TOPLUMDAKİ KLASİK TÜRK EDEBİYATI ALGISININ TÜRK SİNEMASINDAKİ YANSIMALARI VE SİNEMANIN BU ALGIYA ETKİSİ

On dokuzuncu yüzyılın ikinci yarısında yerini yeni bir edebiyata bırakan klasik Türk edebiyatı, başta modern Türk edebiyatı olmak üzere müzik, tiyatro gibi sanatlarda, gerek doğrudan malzeme vererek gerekse yeniden üretme biçiminde, varlığını sürdürmeye devam etmektedir. Bu sanatlara hat, tezhip gibi geleneksel sanatları da eklemek mümkündür. Bu sanatları besleyen bir kaynak olarak yeninin içinde varlığını sürdüren klasik Türk edebiyatı; meraklıları dışında, hakkında hiç bitmeyen tartışmalar ve millî eğitim müfredatında bulunmasıyla da toplumsal yaşamda az çok yer almaktadır. Bütün bu sanat dallarını, dahası toplumun bütün meselelerini malzeme edinen ve yedinci sanat olarak adlandırılan sinemada da klasik edebiyatın birtakım meseleleriyle yer aldığı görülmektedir. Bu anlamda klasik edebiyat için bir yansıma alanı olarak nitelendirilebilecek sinema toplum üzerindeki etki gücüyle bu edebiyat hakkındaki algıyı da şekillendirebilmektedir.Bu çalışmada klasik edebiyatın beyaz perdeye hangi meseleleriyle, ne şekilde yansıtıldığı neden-sonuç ilişkisi içerisinde ele alınmaya ve sinemanın toplumdaki klasik edebiyat algısına etkisi üzerinde durulmaya çalışılmıştır. Çalışmamızda klasik Türk edebiyatının bir şekilde yer aldığı Türk filmleri araştırılmış; tespit edilen filmler içerikleri itibarıyla Medeniyet Değişimi/Kültürsüzleşme Hareketi ve Devrini Tamamlamış Edebiyat, Anlaşılamayan Edebiyatı/Halktan Kopuk-Saray Şiiri ve Klasik Türk Edebiyatının Öğretimi başlıkları altında incelenmiştir. Her bir başlıkla ilgili olarak toplumdaki klasik Türk edebiyatı algısının sinemadaki yansımaları tespit yaptığı/yapabileceği olumlu ve olumsuz etkiler ortaya konmaya çalışılmıştır. taraftan filmler klasik edebiyatın vezin ve kafiyesini savunan, mazmunlarını büyük bir birikim ve dilsel bir imkân olarak değerlendiren olumlu görüşlere karşılık gelebilecek sahneleri de barındırmaktadır. Söz konusu sahneler sinemanın toplumda var olan hemen her meselede olduğu gibi klasik edebiyat konusunda da bir yansıma alanı olduğunun göstergesidir. İncelenen filmler bir yansıma alanı olması dışında sinemanın şekillendirici yapısıyla toplumdaki klasik edebiyat algısı üzerinde olumlu ve olumsuz etkiler yapabileceğini de göstermektedir. Filmlerde klasik şiirin anlatım gücünü ve zenginliğini seyirciye sezdirerek seyircilerin bir kısmında klasik şiir hakkında müspet bir fikir uyandırabilecek sahnelerin bulunmasına karşın klasik edebiyattan övgüyle bahseden kişilerin sahip oldukları yaşam koşulları ve bazı karakterlerin sergiledikleri davranışlar seyirci üzerinde olumsuz bir etki uyandırabilecek tarzdadır. Yine filmlerde klasik Türk edebiyatının öğretimine dair sahneler; bu edebiyatın zor ve anlaşılmaz olduğu şeklinde bir izlenimin oluşması, yanlış öğretim teknikleri, öğretmen ve öğrencilerin tutumları açısından hem klasik edebiyatla ilgili ileri sürülen olumsuz görüşlerin birer iz düşümü olarak yer almakta hem de izleyiciler üzerinde genellikle olumsuz bir etki uyandırmaktadır. Hatta bu filmleri seyreden ortaöğretim çağındaki gençlerin klasik edebiyat dersine karşı önceden oluşmuş olumsuz bir bilinçle derslere gelmesine sebep olmaktadır. Sinemanın yaptığı ve yapabileceği bu gibi etkiler düşünüldüğünde ise klasik edebiyatla kuracağı ilişkinin ne derece önemli olduğu ortaya çıkmaktadır

REFLECTIONS IN TURKISH MOVIE OF CLASSICAL TURKISH LITERATURE PERCEPTION IN THE SOCIETY AND THE EFFECT OF CINEMA TO THIS PERCEPTION

