TÜRKİYE'DE KADINLA İLGİLİ KALKINMA POLİTİKALARININ VE PROJELERİNİN ELEŞTİREL BİR DEĞERLENDİRMESİ

Bu çalışma, Türkiye'deki kadınların kalkınma politika, program ve projelerine nasıl ve hangi biçimde dâhil olduklarını ve toplumsal cinsiyet eşitliğine dayalı kamusal politikaların içeriğini, kadınların kalkınma içindeki konumlarını inceleyen kuramlar ve uluslararası kabüllerle çalışılmaktadır. Türkiye'de kadınların kalkınması ve toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanması sorunu ancak BM'in CEDAW antlaşması ve AB'ne uyum sürecinde gündeme gelebilmiştir. Kadınların sosyo-ekonomik statüsünü güçlendirmek, toplumsal cinsiyet eşitliğini geliştirmek ve kadınlara yönelik her türlü ayrımcılığı önlemek gibi ana prensipler kalkınma planları ve Kadın Statüsü Genel Müdürlüğü tarafından belirtilmiş ve taahhüt edilmiş de olsa, bu prensiplerin hayata geçirilmesinde sorunlar ve belirsizlikler yaşanmaktadır. Bunun öncellikli sebebi, ilgili prensiplerin, bu antlaşmalarla taahhüt edildikleri için gündeme gelmesi, ilgili kamu kurumları ve personeli tarafından (merkezi ve yerel) benimsenmemesi ve kadın-erkek eşitliğine engel olan toplumsal kabüllerin değişmesi için, uzun soluklu ve zorlu çalışmalar yapılmamasıdır. Bunun yerine, hem ilgili kamu kurumlarının çalışmalarında hem de sivil toplum çalışmalarında gözlemlendiği üzere, kadınların kalkınması ve erkeklerle eşit toplumsal statüye sahip olması için yapılan çalışmalar çoğunlukla kadınların ekonomik hayata katılımının arttırılması ve ailelerin geçinmesine katkıda bulunması üzerine projeler geliştirilmesi ve uygulanmasına yöneliktir. Bunlara ek olarak, toplumsal cinsiyet eşitliğini sağlamaya yönelik politikaların başarılı olabilmesi ve projelerden faydalanacak olan toplumsal kesimler tarafından benimsenmesi için, projelerin hazırlanma sürecine karar verici olarak katılması gerekmektedir

A CRITICAL EVALUATION OF GENDER RELATED DEVELOPMENT POLICY AND PROJECTS IN TURKEY

In this study, how women are included in development policy, program and projects and the content of the gender equality policies of public institutions will tried analyzed in relation with the theories regarding relationship of development and women and the internationally accepted (by UN and EU) gender values. The problem of women’s development and ensuring gender equality in Turkey is only become a issue after the agreement of CEDAW with UN and the integration process of Turkey to EU. Even if the principles of increasing the women’s socio-economic status, enhancing the gender equality and elimination of all discriminations against women are stated and promised by the development plans and Genel Directorate of Women’s Status, there are problems and ambiguities in the execution of these principles. The primary reason for this is that the related principles were not accepted yet by the related public institutions (central and local) and their personal but only became an issue because of the commitments of the state to EU and UN and the lack of long term policies to be designed to alter the socially accepted judgements that prevent the equality of men and women. Instead of this, as it is observed both in the projects of public institutions, and in the nongovermental institutions, the activities carried out for sustaining women’s development and equal status with men is oriented to preparing and implying projects to increase women’s economic activities and contribute to family’s subsistence. In addition, for sustaining the sucesss of policies aiming gender equality and acceptance of these policies by the targeted social groups, the participation of these targeted social groups to the policy making process as decision makers are required

PDF

___

AMİN, Samir (1974). Accumulation on a World Scale: A Critique of the Theory of Underdevelopment. New York: Monthly Review Press.
AMİN, Samir (1977). Imperialism and Unequal Development. New York:Harvester Press.
ALTINDAL, Aytunç (1985). Türkiye’de Kadın. İstanbul: Süreç Yayınları.
ANAND SUDHİR, Sen Amartya. (1996). Sustainable Human Development: Concepts and Priorities. New York: United Nations Development Program.
ARAT, Necla. (1993). Türkiye’de Kadın Girişimcilik. Ankara: TES-AR Yayınları, No: 7.
