ÖMER SEYFEDDİN'İN DEĞİŞ (TİRİL)EN ANDI

And; Türk edebiyatında "modern öykücülüğün babası" kabul edilen Ömer Seyfeddin'in yazdığı öykülerden birinin adıdır. Bu öykünün, yazarın ölümünden sonraki baskıları incelendiğinde, kurgunun, yapı ve anlam açısından bozulduğu ve birbirinden oldukça farklı metinlere dönüştüğü görülür. Kaynak metin; yabancı bir kültürün diline çevrilmişçesine, biçim ve içerik açısından pek çok darbe almıştır. 20. yüz yılda, James Holmes tarafından salt ve uygulamalı olmak üzere ikiye ayrılıp kendi içinde dallanıp budaklanan çeviribilimde, çalışmaların yanı sıra, içinde hem genel hem de araç-alan-düzey-metin türü-zaman-sorun ile sınırlandırılmış bölütlü çalışmaların bulunduğu kuramsal aşamalar yer alır. Çevirmen eğitimi, çeviri destekleri ve çeviri eleştirisi ise çeviribilimin uygulamalı kolunu oluşturur. Hans Vermeer ve Katharina Reiss'in geliştirdiği Skopos (amaç) kuramındaysa bir kaynak metni erek kültürde yeniden biçimlendirirken belirlenen amacın çevrilen kültüre ya da çevirmenin (kişi, topluluk, kurum...) tutumuna bağlı olduğu öne sürülür. Bu yaklaşıma göre, gerek o diliçine gerekse başka bir dile yapılan çevirilerde yeterlilik ve kabul edilebilirlik düzeyinde belirleyici olan; amacı, çeviri yapılan kültürün dinamiklerine bakılarak ve çeviri etkinliğinden önce belirlenen süreçtir. Bu bağlamda, çeviri sürecini, öncesini ve de sonrasını içeren amaç; kaynak metnin, çeviri süreci sonunda, çevrildiği dilde neye (aktarma, özet, sözcük/anlam odaklı çeviri, uyarlama...) dönüştüğünün de göstergesidir.

THE MANIPULATED AND OF ÖMER SEYFEDDİN

And is the name of one of the stories of Ömer Seyfeddin (18841920) who is considered to be "the founding father of modern storytelling" in Turkish literature. Analyzing the editions of this story published after the death of its author, one can observe that these have largely been spoiled in terms of fiction, structure and meaning and that they have turned out to be quite different texts. The source text seems to have suffered a number of serious impacts with regards to both form and content, as if it has been translated into the language of a completely foreign culture. Translation studies divided into two main branches as pure and applied by James Holmes in the 20th century have branched out further in themselves to include theoretical stages consisting of both general and partial studies restricted to the subdivisions of medium-area-rank-text type-time and problem, in addition to the product-process-function oriented descriptive studies falling under the pure division. Translator training, translation aids and translation criticism on the other hand, constitute the applied branch of translation studies. Whereas according to the Skopos (purpose) theory developed by Hans Vermeer and Katharina Reiss, it is suggested that while reshaping -translating- a source text into a target culture, the objective set depends on the target culture or the attitude of the translator (being a person, a community, an institution...). According to this approach, that which is determinant in terms of degrees of competence and acceptability in translations both into that language and into other languages, i.e. the purpose, is the process that is determined upon consideration of the dynamics of the target culture prior to the translation activity in question. In this respect, the purpose; including the process of translation, its pre and post phases, is at the same time an indicator of what the source text is transformed into (a copy, a summary, an adaptation, word/meaning oriented translation...) in the target culture as a result of the act of translation. Therefore this research intends to examine what kind of changes in terms of structure and meaning And has undergone and/or been exposed to, in its editions published after the passing away of its author and in which part of the map developed by Holmes these changes have originated from. According to the theory suggested by Vermeer and Reiss, decision making bodies effective in reshaping the source text during the process of translation, will be tried to be described. Thus covering the period from the establishment of the Republic until today, a pilot study, in terms of the functions of patronage and ideologies in Turkish literature influencing the reshaping of a literary product will be presented.

