Türkiye’de Görsel-İşitsel Çeviriye Üstsel bir Bakış: Politika ve Evrim

Çalışmada, görsel-işitsel çeviri sektörünün ve çalışmalarının evrimi ve günümüzdeki durumu üstsel bir bakış açısıyla sunulmuştur. Çalışmada değinilen bazı ana konular: farklı görsel-işitsel çeviri türlerinin belli amaçlara hizmet etmesi, görsel-işietsel çeviriyi etkileyen sosyal ve diğer politikalar, engelsiz erişim alanında güncel gelişmeler ve görsel-işitsel çeviri eğitimi ve araştırmalarıdır. İlk bölümde sektörün doğuşunda benimsenen politikalara değinilmiştir. İkinci bölümde görsel-işitsel ürünlere engelsiz erişim konuları ele alınmıştır. Üçüncü bölümde ise görsel-işitsel çeviri eğitimi ve güncel araştırmalar özetlenmiştir. Sonuç olarak, Tükrkiye’deki görsel işitsel çeviri sektörü geniş bir bakış açısıyla özetlenmiş ve görsel-işitsel çeviri ve engelsiz erişim ile değişim, toplum ve güç arasındaki karmaşık ilişki ortaya konmaya çalışılmıştır. Türkiye’de görselişitsel çeviri sektörüne bakıldığında bu sektörün devlet ve başkaları tarafından güçlü bir politik ve sosyal araç olarak kullanıldığı ortaya konmuştur. Günümüzde ise engelsiz erişim için çeviri ve Tükiye menşeli ürünlerin yurtdışında gösterimi için çevirileri de benzer birer araç olarak kuallnılmaktadır. Güncel duruma bakıldığında akademik çalışmaların ve alan hakkında bilinçlenmenin daha önce emsali görülmemiş bir şekilde arttığı ve bunun çok önemli olumlu bir gelişme olduğu söylenebilir. Sektördeki aktörler (çevrimenler, son kullanıcılar, akademisyenler vb.) kendi rollerinin önemini ve belli standartlarda ürün üretmenin önemini çok daha iyi kavramış durumdalar. Ayrıca, teknoloji ve medyadaki gelişmelerle zengin görsel-işitsel çeviri alanı daha da büyümeye devam etmektedir.

The Turkish Take on Audiovisual Translation: A Story of Politics and Evolution

The following article provides an overview of the evolution and the current state of the audiovisual translation sector and audiovisual translation studies in Turkey. The main issues referred to in the article are: the use of different types of audiovisual translation for specific purposes, social and political policies that influence audiovisual translation and current developments in media accessibility and training and ressearch in audiovisual translation. The initial discussion centres on the politics of audiovisual translation in a summary of the initiation of the sector. A second section deals with media accessibility. A third section deals with the didactics of audiovisual translation and current research. In conclusion, Turkish audiovisual translation is summarised from a larger perspective which leads to an understanding of the complex interaction between audiovisual translation and accessibility and change, society and power. In the Turkish case, audiovisual translation is probably one of the most prominent political and social tools used by the state and others for the cultivation of people in a desired direction. Today, media accessibility and ex-audiovisual translation also appear to be added to the list of tools. In the current scene, the positive developments are that research and awareness have grown on a scale never before encountered. Actors (practitioners, end-users, academics, the sector) are more conscious of the importance of their roles and the fact that there are standards to be met. The plethora of audiovisual translation continues to grow with developments in technology and media.

