A Portrait Essay About Ahmet Şuayip

The views of Servet-i Fünuncu, who were evaluated in two main groups as the development of criticism in the west and the evaluation of critics with contemporaries, focused on western criticism, their work on Hippolyte Taine, a western criticist of their own. Ahmet Şuayip, who only deals with criticism in the period of Servet-i Fünun and defends an objective criticism and literary understanding, is his strong representative in this period. Ahmet Şuayip in the article series he wrote under the title of Hayat ve Kitaplar in Servet-i Fünun magazine and later turned it into a book although he addressed Hippolyte Taine, Gustave Flaubert, Gabriel Monod, Ernest Lavisse, Ranke, Niebuhr and Mommsen, the name he most emphasized was Taine. The critic, who made Western writers and intellectuals known with his writings, which attracted great attention in his period, did not hesitate to criticize the authors of Servet-i Fünun for their distancing from reality and having an introverted emotional understanding of art. Ahmet Şuayip introduced the literary criticism and discussions in the French press to the Turkish society, which he closely followed with his articles titled “Esmar-i Matbuat”, which means Press Fruits. It is necessary to consider Ahmet Şuayip not only as an intellectual who conveys and criticizes the Western criticism to the Turkish reader, but also as an intellectual who expresses opinions about Western criticism and produces new ideas. In this study, after the death of Ahmet Şuayip, who has gained an important place in the criticism of Servet-i Fünun, the thoughts of his contemporaries on the critic in the Musavver Şahika magazine, published as a special issue by his aunt’s son Kaşutizade Ahmet Fuat will be tried to be determined the portrait of Ahmet Şuayip from their thoughts.

Ahmet Şuayip’e Dair Bir Portre Denemesi

Batıda gelişen tenkit anlayışının takibi/tanıtılması ve çağdaşları olan batılı tenkitçilerin değerlendirilmesi şeklinde iki ana grupta toplanabilen Servet-i Fünuncuların batılı tenkit hakkındaki çalışmaları, kendi çağdaşları olan batılı tenkitçilerden Hippolyte Taine üzerinde yoğunlaşmıştır. Servet-i Fünun döneminde yalnızca tenkitle uğraşan, objektif bir tenkit ve edebiyat anlayışını savunan Ahmet Şuayip bu türün dönemindeki güçlü temsilcisidir. Ahmet Şuayip Servet-i Fünun dergisinde Hayat ve Kitaplar başlığı altında yazdığı ve sonradan kitap hâline getirdiği makale serisinde Hippolyte Taine, Gustave Flaubert, Gabriel Monod, Ernest Lavisse, Ranke, Niebuhr ve Mommsen’i ele almasına rağmen üzerinde en fazla durduğu isim Taine olmuştur. Döneminde büyük ilgi gören bu yazılarıyla Batılı yazar ve fikir adamlarının tanınmasını sağlayan münekkit, Servet-i Fünun yazarlarını da gerçeklikten uzaklaştıkları ve içe dönük duygusal sanat anlayışına sahip oldukları için eleştirmekten çekinmemiştir. Ahmet Şuayip, yakından takip ettiği Fransız basınındaki edebî tenkid ve tartışmaları da topluma tanıtmıştır. Ahmet Şuayip’i yalnızca Batı eleştirisini Türk okuyucusuna aktaran, tanıtan bir münekkit olarak değil aynı zamanda Batı eleştirisi hakkında da görüş beyan eden, yeni fikirler üreten bir münekkit olarak değerlendirmek gerekmektedir. Bu çalışmada Servet-i Fünun tenkidi içinde önemli bir yer edinen Ahmet Şuayip’in ölümünün ardından teyzezadesi Kaşutizade Ahmet Fuat tarafından özel sayı olarak yayımlanan Musavver Şahika mecmuasındaki çağdaşlarının münekkit hakkındaki düşüncelerinden de hareketle portresi belirlenmeye çalışılacaktır.

___

Akyüz, K. (1995). Modern Türk edebiyatının ana çizgileri (1860-1923). İnkılâp Kitabevi.

Bek, K. (2008). “Tanzimat döneminde eleştiri”. Bizim Eleştirmenlerimiz. Ed. Mehmet Rifat. İş Bankası Yayınları, 12-34.

Ener Su, A. (2017), 1900-1928 Yılları arası mizah gazete ve dergilerinin incelenmesi, Hacettepe Üniversitesi Basılmamış Doktora Tezi.

Ercilasun, B. (2004a). Servet-i Fünûn’da edebî tenkit. Akçağ Yayınları.

Ercilasun, B. (2004b). “Ahmet Şuayip”. Büyük Türk klasikleri 10. Cilt. Ötüken-Söğüt, 143-150.

Ercilasun, B. (2006). “Eleştiri 1860-1923”. Türk Edebiyatı tarihi 3. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. s 287-325.

Dayanç, M. (2014). “Tanzimat Döneminde eleştiri-I (I. Nesil)”. Eleştiri tarihi. 45-65. Anadolu Üniversitesi Yayını.

Enginün, İ. (2006). Yeni Türk Edebiyatı tanzimat’tan Cumhuriyet’e (1839-1923). Dergâh Yayınları.

Filizok, R. (2014). “Edebî eleştirinin tanımı, kapsamı ve Türk edebiyatında eleştirinin tarihî kaynakları”. Eleştiri Tarihi. 3-23. Anadolu Üniversitesi Yayını.

İnci, H. (2008). “Mizancı Mehmet Murat”. Bizim eleştirmenlerimiz. Ed. Mehmet Rifat. İş Bankası Yayınları. s.34-39.

Kaplan, M. (2004). Tevfik Fikret devir-şahsiyet-eser. Dergâh Yayınları. Musavver Şahika. (Tarihsiz). Sayı 2.

Sakallı, F. (2012). “Ahmet Şuayb’ın musahabe-i edebiyye ve diğer yazıları”. Türkbilig, 24, 171- 186.

Tanpınar, Ahmet H. (1988). 19. Asır Türk edebiyatı tarihi. Çağlayan Kitabevi.

Uçman, A. (1989). “Ahmet Şuayip”. Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi 2, 138.

Ülken, Hilmi Z. (2011). Türkiye’de çağdaş düşünce tarihi. Ülken Yayınları.