Türkçenin Renk Dünyası

Renklerin insan yaşamında her zaman önemli bir yeri olmuştur. Doğada var olan çok renklilik, insanın bu renkleri adlandırmasıyla değer kazanmıştır. Renkler, estetik görünümleri yoluyla bireysel, toplumsal ve evrensel değer yüklenmeleri sonucunda tarih boyunca insan yaşamında birer gösterge olarak yer almışlardır. İnsanın dille olan bağlantısı, nesne ve kavramlarıalgılama, adlandırma, anlamlandırma süreçleriyle birlikte gerçekleşir. Renk isimleri de bu bağlamda doğayı algılama ve onları adlandırma biçimleri olarak değerlendirilebilir. Renkler doğal göstergeyken renk adları; dilsel, kurmaca göstergedirler. Renklerin değerleri, zaman içerisinde toplum tarafından oluşturulmuş ve üzerinde uzlaşmaya varılmıştır. Dilsel göstergelerin toplumun uzlaşması sonucunda gerçekleşmesi gibi renklerin birer görsel gösterge olmaları da aynı süreçten geçmiştir. Dil, durağan bir olgu değildir. Bu sebeple insana ve zamana bağlı olarak değişim ve gelişim içerisindedir. Sürekli yeni durumlarla, yeni nesnelerle karşılaşan toplumlar, yeni sözcükler üretme ihtiyacı duyarlar. Bu süreçte bazı göstergeler kullanımdan düşerken yeni göstergeler de dilin dünyasına girer. Renk adlandırmalarında da durum böyledir. Türk kültüründe renklerin önemli bir yeri ve değeri vardır. Türkçede renklerin önemi, Türklerin en eski zamanlardan itibaren onları değer yüklenmiş birer gösterge olarak kullanmaları dolayısıyladır. Türkçe, renk adları açısından zengin bir söz varlığına sahiptir. Yaşamın değişmesi, yeni nesnelerin ortaya çıkması ve bunların renklerinin daha ayrıntılı adlandırılması gerekliliği, renk adlarıaçısından da yepyeni bağdaştırmaların ortaya çıkmasını sağlamaktadır. Türkçenin söz varlığı açısından bunların belirlenmesi önem taşımaktadır. Bu çalışmada eş zamanlı bir yöntemle üretim dünyasındaki güncel renk adları üzerinden inceleme yapılmıştır. Özellikle giyim, kişisel bakım, kumaş, iç ve dış cephe boyalarında kullanılanrenk adları tespit edilmeye ve değerlendirilmeye çalışılmıştır.

Color World Of Turkish

Colors have always been an important part of human life. The variegation in the nature has gained value by naming these colors. Colors have been an indicator in the human life throughout history since they feature individual, social, and universal values through their aesthetic appearances. Human connection with the language takes place with the processes of perception, naming, and understanding the objects and concepts. In this context, color names can be considered as the ways of detecting and naming nature. The colors are natural indicators, while the names of the colors are linguistic and fictional indicators. The values of colors have been created and agreed on by society over time. Similar to the process of linguistic indicators being formed upon the consensus of the society, the colors became visual indicators through the same process. Language is not a static phenomenon. Therefore, it is in a constant change and development based on the time and human. Societies that constantly encounter new situations and new objects need to produce new words. In this process, some indicators fall into disuse, while new indicators enter the world of language. This is also the case with color naming.In Turkish culture, colors have an important place and value. The importance of colors in Turkish emerges from the fact that Turks have used them as value-added indicators since the earliest times. Therefore, Turkish has a rich vocabulary in terms of color names. The changes in life, the emergence of new concepts and objects and the need to name these led to a new syncretism in terms of colors. It is important to determine them in terms of the Turkish vocabulary. In this study, the current color names in the production world were examined through a simultaneous method. The color names that were used particularly in clothing, personal care, fabric, interior and exterior paints were identified and evaluated.