Giving its place to a new sort of literature in second half of the nineteenth century, classical Turkish literature is contiuning its existence firstly in modern Turkish Literature and art like music and theater both giving direct material and in the form of reproducing. Traditional arts like Islamic calligraphy and ornamentation can also be added to these arts. Classical Turkish literature, which is living in its sleeve, as a source suppliying these arts, except its enthusiasts, more or less in social life with never-standing discussions and by existing in the national school curriculum.Also in cinema,that uses all the matters of society in addition to all these fields of art as ingredients, and that is called as the seventh art, classical literature appears with a number of issues.In this sense,the cinema which can be considered as a reflection space for classic literate,can shape the perception with the power effects on society.In this study,we will evaluate in what way and in which subjects the classical literature, which generally took part in Turkish cinema thanks to literary work adaptations and literature education, was adapted to screenplay in a cause and effect relationship and discourse on the effects of cinema to the classic literature perception in the society. In our study Turkish films are researched which took place in classical Turkish literature; the detected films are examined under the headings of Civilization Exchange/Uncultured Movement and Literature that has completed its age, Incomprehensible Language, Meter and Ryhme, Imageries, Coterie Literature/Away from public-Palace Poetry, and Teaching of Classical Turkish Literature. The cinema reflection of classical Turkish literature is detected regarding the community perception related with each chapter and both positive and negative effects are put forward about the scenes in the movies made on this perception. Hence, there are scenes that reflect civilization exchanges experienced in classical literature and insufficiency against life that are accordingl organized; to be high class literature; and thoughts about ideas, language and the large distances between the host society in terms of culture. On the other hand, there are scenes that contain defendings of the ryhme of classical literature and positive opinions that are evaluating the imageries as a large knowledge and a linguistic opportunity. These scenes are the indications that cinema is in almost every issue like the reflection in classical literature. The examined movies show us that except that it is a reflection area, cinema has positive and negative effects on the perception of classical literature in society with its forming structure. Although there are scenes that can evoke positive idea about classical poetry on some of the audience that has expressive power and richness in movies, The living conditions of people who are praising classical literature and the behavior of some characters are in such a style that can evoke a negative impact on the audience. The scenes on the teaching of classical Turkish literature in the movies; the formation of an impression that this literature is difficult and incomprehensible, the false teaching techniques, alleged negative views about both classical literature in terms of the attitudes of teachers and students often evoke a negative impact on the audience that are located as a projection. It also causes a negative consciousness on young people of secondary school age in preformed films against classical literature. When such effects that cinema can cause are considered, it appears that there is a significance relationship with classical literature.

