Âşık Paşa’nın Gazellerine Dair Bazı Düşünceler ve Bilinmeyen Dört Şiiri

Türk yazı dilinin Anadolu’daki önderlerinden Âşık Paşa, Garîb-nâme adlı yaklaşık 10600 beyitlik mesnevisiyle daha kendi devrinde şöhret kazanmıştır. Onun, kendisini meşhur eden Garîb-nâme’sinden başka, çoğu nasihatamiz nitelikte olan küçük mesnevileri, bütün mısraları Arap alfabesinin bir harfiyle başlayan 29 gazelden müteşekkil Elif-nâme adlı bir manzumesi ve Sema Risalesi (Risāle fī Beyāni’s-semāʿ) adlı içinde bazı manzum parçaların da bulunduğu mensur bir eseri vardır. Bunlardan başka Âşık Paşa, duygu ve fikirlerini daha serbest bir tarzda ifade ettiği gazeller de kaleme almıştır. Onun şiir mecmuaları ve cönklerde yer alan bu şiirleri öteden beri araştırmacıların dikkatini çekmiş ve yayımlanmıştır. Bugüne kadar Sadettin Nüzhet Ergun, Abdülbâkî Gölpınarlı, Orhan Kemal Tavukçu ve M. Fatih Köksal’ın muhtelif çalışmalarında, hemen hepsi gazel nazım şekliyle kaleme alınmış toplam 54 adet manzume Âşık Paşa’nın şiiri olarak tespit edilmiş ve yayımlanarak bilim dünyasının ilgi ve dikkatine sunulmuştur. Bu çalışmada, önce Âşık Paşa’nın gazelciliği değerlendirilmiş, bir gazel şairi olarak Âşık Paşa’nın edebiyat tarihimizdeki yeri tespit edilmeye çalışılmıştır. Bugüne kadar yapılan kimi yorumlarda dikkat çeken, onun didaktik şiirler yazdığı vurgusunun hassaten gazelleri açısından isabetli olmadığı kanaati izhar edilmiştir. Bu çalışmada önce şairin “müstakil” şiirlerinde bir form olarak gazeli kullanması bakımından klasik Türk şiirine yol açıcı bir rol oynadığı tezi dile getirildikten sonra şiirlerinin yer aldığı el yazması nüsha tanıtılmış, son olarak da bilinmeyen dört gazelinin transkripsiyonlu metni verilmiştir.

Some Thoughts on Âşık Paşa's Ghazels and Four Unknown Poems

Âşık Pasha, one of the leaders of the Turkish written language in Anatolia, gained a great reputation even in his own time with his biggest and most important work, Garîb-nâme, a masnavi of approximately 10600 couplets. Apart from his great work Garîb-nâme, which made him famous, he has small masnavis, most of which are in the feature of admonishingly, a work called Elif-nâme, which consists of 29 ghazals, all of which begin with a letter of the Arabic alphabet and Sema Risalesi (Risāle fī Beyāni’s-semāʿ), which includes some verse poems in his prose work. Apart from all these, Âşık Pasha also wrote ghazals in which he expressed his feelings and ideas in a freer manner. His poems, which are included in poetry magazines and conks, have long attracted the attention of researchers and have been published by them. Until today, in the various works of Sadettin Nüzhet Ergun, Abdülbâkî Gölpınarlı, Orhan Kemal Tavukçu and M. Fatih Köksal, a total of 54 poems, almost all of which were written in ghazal verse, have been identified as Âşık Paşa's poems and have been published and presented to the interest and attention of the scientific world. In this study, firstly Âşık Pasha's ghazalism was evaluated and it was tried to determine the place of Âşık Pasha in our literary history as a ghazal poet. It has been revealed that the emphasis in some of the comments made so far that he is a "didactic poet" is not accurate especially in terms of his ghazals. After expressing the thesis that he plays a leading role in classical Turkish poetry by prioritizing the ghazal as a form in his "detached" poems, information was given about the manuscript copy containing his poems, which are the basis of this publication; at the end of the study, the transcriptioned text of four unknown ghazals of the poet is given.