PDF

___

AKSOY, Doç. Dr. Berrin, "Kültür Odaklı Çeviri ve Çevirmen", Türk Dili, S. 583, Temmuz 2000, s. 51-57
BAKER, Mona, "Translation Studies", Routledge Encyclopedia of Translation Studies, Routledge Press, London-New York 1998, s. 277-280
BENJAM?N, Walter, "The Task of the Translator", Theories of Translation, The University of Chicago Press, Chicago and London 1992, p. 71-82
DEM?RC?OĞLU, Cemal, From Discourse to Practice: "Translation" (Terceme) and Related Practices of Text Production in the Late Ottoman Literary Tradition, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Boğaziçi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, ?stanbul 2005
DUYMAZ, Recep, "Ömer Seyfettin'in Estetiği: Estetik Süje/Sanatkâr", I. Dünden Bugüne Ömer Seyfettin Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Gönen Belediyesi Kültür Yayınları, Gönen 2007, s. 39-51
_____________, "Ömer Seyfettin'in Gönen Hikâyeleri", "Ben Gönen'de Doğdum": Ömer Seyfettin ve Eserleri Sempozyum Bildirileri, Gönen Belediyesi Kültür Yayınları, Gönen 1997, s. 41-60
ENG?NÜN, ?nci, "Ömer Seyfettin", "Ben Gönen'de Doğdum": Ömer Seyfettin ve Eserleri Sempozyum Bildirileri, Gönen Belediyesi Yayınları, Gönen 1997, s. 27-34
GÖKYAY, Orhan Şaik, hazırlayan, Dedem Kurkudun Kitabı: Kitab-ı Dedem Korkut âlâ Lisan-ı Taife-i Oğuzan, Kabalcı Yayınevi, ?stanbul 2007
GÖREN, Nazmi, haz., "Önsöz", And, Bilgilik Yayınları, ?stanbul 1990, s. 4
GÖZLER, H. Fethi, Ömer Seyfettin: [Hayatı - Edebî Kişiliği - Düşünceleri - Eserlerinin Karakteri ve Eserlerinden Örnekler], Çağdaş Yayınevi, ?stanbul 1976
KIRHALLI, Şenay, "Ömer Seyfeddin ve Hikâyeleri", Seçme Hikâyeler I, b. 2, Millî Eğitim Basımevi, ?stanbul 1974, s. I-XIX
KOZ, Sabri, "Öykücü: Ömer Seyfettin", Türkçe Reçete: Seçme Öyküler, Yapı Kredi Yayınları, ?stanbul 2010, s. 7-8
LAMBERT, José, Hendrik van Gorp, "On Describing Translations", The Manipulation of Literature: Studies in Literary Translations, Croom Helm Publications, London and Sydney 1985, p. 42-53
NORD, Christiane, Translating as a Purposeful Activity, St. Jerome Publications, Manchester 1997
Ömer Seyfeddin, "And", Genç Kalemler, S. 19, Selanik Nisan 1328 (1912), s. 166-171
_____________, Seçme Hikâyeler I, b. 2, Millî Eğitim Basımevi, ?stanbul 1974
Ömer Seyfettin, And, Bilim ve Kültür Yayınları, Ankara 1993
____________, And, sadeleştiren, yayına hazırlayan: Celâl Eren, Cemre Yayıncılık, ?stanbul 1994
____________, And, derleyen: Zafer Yurt, b. 2, Nurdan Yayınları, ?stanbul 1995
____________, And, dizgi ve düzenleme: Miyase Kılavuz, yayın koordinatörü: Kenan Yıldırım, Ünsal Yayınları, Ankara 1998
____________, And, dizi editörü: Mehmet Doğru, b. 6, Damla Yayınları, ?stanbul 2009
____________, And, Kocaoluk Basım ve Yayınevi, ?stanbul 2000
____________, And, Uzun Yayınları, Trabzon 1988
____________, And, yayına hazırlayan: Esra Gökşen, Erdem Yayınları, ?stanbul 1998
____________, And, yayına hazırlayan: Celâl Eren, Cemre Yayıncılık, ?stanbul 1991
____________, And, yayına hazırlayan: M. Erdem, Erdem Yayınları, ?stanbul 1990
____________, And, yayına hazırlayanlar: Şevket Cansu ve Nazmi Gören, Bilgilik Yayınları, ?stanbul 1990
____________, Ant, hazırlayan: Olcay Göçmen, b. 2, Oda Yayınları, ?stanbul 1991
____________, Ant, metin düzenleme: Nilüfer Velieceoğlu, Nilüfer Yayıncılık, Ankara 2007
____________, "Ant", Ömer