PDF

___

Akalın, Ş. H., Oral Z. & Cavkaytar S. (2014). Türk işaret dili. Anadolu Üniversitesi Yayınları.
Akı, N. (1968). Çağdaş Türk tiyatrosuna toplu bakış. Atatürk Üniversitesi.
Akyol, A. (2014). Türk Dizilerini Dünyada 400 Milyon Kişi İzliyor. Akşam, June 15, 2014. http://www.aksam.com.tr/pazar/turk-dizilerini-dunyada-400-milyon-kisi-izliyor/haber315819.
And, M. (1971). Meşrutiyet döneminde Türk tiyatrosu, 1906-1923. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Arpad, B. (1959). Türk sinemasının 40 yılı (1919-1959). Sinema-tiyatro, 5(1), 6-8. http://sinematek.tv/sinema-tiyatro-1959-sayi-5/.
Aziz, A. (1991). Televizyon yayınlarında geleneksel kültür. Türkiye Sosyal Ekonomik Siyasal Araştırma Vakfı.
Baş, N. (2016). Görsel-işitsel çeviri: dublaj ve sesli betimleme. Grafiker Yayınları.
Batmaz, V. (1995). Türkiye’de televizyon ve aile. Bizim Büro Basımevi.
Caner, H. (1960). Artistin büyük anketi: yeni sansür nizamnamesi. Artist 12(1), 22-23. http://arsiv.tsa.org.tr/uploads/documents/yeni_sansur_nizamnamesi_5430/artist_12_22_23 _1.pdf.
Çankaya, Ö. (1992). Türk televizyonunun program yapısı. Mozaik Basım ve Yayıncılık.
Çetin Erus, Z. (2005). Amerikan ve Türk sinemasında uyarlamalar. Es Yayınları.
Daldeniz, E. (2010). Islamic publishing houses in transformation: The role of translation. Translation Studies, 3(2), 216-230. http://dx.doi.org/10/1080/14781701003647475
Dedeoğlu, T. (1991). Anılarla televizyon. Milliyet Yayınları. Engelliler Hakkında Kanun. (2005). http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2005/07/20050707.htm. Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşme. (2009). http://www.ttb.org.tr/mevzuat/index.php?option=com_content&view=article&id=686:enge ller-haklarina-k-slee&Itemid=36.
Erdemir, H. (2007). Turkish political history. Manisa Ofset.
Evans, J. (2014). Film remakes, the black sheep of translation. Translation Studies, 7(3), 300-314. http://dx.doi.org/10.1080/14781700.2013.877208
Fırat, B. (2019). Medya ürünlerinde işaret dili çevirmenliği. Paper presented at the Kafkas University 6. Çeviri Seminerleri. Kars- Turkey. 8.04.2019.
Gül, G. (2009). Sinema devlet ilişkisi: dünyadan örnekler ve Türkiye. T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı, Araştırma ve Eğitim Genel Müdürlüğü, IV Dönem Uzmanlık Tezleri. http://aregem.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/31141,gulhanimgulpdf.pdf?0
Güvenç, B. (1997). Türk kimliği. Remzi Yayınevi. İşaret dili eğitici ve tercüman eğitimi. (2011). https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2012_11/05051141_isaret_dili_tercuman.pdf.
Karanfil, G. (2006). Becoming undone: contesting nationalism in contemporary Turkish cinema. National Identities, 8(1), 61-75. http://dx.doi.org/10.1080/14608940600571313
Kayalı, K. (2015). Yönetmenler çerçevesinde Türk sineması. Tezkire Yayıncılık.
Kejanlıoğlu, B. (2001). Yayıncılıkta düzenleyici kurullar ve RTÜK. In Kejanlıoğlu et al (Eds.) Medya Politikaları, pp.93-144. İmge Kitabevi.
Kobal, H. Ş. & Şenturan, Ş. (1995). İşaret dili alfabesi. Odak Ofset Matbaacılık.
Kongar, E. (2013). 21. yüzyılda Türkiye. Remzi Kitabevi. Küçükleri Muzir Neşriyattan Koruma Kanunu. (1927). http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.3.1117.pdf.
Lavigne, C. (2014). Remake television: reboot, reuse, recycle. Lexington Books.
Mete, M. (1992). Televizyon yayınlarının Türk toplumu üzerindeki etkisi. Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