ARAT, Necla. (1996). Türkiye’de Kadın Olmak. İstanbul: Say Yayınları.
Birleşmiş Milletler /UN (1989). Elements of an International Development Strategy for the 1990s. New York: United Nations.
Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı / UNDP. (2010). Millenium Development Goals Report. http://www.un.org/millenniumgoals/pdf/MDG%20Report%202010%20En%20r15%20low%20res %2020100615%20-.pdf Erişim Zamanı: 19 Ocak 2013
Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı/ UNDP. (2011a). Gender Ineaquality Index and related Indicators. http://hdr.undp.org/en/media/HDR_2011_EN_Table4.pdf Erişim Zamanı: 19 Mayıs 2013
Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı / UNDP. (2011b). Human Development Index and its components. http://hdr.undp.org/en/media/HDR_2011_EN_Table1.pdf Erişim Zamanı: 19 Mayıs 2013
Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı Türkiye/ UNDP Türkiye. (2013). 2011 İnsani Gelişme Raporu Açiklandi. http://www.undp.org.tr/Gozlem3.aspx?WebSayfaNo=3475 Erişim Zamanı: 19 Ağustos 2013
BOSERUP, E. (1970). Women’s Role in Economic Development. New York: St. Martin’s Press.
BRAİDOTTİ Rosi, CHARKİEWİCZ E., HAUSLER, S., WİERİNGA S. (1994). Women, Environment, Sustainable Development: Towards a Theoretical Synthesis. London: Zed Books in association with INSTRAW.
ECEVİT Yıldız (1998). Türkiye’de Kadın Emeğinin toplumsal cinsiyet temelinde analizi. İçinde Ayşe B. Mirzalıoğlu (Eds.). 75 yılda kadınlar ve Erkekler. (267- 284). İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
ECEVİT Yıldız (2007). Türkiye'de Kadın Girişimciliğine Eleştirel Bir Yaklaşım. Ankara: ILO.
ECEVİT Yıldız (2011). Türkiye’de Kadın Emeği Konulu Çalışmların Feminist Tarihçesi. İçinde Serpil Sancar and and Pelin Özer (Ed.). Birkaç Arpa Boyu… 21. Yüzyıla girerken Türkiye’de Feminist Çalışmalar Prof Dr. Nermin Abadan Unat’a Armağan. (121-165). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
ERTÜRK Yakın (1996). Alternatif Kalkınma Stratejileri: Toplumsal Cinsiyet, Kadın ve Eşitlik. ODTÜ Gelişme Dergisi, 23(3), 341-356.
Garanti Bankası. (2011). “Kadın Girişimci”. http://www.garanti.com.tr/tr/kobi/kobilereozel/ destek_paketleri/kadin_girisimci_destek.page? Erişim Zamanı: 19 Mayıs 2012
GÖK, Fatma. (1990). Türkiye’de Eğitim ve Kadınlar. İçinde Şirin Tekeli (Ed). 80’lerde Kadın Bakış açısından Kadınlar. İstanbul: İletişim Yayınları.
Güneydoğu Anadolu Projesi Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı. (2010). GAP bölgesinde Kadının Güçlendirilmesinde Yenilikler Projesi. Faaliyet Raporu Ocak- Haziran 2010.
http://www.gap.gov.tr Erişim Zamanı: 16 Kasım 2012
http://www.undp.org.tr/Gozlem3.aspx?WebSayfaNo=3475 erişim tarihi 15.Aralık.2012
International Labour Organization. (1977). Women at Work. Geneva: ILO.
KABEER Naila. (1994). Reversed Realities: Gender Hiearchies in Development Thought. London, New York:Verso.
KABEER Naila. (1999). Resources, Agency, Achievements: Reflections onf he Measurement of Women’s Empowerment. Development and Change, 30 (3), 435- 464.
KABEER Naila. (2005). Is microfinance a ‘magic bullet’ for women’s empowerment? Analysis of Findings from South Asia. Economic and Political Weekly, 29(October), 4709- 4718.
Ka-der. (2012) 2012 Kadın İstatistikleri. http://www.ka-der.org.tr/tr/down /2012_KADIN_ISTATISTIKLERI.pdf erişim tarihi 20.Aralık. 2012.
