis method was adopted

İsmiyle Müsemma Olmak: Nüvîsî’nin “İstanbul Şehrengizi”nde İnsan Manzaraları

Hayatı hakkında detaylı bilgiler bulunmayan Nüvîsî’nin 16.yüzyıl şairi olduğu ve Eyüp naipliği yaptığı kaynaklarda kayıtlıdır. Divanı olup olmadığı henüz bilinmemekle beraber, mecmualarda şiirleri mevcuttur. Nüvîsî’nin çalışmamıza konu olan “Şehrengîz-i İstanbul” eseri, yazma halinde Paris Milli Kütüphanesi’nde bulunmaktadır. Eser üzerinde bir tanıtım ve transkripsiyon çalışması yapılmıştır. Mesnevi nazım şekliyle yazılan şehrengiz, 166 beyitten oluşmaktadır. Münacaat, Bahar Tasviri, Sebeb-i Telif, Şehir Tasviri bölümlerinden sonra “Evsâf-ı Hûbân” adıyla asıl konuya geçilmiş burada yer verdiği 27 ismi, mesleklerine göre vasıflandırmış ancak daha çok isimlerinin anlamlarını öne çıkararak anlatmıştır. “İsmiyle müsemma olmak” deyimiyle açıklayabileceğimiz bu durum, şehrengizde bir özellik olarak karşımıza çıkar. Şair, her isme üçer beyit ayırmıştır. Metin incelendiğinde dönemin İstanbul manzarasını insanıyla resmeden bir tabloyla karşılaşırız. Ancak bu tablo, daha çok insanî bir portreyi andırır. Nüvîsî, İstanbul’un mekân tasvirlerini değil; tanıdığı bildiği dostlarının tasvirini vermeyi tercih eder. Sebeb-i telif bölümünde İstanbul için bir şehrengiz yazacağını ve bunun kıyamete kadar kalacağını söyler. İstanbul’un her köşesinde bir köşk, kasır veya saraya rast gelindiğini, sokaklarında her milletten insanla karşılaşıldığını, görkemli camileriyle “en güzel” olduğunu ifade eder. Eser geleneğe uyularak dua ile sonlandırılır. Bu çalışmada özellikle şairin bahsettiği isimlerin meslek ve kişilik hususiyetlerini dikkate alarak devrin insan manzarasını görmeye ve anlatmaya çalıştık. Çalışmada daha çok metin tahlili ve incelemesi yöntemi benimsenmiştir

PDF

___

Akkuş, M. (1987). Türk edebiyatında şehrengizler ve Bursa şehrengizleri, Atatürk Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi.

Aliağaoğlu, A., & Uğur, A. (2016). Osmanlı şehri. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi(38), 203-226.

Aslan, M. (1991). Osmanlı saray düğünlerinde esnaf alayları. Milli Folklor(12), 27-31.

Bayram, S. (2012). Osmanlı Devleti'nde ekonomik hayatın yerel unsurları: Ahilik teşkilâtı ve esnaf loncaları. İÜ İlahiyat Fak. Dergisi(21), 81-115.

Burmaoğlu, H. B. (1978). Şehr-engiz-i İstanbul cemalî (yayımlanmamış doktora tezi).

Dilçin, C. (1999). Türk kültürü kaynağı olarak divan şiiri. Türk Dili(571), 618.

Güler, İ. (2000). 18.yy'da Osmanlı esnaf ve zanaatkârları ve sorunları üzerine çözümler. Muğla SBE Dergisi, 1(2), 121-158.

Gürbüz, İ. A. (2018). Osmanlı edebi metinlerinde meslekler1: Debbağlar. Turkish Studies, 13(5), 55-78.

Karaca, D. (2018). Türk edebiyatında şehrengizler "şehirler ve güzeller" (yayımlanmamış doktora tezi).

Karasoy, Y., & Yavuz, O. (2006). Nüvîsî ve “şehrengîz-i İstanbul”u. Türkiyat Araştırmaları Dergisi(20), 1-20.

Kesik, B. (2004). Fuzûlî'nin Türkçe Divanı'nda din ve toplum telakkileri (yayımlanmamış doktora tezi).

Kırkkılıç, A. (1979). “Edirne şehr-engîzleri (kerîmî-mesihî-zâtî-neşâtî)”, Atatürk Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Basılmamış Doktora Tez Öncesi Çalışması.

Levend, A. S. (1958). Türk edebiyatında şehr-engizler ve şehregizlerde İstanbul, İstanbul Enstitüsü Yayınları.

Şen, F. M. (2007). Eski Türk edebiyatında sosyal hayat çalışmaları. Türkiye Araştırmalrı Literatür Dergisi, 5(9), 467-506.

Şentürk, A. A. (1993). Klâsik Osmanlı edebiyatı ışığında eski âdetler ve günlük hayattan sahneler. Türk Dili(495), 175-178.

Tanpınar, A. H. (1998). Beş şehir. Dergâh Yayınları.

Tığlı, F. (2007). Klâsik Türk edebiyatında şehrengiz çalışmaları hakkında bibliyografya denemesi. Turkish Studies, 2(4), 763-770.

Tüzün, N. (2018). Osmanlı lonca teşkilatlarına toplu bir bakış. Diyalektolog(18), 231-238.

Yılmaz, K. (1977). “Fakîrî şehr-engîz-i fakîrî ve risâle-i ta‘rifât”, Atatürk Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Basılmamış Doktora Tez Öncesi Çalışması.

Zöhre, A. (2016). Muhibbi Divanı'nda sosyal hayat, Sakarya Üniversitesi SBE Yayımlanmamış Doktora Tezi.

Turkish Studies - Language and Literature-Cover

ISSN: 2667-5641
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