PDF

___

AKALIN, Şükrü H. Ve Diğerleri (2005). Türkçe Sözlük. Ankara: TDK Yayınları. A. SAYDIM, Serap (2009). Öğrencilerin Türk Edebiyatı Derslerine İlgileri. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Araştırma ve Geliştirme Dairesi.
AKŞİT, Ali ve ARSLAN Mustafa (2014). Toplum Tarafından Divan Edebiyatının Algılanması Üzerine Bir Araştırma, TURKISH STUDIES-International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic- ISSN: 1308-2140, Volume 9/3, Winter 2014,
AKYÜZ, Kenan (1995). Modern Türk Edebiyatının Ana Çizgileri, Ankara: İnkılâp Kitabevi.
AYVAZOĞLU, Beşir (1989). İslâm Estetiği Ve İnsan. İstanbul: Çağ Yayınları
BİLKAN, A. Fuat (2006). Osmanlı Şiirine Modern Yaklaşımlar/Liselerde Divan Edebiyatı Öğretimi, İstanbul: L&M Yayınları.
DAŞÇIOĞLU, Yılmaz (2014). Gelenek ve Modernizm Arasında Ebubekir Eroğlu Şiiri ve Düşüncesi Üzerine Dikkatler, Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, S. 749, s.81-86.
EMİL, Birol (1999). Eski Edebiyatımız/Osmanlı Divan Şiiri Üzerine Metinler (Haz. Mehmet Kalpaklı), İstanbul:YKY.
ENGİNÜN, İnci (1982). Abdülhak Hâmid Tarhan- Bütün Şiirleri 2, İstanbul: Dergâh Yayınları.
ERBAY, Erdoğan (1997). Eskiler Ve Yeniler, Erzurum: Akademik Araştırmalar.
GEMUHLUOĞLU, Zeynep (2013). Mesnevi’den Sinemaya Aşk, Suret Ve Zaman, Hayal Perdesi S. 32, Ocak-Şubat 2013, s. 34-45.
GÖKYAY, O. Şaik (1997). Kim Etti Sana Bu Kârı Teklif, İstanbul: İletişim Yayınları.
GÖLPINARLI, Abdülbâki (1945). Divan Edebiyatı Beyanındadır, İstanbul: Marmara Kitabevi.
GÜÇHAN, Gülseren (1992). Toplumsal Değişme ve Türk Sineması. Ankara: İmge Kitabevi.
HARMANCI, M. Esat (2012). Mazmunun Yolculuğu, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, S. 27, s.125-142.
İ. DURMUŞ, Tuba (2010). Öğretmek Ya da Öğretememek: Shakespeare Üzerinden Divan Edebiyatını Yeniden “Okumak”, Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, S. 5, s. 81-100.
İSPİRLİ, S. Alkan ve GÜLBAHÇE Arzu (2009). Gençlerimiz Ve Divan Edebiyatı Öğretimi – Erzurum Örneği-, TURKISH STUDIES-International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic- ISSN: 1308-2140, Volume 4/2, Winter 2009, www.turkishstudies.net, DOI Number : http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.642, p. 621-638.
KAHRAMAN, Mehmet (1996). Divan Edebiyatı Üzerine Tartışmalar, İstanbul: Beyan Yayınları.
KAYA, Doğan (2000). Divan Şiiri ve XIX. Yüzyıl Halk Şiirnde Güzel Tasviri, http://dogankaya.com (E.T. 18.11.2014).
KOLCU, Hasan (2007). Türk Edebiyatında Hece-Aruz Tartışmaları, Ankara: Akçağ Yayınları.
KURNAZ, Cemal (1997). Türküden Gazele. Ankara: Akçağ Yayınları.
KUTLU, Mustafa (2012). Uzun Hikâye, İstanbul: Dergâh Yayınları.
MACİT, Muhsin (2005). Gelenekten Geleceğe-Modern Türk Şiirinde Geleneğin İzleri, İstanbul: Kapı Yayınları
MENGİ, Mine (2000). Divan Şiiri Yazıları/Mazmun Üzerine Düşünceler, Ankara Akçağ Yayınları.
MENGİ, Mine (2006). Divan Edebiyatı Öğretiminin Sorunları Ve Bazı Çözüm Önerileri, Bilim Ve Aklın Aydınlığında Eğitim Dergisi, S. 77-78, s. 16-19.
OKAY, Orhan. (2002). KültürdenKurtulmak, http://arsiv.zaman.com.tr., (E.T. 15.11.2014).
OKUYUCU, Cihan (2006). Divan Edebiyatı Estetiği,. İstanbul: L&M Yayınları.
OKUYUCU, Merve (2013). Mustafa Kutlu’nun Eserlerinde Taşra Ve Taşralılık (Yayınlanmamış
Yüksek Lisans Tezi), İstanbul: Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi SBE.
ONAY, A.Talât (1996). Türk Şiirlerinin Vezni, Ankara: Akçağ Yayınları.
ÖZDEMİR, Mehmet (2010). II. MeşrutiyettenCumhuriyete Divan Edebiyatı Tartışmaları, İstanbul: Timaş Yayınları.
ÖZDEMİR, Mehmet (2011). Reddedilen Miras Fâilâtün fâilün…, İstanbul: Timaş Yayınları.
ÖZTÜRK, Muhsin (2009). Zenciri Kırar Bu Dîl-i Dîvâne. www.aksiyon.com.tr. (E.T. 18.11.2014.)
SAYDUR, MEHMET (2006). Rıfat Ilgaz’lı Yıllar. İstanbul: Çınar Yayınları.
SOYSAL, Faysal, Şiirin Sesini Boyayan Sinema. http://www.e-kutuphane.teb.org.tr. (E.T. 15.12.2014).
Ş. SÂMÎ (2006). Kâmûs-ı Türkî, İstanbul: Çağrı Yayınları.
ŞENÖDEYİCİ, Özer (2014). Hârâb-âbâd-Osmanlı Şiiri Üzerine Düşünceler, Ankara: Gece Kitaplığı.
ŞİMŞEK, Tacettin (2006). Aruz Ve Aruz Eğitimine Yönelik Uygulama Önerileri, http://dhgm.meb.gov.tr (E.T. 21.11.2014).
PALA, İskender (1999). “Mazmun”un Mazmunu/Osmanlı Divan Şiiri Üzerine Metinler (Haz. Mehmet Kalpaklı), İstanbul:YKY.
(OLGUN), Tâhir-Ül Mevlevî (1994). Edebiyat Lügatı, İstanbul: Enderun Kitabevi.
TARLAN, A.Nihat. (1981). Edebiyat Meseleleri. İstanbul: Ötüken Yyaınları.
TONGA, Necati (2007). Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Divan Şiiri Tartışmaları Ve Gelenekten Faydalanma, TURKISH STUDIES-International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic- ISSN: 1308-2140, Volume 2/4, Fall 2007, www.turkishstudies.net, DOI Number : http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.206. p. 771-782.
TONGA, Necati (2008). Yazar-Hayat-Eser Bağlamında Mustafa Kutlu’nun “Uzun Hikâye” Adlı Eserinin Tahlili, Uluslar arası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Vol. 1/2 Winter, s. 434-447.
ÜNAYDIN, R. Eşref (1985). Diyorlar ki (Haz. Şemseddin Kutlu), Ankara: Kültür Ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
YAVUZ, Hilmi (2008). Edebiyat ve Sanat Üzerine Yazılar. İstanbul: YKY