KANDİYOTİ Deniz. (2011). Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Çalışmları: Gelecek için Geçmişe Bakış. In Serpil Sancar and and Pelin Özer (Ed.). Birkaç Arpa Boyu… 21.
Yüzyıla girerken Türkiye’de Feminist Çalışmalar Prof Dr. Nermin Abadan Unat’a Armağan. (41-60). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
KSGM (2008). Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Ulusal Eylem Planı 2008-2013. http://www.kadininstatusu.gov.tr/upload/mce/eski_site/Pdf/TCEUlusaleylemplani.pdf Erişim Zamanı: 19 Mayıs 2013
KSGM (2012) Türkiye’de Kadının Durumu, http://www.kadininstatusu.gov.tr/upload/mce/ 2012/trde_kadinin_durumu_2012_nisan.pdf erişim tarihi 10.Ocak .2013.
KSGM (2012a). Tamamlanan Projeler. http://www.kadininstatusu.gov.tr/tr/html/184/Tamamlanan Projeler Erişim Zamanı: 15 Aralık 2012.
KSGM (2012b). Diğer Kurum ve Kuruluşların Yürüttüğü Projeler. http://www.kadininstatusu.gov.tr/upload/mce/eski_site/Pdf/proje_envanter/istihdam_projel er_envanter_calismasi.pdf Erişim Zamanı: 19 Mayıs 2013.
KULAK Esra. (2011). Tarımsal Üretim Süreçlerindeki Değişimin Kırsal Alanda Kadın İstihdamına Etkileri: 1980 Sonrası Gelişmeler. Ankara: T.C. KSGM.
MARCHAND M., PARPART Jane L. (1995). Feminism/ Postmodernism/ Development. London, New York, North Yorkshire: Routledge.
MOHANTY, Chandra Talpade. (1991). "Under Western Eyes: Feminist Scholarship and Colonial Discourses." In Third World Women and the Politics of Feminism, ed. Chandra Talpade Mohanty, Ann Russo, and Lourdes Torres, 51-80. Bloomington: Indiana University Press
NARLI, Nilüfer. (2000, Temmuz). The Profile of Women in Turkey. Paper presented at the Mediterranean Conference XXII, İstanbul.
NUSSBAUM Martha. (1999). Women and Equality: The Capabilities Approach. International Labour Review, 138(3), 227-245.
PARPART J. L., RAİ S., STAUDT K. (2002). Rethinking Empowerment: Gender and Development in a Global/local world. London and New York: Routledge.
RAİ SHİRİN M. (2002). Gender and the Political Economy of Development. Cambridge, Oxford, Malden: Polity Press and Blackwell Publishers Ltd.
SANCAR S. (2011). Türkiye’de Kadın Hareketinin Politiği: Tarihsel Bağlam, Politik Gündem ve Özgünlükler. In Serpil Sancar and Pelin Özer (Ed.). Birkaç Arpa Boyu… 21. Yüzyıla girerken Türkiye’de Feminist Çalışmalar Prof Dr. Nermin Abadan Unat’a Armağan. (61- 117). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
SEN G., GROWN C. (1985). Development Alternatives, Crisis and Alternative Visions. New Delhi: DAWN Secretariat.
SMİTS, J. ve HOŞGÖR GÜNDÜZ A. (2006). Effects of family background characteristics on educational participation in Turkey. International Journal of Educational Development,26(5), (545-560).
SPİVAK GAYATRİ Chakravorty. (1988). Can the Subaltern Speak? In Cary Nelson and Lawrence Grossberg (Ed.). Marxism and the Interpretation of Culture. (271-313). Urbana: University of Illinois Press.
