Kâtibî’nin Nüzhetü’l-Cenân İsimli Eserinde Sosyal Hayatın İzleri

Yaklaşık altı yüz yıllık bir süreci kapsayan klasik Türk edebiyatına yapılan en sert eleştirilerden biri de bu edebiyatın hayali bir edebiyat olup realiteden kopuk olduğu, halkın günlük yaşantısını yansıtmadığı yönündedir. Ancak son zamanlarda yapılan pek çok çalışma ile bu eleştirilerin doğru olmadığı klasik Türk edebiyatında dönemin sosyal, ekonomik ve siyasal olaylarının yer aldığı ispatlanmıştır. Klasik edebiyatta kimi zaman beyitlerde kimi zaman şiirlerde kimi zaman da müstakil eserlerde dönemin gündelik hayatından yansımalar yer almaktadır. 17. yüzyılın şairlerinden Kâtîbî’nin yazdığı Nüzhetü’l-Cenânda yazıldığı dönemin hayatını yansıtan müstakil eserlerdendir. Eser, mesnevi nazım şekli ile yazılmış manzum bir eserdir. Eserde Osmanlı Devleti sadrazamlarından Yavuz Ali Paşa’nın Mısır’da valilik yaptığı dönem anlatılmaktadır. Müellifin belirttiğine göre eser Ali Paşa’nın emri üzerine yazılmıştır. Nüzhetü’l-Cenân’da, Ali Paşa’nın padişah tarafından vali olarak atanmasından başlayarak Mısır’a gidişi ve burada yaptığı icraatlar ayrıntılı bir şekilde anlatılmaktadır. Bu makalenin konusunu Kâtibî’nin Nüzhetü’l-Cenânisimli eserinde yer alan gündelik sosyal hayatın izleri oluşturmaktadır.Nüzhetü’l-Cenân’da yazıldığı dönemle ilgili tarih kitaplarında yer almayan pek çok ayrıntı bulunmaktadır. Makalede öncelikle Kâtibî ve eseri Nüzhetü’l-Cenântanıtılmıştır. Ardından 17. yüzyılın başlarında Mısır’daki sosyal hayat ile ilgili Nüzhetü’l-Cenân’a yansıyan unsurlar sıralanmıştır.

Traces of Social Life in Kâtibî's Nüzhetü'l-Cenân Work

One of the harshest criticisms of classical Turkish literature in a period of about six hundred years is that it is detached from the reality that this literature is an imaginary literature, in the direction of reflecting the daily life of the people. However, many studies have proved that social, economic and political events of the period took place in classical Turkish literature, where these criticisms were not correct. There are reflections from the life of the period in classical literature, sometimesin couplets, sometimes in poems, and sometimes in individual works. It is one of the detached works reflecting the life of the period it was written in Nüzhetü'l-Cenânwritten by Kâtîbî, one of the poets of the 17th century. The work and its author has been introduced to the scientific realm with the scientific interest that has been made until today.Nüzhetü'l-Cenân is a verse work written in the form of mesnevi, written in accordance with the classical mesnevi.The work describes the period when Yavuz Ali Pasha was governor in Egypt. According to the author, the work was written on Ali Pasha's order. In Nüzhetü'l-Cenân, starting from the appointment of Ali Pasha as the governor by the sultan, he went to Egypt and his actions here are described in detail. The subject of this article is the traces of daily social life in Kâtibî's Nüzhetü'l-Cenân. There are many details about the period in Nüzhetü'l-Cenânthat are not included in the history books. First, Kâtibî and his work Nüzhetü'l-Cenânwere introduced in the article. Then, at the beginning of the 17th century, the elements reflected on Nüzhetü'l-Cenân related to social life in Egypt are listed under seven headings.

PDF

___

Aksun, Z.N. (1994).Osmanlı Tarihi. C.1. Ötüken Neşriyat.
Aksun, Z.N. (1994).Osmanlı Tarihi. C.2. Ötüken Neşriyat.
Buyruk, İ. E. (2015). Bağdatlı Rûhî’nin Divanında Sosyal Hayat. Yayımlanmamış doktora tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Canım, R. (2012). Divan Edebiyatında Türler. Grafiker Yayınları.
Demirsoy, S. (2013). “Yavuz Ali Paşa”. İslam Ansiklopedisi. C.43. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. 352-353.
Erbay, E. (1997), Eskiler ve Yeniler: Tanzimat ve Servet-i Fünun Neslinin Divan Edebiyatına Bakışı. Akademik Araştırmalar.
Güzel,B.(2019). Kâtibî, Nüzhetü’l-Cenân. T.C. Kültür Bakanlığı E-Kitap. https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/64186,katibi-nuzhetu39l-cenanpdf.pdf?0 [Erişim tarihi: 29.01.2020]
Koç, Keskin, N.(2018). 17.Yüzyıl Divan Şiirinde Osmanlı Sosyal Hayatının İzleri. Kurgan Edebiyat Yayınları.
Kul, G. N. (2019). Keçeçizade İzzet Molla’nın Dîvân-ı Bahâr-ı Efkâr’ında Sosyal Hayatın İzleri. Yayımlanmamış doktora tezi, Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ. https://doi.org/10.18795/gumusmaviatlas.618173
Özkan, Ö.(2005). Divan Şiirinde Sosyal Hayat(14 ve 15.yüzyıl). Yayımlanmamış doktora tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. https://doi.org/10.33905/bseusbed.347613
Serdaroğlu Şişman, V.(2001). Zâtî’nin Gazeliyatına Göre 16.yüzyılda Sosyal Hayat. Yayımlanmamış doktora tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. https://doi.org/10.9775/kausbed.2018.042
Ünver, İ. (1986). “Mesnevî”. Türk Dili Dergisi Divan Şiiri Özel Sayısı. TDK Yayınları.
Öztekin, Ö.(2004). XVIII. yüzyıl Divan Şiiri’nde Toplumsal Hayatın İzleri. Divanlardan Yansıyan Görüntüler. Yayımlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.

Turkish Studies - Language and Literature-Cover

ISSN: 2667-5641
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