PDF

___

Aksan, D. (2004). Dilbilim ve Türkçe yazıları. İstanbul: Multilingual.
Aksan, D. (2009). Anlambilim anlambilim konuları ve Türkçenin anlambilimi. Ankara: Engin.
Aksan, D. (2018). Türkçenin sözvarlığı. Ankara: Bilgi Yayınevi.
Bayraktar, N. (2014). Türkçe yeşil renk adının biçim, anlam ve kavram alanına tarihsel bir bakış. Journal of Language and Linguistic Studies, 10(1),179–193. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/104816
Bayraktar, N. (2017). Editör: Emine Gürsoy Naskali. Renk kitabı, Türkçede kişi adlarında renk adları. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
Büyükkantarcıoğlu, N. (2006). Toplumsal gerçeklik ve dil. İstanbul: Multilingual.
Doğan, N. (2015). Türkiye Türkçesi söz varlığının yeni renkleri ad bilimsel bir inceleme. Dede Korkut Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, sayı: 7. http://www.dedekorkutdergisi.com/Makaleler/210566028_DO%C4%9EAN,%20nuh.pdf
Ercilasun, A.B. (2016). Türk kağanlığı ve Türk bengü taşları. İstanbul: Dergâh Yayınları.
Ergin, M. (2016). Dede Korkut Kitabı 1-2. Ankara: TDK.
Genç, R. (1996). Yayına Hazırlayanlar: Sadık Tural, Elmas Kılıç. Nevruz ve renkler, Türk düşüncesi, davranışı ve hayatında renkler ve sarı, kırmızı, yeşil. Kongre ve Sempozyum Bildirileri Dizisi, Sayı: 7. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayını, Sayı: 116. ss. 41-48.
Günay, V. D. (2007). Metin bilgisi. İstanbul: Multilingual.
Günay, V. D. (2013). Dil ve iletişim, İstanbul: Papatya.
Hey’et, C. (1996). Yayına Hazırlayanlar: Sadık Tural, Elmas Kılıç. Nevruz ve renkler, Türklerin tarihinde renklerin yeri. Kongre ve Sempozyum Bildirileri Dizisi, Sayı: 7. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayını, Sayı: 116. ss.55-61.
İçli, G. E. ve Çopur, M. E. (2008). Pazarlama iletişiminde renklerin rolü. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 10 Sayı 1, 22-33. https://dergipark.org.tr/tr/download/articlefile/ 321697
Kıran, Z. ve Kıran, A. (2010). Dilbilime giriş. Ankara: Seçkin.
Korkmaz, Z. (2007). Türkiye Türkçesi grameri şekil bilgisi. Ankara: TDK.
Küçük, S. (2010). Türkiye Türkçesinde renk adları ve özellikleri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. The Journal of International Social Research Volume 3 / 10 Winter. http://www.sosyalarastirmalar.com/cilt3/sayi10pdf/kucuk_salim.pdf
Nerimanoğlu, K.V. (1996). Yayına Hazırlayanlar: Sadık Tural, Elmas Kılıç. Nevruz ve renkler, Türk dünya bakışında reng. Kongre ve Sempozyum Bildirileri Dizisi, Sayı: 7. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayını, Sayı: 116. ss. 63-73.
Ögel, B. (1998). Türk mitolojisi (kaynakları ve açıklamaları ile destanlar). 1.Cilt, 3. Baskı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Özmen, M. (2017). Türkçede renkleri tanımlama sorunu. Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Dergisi, Cilt 2, Sayı 2. https://doi.org/10.32321/cutad.352091
Saussure, F.de. (1998). Çev: Vardar, B. Genel dilbilim dersleri. İstanbul: Multilingual.
Uğur, N. (2007). Anlambilim sözcüğün anlam açılımı. İstanbul: Doruk Yayımcılık.
Yıldırım, E. (2012). Türk kültüründe renkler ve ifade ettikleri anlamlar. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
http://acikerisim.istanbul.edu.tr/bitstream/handle/123456789/31300/49335.pdf?sequence=1
https://sozluk.gov.tr/