SÜRKAL(2012). Kırsal Kalkınma Projeleri http://www.surkal.org.tr/projectDetails.aspx?id=1 Erişim Tarihi: 24 Mayıs 2013
T.C. (SYDGM) Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü. (2011a). Gelir getirici proje destekleri. http://www.sydgm.gov.tr/tr/html/209/Gelir+Getirici+Proje+Destekleri Erişim Zamanı: 22 Mayıs 2013
T.C. (SYDGM) Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü. (2011b). İstihdama Yönelik Beceri Kazandırma Eğitimi ProjeDestekleri. http://www.sydgm.gov.tr/tr/html/208/Gelir+Getirici+Proje+Destekleri/ Erişim Zamanı: 25 Mayıs 2013
T.C. DPT (Başbakanlık DPT). (1995). Yedinci Kalkınma Planı: 1996- 2000. Ankara: DPT. http://ekutup.dpt.gov.tr/plan/vii/ Erişim Zamanı: 11 Kasım 2012
T.C. DPT (Başbakanlık DPT). (2000). Sekizinci Kalkınma Planı: 2001-2005. Ankara: DPT. ekutup.dpt.gov.tr/plan/viii/plan8.pdf Erişim Zamanı: 18 Mayıs 2013
T.C. DPT (Başbakanlık DPT). (2006). Dokuzuncu Kalkınma Planı: 2007- 2013. Ankara: DPT. http://ekutup.dpt.gov.tr/plan/plan9.pdf Erişim Zamanı: 25 Aralık 2012
T.C. ISKUR. (2011a) Türkiye’de Kadınlar için İnsana Yakışır İş İmkânları Sağlanması Yoluyla Cinsiyet Eşitliğinin Gerçekleştirilmesine Yönelik Aktif İşgücü Piyasası Politikaları Projesi. http://www.iskur.gov.tr/LoadExternalPage.aspx?uicode=statprojeveprotokoller Erişim Zamanı: 13 Ocak 2013
T.C. ISKUR. (2011b). Kadin istihdaminin artırılmasina yönelik strateji geliştirme projesi http://www.iskur.gov.tr/LoadExternalPage.aspx?uicode=statprojeveprotokoller Erişim Zamanı: 21 Aralık 2012
T.C. ISKUR. (2011c). Genç kız ve kadınların mesleki eğitimi ve istihdamı projesi. http://www.iskur.gov.tr/LoadExternalPage.aspx?uicode=statprojeveprotokoller Erişim Zamanı: 19 Aralık 2012
T.C. ISKUR. (2012). Kadın İstihdamı geliştirme Projesi. http://www.kadinistihdami.net/ Erişim Zamanı: 19 Mayıs 2013
T.C. KOSGEB (Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı) (2012). Kobi Destek Programı. http://www.kosgeb.gov.tr/Pages/UI/Destekler.aspx?ref=3
T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Çıraklık ve Yaygın Eğitim Genel Müdürlüğü (2011a). Projeler. http://cygm.meb.gov.tr/ciraklikegitimi/projeler.pdf Erişim Zamanı: 15 Kasım 2012
T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Çıraklık ve Yaygın Eğitim Genel Müdürlüğü (2011b). Kurslar. http://cygm.meb.gov.tr/ciraklikegitimi/kurslar.pdf Erişim Zamanı: 15 Kasım 2012
T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Kız Teknik Öğretim Genel Müdürlüğü. (2011a) Uygulanmakta olan projeler. http://ktogm.meb.gov.tr/uygulanmaktaolanprojeler.asp Erişim Zamanı: 18 Kasım 2012
T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Kız Teknik Öğretim Genel Müdürlüğü. (2011b). Tamamlanan projeler. http://ktogm.meb.gov.tr/tamamlananprojeler.asp Erişim Zamanı: 18 Aralık 2012
T.C. SODES. (2012). Sosyal Destek Programı. http://www.sodes.gov.tr/SODES.portal Erişim Tarihi: 21 Aralık 2012
TEKELİ, Şirin. (1982). Kadınlar ve Siyasal, toplumsal Hayat. İstanbul: Birikim Yayınları.
TEKELİ, Şirin. (1990). 80’ler Türkiye’sinde Kadın Bakış Açısından Kadınlar. İstanbul: İletişim Yayınları.
TESK. (2012). Kadın Girişimciliğinin Desteklenmesi Projesi. http://www.tesk.org.tr/tr/proje/ yurutulen/kadin.php Erişim Zamanı: 19 Kasım 2012
TOKSÖZ, Gülay. (2007). Türkiye’de Kadın İstihdamının Durumu. Ankara: ILO.
TUİK (Türkiye İstatistik Kurumu). (2012). Türkiye İstatistik Yıllığı (Turkey Statistical Yearbook). http://www.tuik.gov.tr/VeriBilgi.do?alt_id=25, Erişim Zamanı: 19 Mayıs 2013
Türkiye Grameen Microkredi Programı. (2011). Türkiye Grameen Microkredi Programı. http://www.tgmp.net/Default.aspx Erişim Zamanı: 19 Mayıs 2013