In Regard to a New Copy of Çeng-nâme

Manuscripts are the primary sources for the history of Turkish literature. Many literary and historical information belonging to the past centuries have survived until today thanks to manuscripts and has been saved from disappearing. Therefore, it is of great importance for the history of Turkish literature to examine and introduce especially Turkish manuscripts in libraries both in our country and abroad with scientific methods. The masnawi named Çeng-nâme, written by Ahmed-i Dâ'î at the beginning of the 15th century, was deemed an original work by researchers and has become the subject of various studies. Today, there are three known copies of Çeng-nâme, one complete and the others incomplete. These three copies were used in the scientific studies made about Çeng-nâme. In this article, the Leipzig copy of Çeng-nâme, which has not been used in any scientific study before, will be introduced. Registered at number 57 in the Ms. Gabelentz catalog at the University Library of Leipzig, this copy of the Çeng-name was copied in 884 (Hijri)- 1479/1480 (Gregorien) and consists of 66 leaves. The most important feature of this manuscript is that it contains different parts from the previous Çeng-nâme copies. Therefore, it will be possible to review the information about Çeng-nâme previously put forward through the Leipzig copy. In the "Introduction" section of this article, the common features of masnawis which were written in the first half of the 15th century in the Anatolian field will be briefly discussed. Afterwards, in the "First Chapter" of article, information about Çeng-nâme will be given. In the "Second Chapter" of the article, the new copy of Çengnâme- Leipzig copy- will be introduced and in the last part of article, in short "Third Chapter", the spelling features of the Leipzig copy of Çeng-nâme will be briefly emphasized.

Çeng-nâme’nin Yeni Bir Nüshası Münasebetiyle

Yazma eserler, Türk edebiyat tarihi için birincil kaynaklardır. Geçmiş yüzyıllara ait birçok edebî ve tarihî bilgi, yazma eserler sayesinde bugüne kadar ulaşmış ve kaybolup gitmekten kurtulmuştur. Dolayısıyla gerek ülkemizdeki gerekse yurtdışındaki kütüphanelerde bulunan özellikle Türkçe yazma eserlerin ilmî yöntemlerle tetkik edilip tanıtılması, Türk edebiyat tarihi için büyük önem arz etmektedir. 15. asrın başlarında Ahmed-i Dâ’î tarafından kaleme alınan Çeng-nâme isimli mesnevi de, araştırıcılar tarafından orijinal bir eser sayılmış ve çeşitli çalışmalara konu edilmiştir. Bugün Çeng-nâme’nin birisi tam, diğerleri eksik olmak üzere bilinen üç nüshası mevcuttur. Çeng-nâme hakkında yapılmış olan ilmî çalışmalarda bu üç nüsha kullanılmıştır. Bu makalede ise Çeng-nâme’nin daha önce hiçbir ilmî çalışmada kullanılmayan Leipzig nüshası tanıtılacaktır. Leipzig Üniversitesi Kütüphanesinde, Ms. Gabelentz kataloğunda numara 57’de kayıtlı olan bu Çeng-nâme nüshası, H. 884 - M. 1479/1480 yılında istinsah edilmiş olup 66 varaktan oluşmaktadır. Bu yazmanın en önemli özelliği, daha önceki Çeng-nâme nüshalarından farklı bölümleri ihtiva ediyor olmasıdır. Dolayısıyla Çeng-nâme hakkında daha önce ileri sürülen bilgilerin Leipzig nüshası vasıtası ile gözden geçirilmesi mümkün olacaktır. Bu makalenin “Giriş” bölümünde, 15. asrın ilk yarısında Anadolu sahasında yazılmış mesnevilerin ortak özellikleri üzerinde kısaca durulacaktır. Ardından, makalenin “Birinci Bölüm”ünde, Çeng-nâme hakkında bilgi verilecektir. “İkinci Bölüm”de ise Çeng-nâme’nin yeni nüshasıLeipzig nüshası- tanıtılacaktır. Makalenin son bölümünde, yani “Üçüncü Bölüm”ünde, Çeng-nâme’nin Leipzig nüshasının imla hususiyetleri üzerinde kısaca durulacaktır.

PDF

___

Açıl, B. (2014). Bir tür mü tarz mı? Klasik Türk edebiyatında alegori. Dîvân Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi, (37), 145-167. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/254677

Alpay Tekin, G. (1992). Çengnâme Ahmed-i Dâ’î. Harvard Üniversitesi Yakındoğu Dilleri ve Medeniyetleri Bölümü.

Ateş, A. (1948). Burdur-Antalya ve havalisi kütüphanelerinde bulunan Türkçe, Arapça ve Farsça bazı mühim eserler. İstanbul Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi II (3-4), ss. 171- 191. https://dergipark.org.tr/tr/pub/iutded/issue/17038/177878

Banarlı, N. S. (1983). Resimli Türk edebiyatı tarihi. Milli Eğitim Bakanlığı Basımevi.

Biltekin H. (2003). Şeyhî Dîvânı (inceleme-tenkitli metin-dizin). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi.

Çelebioğlu, A. (2018). Türk mesnevî edebiyatı Sultan İkinci Murad devri (haz. Sebahat Deniz). Dergâh Yayınları.

Danişmend, İ. H. (1971). İzahlı Osmanlı tarihi kronolojisi. Türkiye Yayınevi.

Dilben, T. (2019). Eski Anadolu Türkçesi eserlerinden Çengnâme’nin yeni bir nüshası ve nüsha farkları. OĞUZTAD, Oğuz Türkçesi Araştırmaları Dergisi (I), 48-107. https://dergipark.org.tr/tr/pub/oguztad/issue/42657/484255

Ertaylan, İ. H. (1952). Ahmed-i Dâ’î hayatı ve eserleri. Üçler Basımevi.

Kartal, A. (2013). Doğu’nun uzun hikâyesi. Doğu Kütüphanesi.

Kortantamer, T. (1977). Ahmed-i Dâ’î ile ilgili yeni bilgiler. Türkoloji Dergisi, (VII), 106, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Enstitüsü. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/650229

Köprülü, M. F. (1980). Türk edebiyatı tarihi. Ötüken Neşriyat.

Kut, G. (1989). “Ahmed-i Dâ’î.” TDV İslâm Ansiklopedisi, TDV İslâm Araştırmaları Merkezi, https://islamansiklopedisi.org.tr/ahmed-i-dai

Levend, A. S. (2008). Türk Edebiyatı Tarihi. Türk Tarih Kurumu Yayınları, C. I.

Özmen, M. (2001). Ahmed-i Dâ’î divanı. Türk Dil Kurumu Yayınları, s. XXXI.

Şentürk, A. (2002). XVI. Asra kadar Anadolu sahası mesnevilerinde edebî tasvirler. Kitabevi Yayınları.

Şentürk, A. & Kartal, A. (2010). Eski Türk edebiyatı tarihi. Dergâh Yayınları.

Uzunçarşılı, İ. H. (1988). Osmanlı tarihi. Türk Tarih Kurumu Basımevi, C. 1.

Turkish Studies - Language and Literature-Cover

ISSN: 2667-5641
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