PDF

___

Cunbur, M. (1991). “İbrahim Tennuri’nin Aşık Mahlaslı Şiirleri”. Erciyes Yöresi 1. Folklor, Halk Edebiyatı ve Etnoğrafya Sempozyumu (Bildiriler). Erciyes Üniversitesi Yayınları, s. 47-54.
Demirel, M. (2005). Alî bin Ahmed bin Emîr Alî Mecmû’a-i Latîfe ve Dili. Çağrı Yayınları.
Ergun, S. N. (1936). “Âşık Paşa”. Türk Şairleri. 1, 129-144.
Gölpınarlı, A. (1941). Yunus ile Âşık Paşa ve Yunus’un bâtinîliği. Kenan Matbaası ve Klişe Fabrikası.
Kayaokay, İ. (2018), Âşık Paşa’ya mal edilen yeni bir Yûnus Emre gazeli üzerine. Mecmua Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 3(5), 112-121.
Kaymaz, Z. (1995), Âşık Paşa’nın Elif-nâme’si, İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2, 302- 332.
Köksal, M. F. (2009). Metin neşrinde vezinle ilgili problemler, bazı tespit ve teklifler. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 3, 63-86.
Köksal, M. F. (2014a). “Âşık Paşa”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Güncelleme tarihi: 14.02.2021. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/asik-pasa-asik
Köksal, M. F. (2014b). Yûnus Emre Divanı’nın yeni bir nüshası ve Yûnus’un yayımlanmamış şiirleri. Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi. 31, 143-174.
Köprülüzâde M. F. (1918). Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar. Matbaa-i Âmire.
Levend, A. S. (1957). Gülşehrî, Mantıku’t-Tayr (Tıpkıbasım). Türk Dil Kurumu Yayınları.
Murad, S. (2018). Yeğen Mahmûd Envâru’l-kulûb. DBY Yayınları.
Okuyucu, C. (2006). Âşık Paşa'nın Yûnus Emre ve başkaları ile karışan şiirleri. Kültür Dergisi. 34- 39.
Okuyucu, C. (2008). “Yûnus Emre ve Âşık Paşa'nın Karışan Şiirleri”. II. Âşık Paşa Sempozyumu 7- 9 Haziran 2001, Kırşehir-Bildiriler. 4, 155-161.
Rossi, E. (1953). Elenco dei manoscritti Turchi della biblioteca Vaticana Vaticani - Barberiani - Borbiani - Rossiani - Chigiani, Citta Del Vaticano.
Tan, N. (2012). “Bu Şiir Âşık Paşa’nın mı, Yûnus Emre’nin mi, Kaygusuz Abdal’ın mı?”. Türk Halk Edebiyatı Dediğin Bir Sarp Kale. Kültür Ajans Yayınları, s. 7-10.
Tatcı, M. (2020), Yûnus Emre Dîvânı. (6. baskı). H Yayınları.
Tavukçu, O. K. (1995). Âşık Paşa’nın bilinmeyen bazı gazelleri ve bir mesnevisi. Yedi İklim, 62, 51- 55.
Tavukçu, O. K. (2017). “Âşık Paşa'nın Bilinmeyen Şiirleri”. Türk Dünyasının Ulu Çınarı Mertol Tulum Kitabı, Ed.: Ahmet Kartal, Mehmet Mahur Tulum. Sivrihisar Belediyesi Yayınları, s. 645-665.
Ünver, İ. (1993). Çeviriyazıda yazım birliği üzerine öneriler. AÜDTCF Türkoloji Dergisi. XI, 51-90.
Yavuz, K. (2000). Âşık Paşa, Garib-nâme (Tıpkıbasım, Karşılaştırmalı Metin ve Aktarma). 4 Cilt. TDK Yayınları

Turkish Studies - Language and Literature-Cover

ISSN: 2667-5641
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