Moran, A. (1998). Copycat TV: globalisation, program formats and cultural identity. University of Luton Press.
Okyayuz, A. Ş. (2016a). Translating humor: A case of censorship vs. social translation. European Scientific Journal, 12(8), 204-224. http://dx.doi.org/10.19044/esj.2016.v12n8p204
Okyayuz, A. Ş. (2016b). Altyazı çevirisi. Siyasal Kitabevi.
Okyayuz, A. Ş. (2016c). Seyir halinde hikayeler ve yeniden çevrimler. In Esra İlkay Keloğlu, Algı, illüzyon, gerçeklik, pp.213-268. İmge Kitabevi.
Okyayuz, A. Ş. (2016d). Political and social soft sower: the story of AVT in Turkey. Paper presented at the International Research to Practice Conference Audiovisual Translation in Russia and the World: Dialogue of Cultures in the Changing Global Information Space. August 22-26, 2016 St Petersburg Russia.
Okyayuz, A. Ş. (2017a). Re-assessing the ‘weight’ of translations within the context of translated soap operas. Babel, 63(5), 667-688. https://doi.org/10.1075/babel.00003.oky
Okyayuz, A. Ş. & Kaya, M. (2017b). Görsel-işitsel çeviri eğitimi. Siyasal Kitabevi.
Okyayuz, A. Ş. (2019a). Engelsiz erişim ve çeviri. Siyasal Kitabevi.
Okyayuz, A. Ş. (2019b). Ayrıntılı altyazı çevirisi. Siyasal Kitabevi.
Onaran, A. Ş. (1994). Türk sineması. Volume 1. Kitle Yayınları.
Oral, A. Z. (2017). Türk işaret dili çevirisi. Siyasal Kitabevi.
Oskay, Ü. (1971). Toplumsal gelişmede radyo ve televizyon: gerikalmışlık açısından olanaklar ve sınırlar. Sevinç Matbaası.
Özgüç, A. (2010). Türk sinemasında İstanbul. Horizon İstanbul.
Özön N. (1958). Ansiklopedik sinema sözlüğü. Arkın Kitabevi.
Özön, N. (1966). Türk sinemasına eleştirmeli bir bakış. Yeni Sinema, 3(1), 6-12.
Özön, N. (1968). Türk sineması kronolojisi: 1895-1956. Bilgi Yayınevi.
Paker, S. (2002). Preface. In Saliha Paker (Ed.) Translations: (re)shaping of literature and culture, pp.vii-xix, Boğaziçi University Press.
Poulton, H. (1999). The Turkish state and democracy. The International Spectator 34(1), 47-62. http://dx.doi.org/10.1080/03932729908456846 Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.6112.pdf.
RTÜK. (2019). Sağırların, işitme engellilerin ve görme engellilerin medya hizmetlerine erişiminin iyileştirilmesi çalıştayı sonuç bildirisi.
Scognamillo, G. (2014). Türk sinema tarihi. Kabalcı Yayıncılık.
SEBEDER. (2019). Türkçe dil içi ayrıntılı altyazı uygulamalarını araştırma ve iyileştirme projesi. Ekim 2018-Şubat 2019.SEBEDER. http://sebeder.org/Projelerimiz-17.html Sinema, Müzik ve Müzik Eserleri Kanunu. (1986). http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/19012.pdf.
Şulha, P. (2020). Görsel-işitsel çeviri: görme engelliler için sesli betimleme. Çeviribilim. Tahir-Gürçağlar, Ş. (2002). Translation as conveyor: Critical thought in Turkey in the 1960s. Work and Days, 39/40, 20(1-2), 252-276.
Tahir-Gürçağlar, Ş. (2009). Translation, presumed innocent. The Translator, 15(1), 37-64. http://dx.doi.org/10.1080/13556509.2009.10799270
Tamer, E. C. (1983). Dünü ve bugünüyle televizyon. Varlık Yayınları.
Tatlı, O. (2015). Türkiye sineması ve sinemada algı. Akis Kitap.
Tikveş, Ö. (1968). Mukayeseli hukukta ve Türk hukukunda sinema filmlerinin sansürü. İstanbul Üniversitesi Yayınları.
Tunç, A. (2004). Bir maniniz yoksa annemler size gelecek: 1970li yıllarda hayatımız. Can Yayınları. Türkiye Radyo ve Televizyon Kanunu. (1983). http://www.mevzuat.gov.tr/Metin1.Aspx?MevzuatKod=1.5.2954&MevzuatIliski=0&sourc eXmlSearch=&Tur=1&Tertip=5&No=2954.

Turkish Studies - Language and Literature-Cover

ISSN: 2667-5641
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