Seyfettin: [Hayatı - Edebî Kişiliği - Düşünceleri - Eserlerinin Karakteri ve Eserlerinden Örnekler], hazırlayan: H. Fethi Gözler, Çağdaş Yayınevi, ?stanbul 1976
____________, Ant: (Öyküler), hazırlayan: Münevver Cengiz, Yuva Yayınları, ?stanbul 1996
____________, "Ant", Türk Dili, S. 286, Temmuz 1975, s. 236-241
____________, "Ant", Türk Dili, S. 400, Nisan 1985, s. 218-223
____________, Bütün Eserleri: Makaleler 1, hazırlayan: Hülya Argunşah, Dergah Yayınları, ?stanbul 2001a
____________, Bütün Eserleri: Makaleler 2, Tercümeler, hazırlayan: Hülya Argunşah, Dergah Yayınları, ?stanbul 2001b
____________, Bütün Eserleri -1-, yayına hazırlayan: Neslihan Kılıç, Üç Harf Yayınları, ?stanbul 2005
____________, Bütün Eserleri 8, Bilgi Yayınları, Ankara 1999
____________, Bütün Hikâyeleri, hazırlayan: Nâzım Hikmet Polat, Yapı Kredi Yayınları, ?stanbul 2011
____________, ?lk Namaz, b. 7, Timaş Yayınları, ?stanbul 2011
____________, ?lk Namaz, redakte: Bahattin Yıldız, düzelti: Ömer Akgün, Özgün Yayıncılık, ?stanbul 1997
____________, Ömer Seyfettin: Hayatı - Sanatı Eserleri, yayına hazırlayan: Mehmet Nuri Yardım, Boğaziçi Yayınları, ?stanbul 1997
____________, Ömer Seyfettin'den Hikâyeler, b. 2, Fide Yayınları, ?stanbul 2008
____________, Ömer Seyfettin'den Öyküler, çocuklara ve gençlere uygulayan: Satı Erişen, düzelti: Faruk Kırkan, ?nkılâp Kitabevi, ?stanbul 1998
____________, Ömer Seyfettin'den Seçme Hikâyeler, hazırlayan: Sedat Akçakoyunluoğlu, Sakarya Valiliği Kültür Yayınları, Sakarya 2006
____________, Seçme Öyküler, düzenleyen ve hazırlayan: Suat Batur, Altın Kitaplar Yayın Evi, ?stanbul 2005
____________, Tüm Hikayelerden Seçmeler, günümüz Türkçesine uyarlayan: M. Levent Yener, ?lya ?zmir Yayınevi, c. 1, ?stanbul 2005
____________, Türkçe Reçete: Seçme Öyküler, hazırlayan: M. Sabri Koz, Yapı Kredi Yayınları, ?stanbul 2010
ÖZER, Kemal, Turistik Gönen ve Ömer Seyfettin, Gürses Basımevi, Bandırma 1962
PARLATIR, ?smail, Osmanlı Türkçesi Sözlüğü, b. 2, Yargı Yayınevi, Ankara 2009
POLAT, Nâzım Hikmet, haz., Ömer Seyfettin: Bütün Hikâyeleri, Yapı Kredi Yayınları, ?stanbul 2011
REDHOUSE, Sir James, A Turkish and English Lexicon, Lebanon Library Press, Beirut 1987
Resimli Ansiklopedik Büyük Sözlük, "Kütük", c. 2, Arkın Kitabevi, ?stanbul 1982, s. 1415
Resimli Ansiklopedik Büyük Sözlük, "Tomruk", c. 3, Arkın Kitabevi, ?stanbul 1982, s. 2074
SCHÄFFNER, Christina, "Skopos Theory", Routledge Encyclopedia of Translation Studies, Routledge Press, London-New York 1998, p. 235-238
Ş?MŞEK, Ahmet Seyfettin, And ve Yemin, Öztürk Basımevi, ?stanbul 1983
T?RAL?, Naim H., "Türk Edebiyatında Hikâye", Yenilikler, S. 1, Şubat 1946, s. 10-11
Türk Dil Kurumu, Yeni Tarama Sözlüğü, düzenleyen: Cem Dilçin, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 1983, s. 53-54
YARDIM, Mehmet Nuri, Ömer Seyfettin: Hayatı - Sanatı Eserleri, Boğaziçi Yayınları, ?stanbul 1997
YENER, Cemil, "Ömer Seyfettin'in Öykücülüğüne Toplu Bir Bakış", Türk Dili, S. 286, 1 Temmuz 1975, s. 44-53
YÜCEBAŞ, Hilmi, Ömer Seyfettin: Hayatı - Hatıraları - Şiirleri, Ahmet Halit Yaşaroğlu Kâğıtçılık ve Kitapçılık T.L.Ş., ?stanbul 1960
ZÜLF?KAR, Hamza, "Ömer Seyfettin'i Anarken Günümüz Türkçesi Üzerine Bazı Düşünceler", Ben Gönen'de Doğdum": Ömer Seyfettin ve Eserleri Sempozyum Bildirileri, Gönen Belediyesi Yayınları, Gönen 1997, s. 35-39