Bu araştırma, resimli bir çocuk kitabındaki resimler ve çocukların bu resimlere yaptığı yorumlar üzerine kurulmuştur. Amaç, çocukların resimli kitaplardaki resimleri nasıl anlamlandırdıklarına ilişkin ipuçları toplamaktır. Bu bağlamda ilkokul 1. sınıf öğrencilerinin Behiç Ak tarafından yazılan ve çizilen Uyurgezer Fil isimli resimli çocuk kitabının sayfaları hakkında yaptıkları yorumların düzeyleri araştırılmıştır. Farklı okullarda yapılan pilot çalışmanın ardından, araştırma kapsamında seçilen iki devlet ilkokulunda eğitim gören toplam 39 birinci sınıf öğrencisi ile yüz yüze görüşmeler yapılmıştır. Okullar şehrin az gelişmiş bölgelerinde bulunmaktadır. Görüşmelerde öğrenciler kitabın resimlerini incelemiş ve kitaptan seçilen dört sayfa ile ilgili gördüklerini anlatmış, yorumlarda bulunmuşlardır. Yapılan birebir görüşmeler not alınmıştır. Ardından içerik analizi ile yapılan yorumların düzeyleri belirlenmiştir. Yorum düzeyleri, (1) tanımlama, (2) yüzeysel yorumlama, (3) hayalî yorumlama ve (4) kritik anlayış olarak belirlenmiştir. Analizler öğrencilerin kurdukları her bir cümlenin hangi yorum düzeyine girdiğini belirlemek amacıyla yapılmıştır. 39 katılımcı kitap hakkında toplam 465 cümle kurmuşlardır. Yorum düzeyleri arasında en fazla tanımlama düzeyinde cümleler kurulmuştur, bu düzeydeki cümlelerin toplamı diğer üç düzeyde yapılan yorumların toplamından fazladır. Kritik anlayış içeren cümleler çok sınırlıdır. Bunun yanı sıra her beş cümleden birisi hayalî yorumlama düzeyinde iken yüzeysel yorumlama düzeyindeki cümlelerin sayısı bundan biraz daha azdır. Çocukların bu çalışma çerçevesinde "Uyurgezer Fil" kitabına yaptıkları yorumlar genel olarak kısa cümlelerden oluşmuş ve yalnızca o an odaklanılan sayfa ile sınırlı kalmıştır. Yapılan yorumlar kitabın bütünü ile ilişkilendirilmemiş, hatta yorumu istenen son iki sayfa çifti birbirlerini takip ettiği hâlde sonraki sayfa üzerine konuşulurken, bir önceki sayfadan söz edilmemiştir. Öğrenciler konuşmaya istekli göründükleri hâlde sayfalar üzerine ortalama üç-dört cümleden oluşan yorumlar yapmışlardır. Araştırmacılar, çocukları sayfaları daha uzun süre incelemeleri ve daha çok yorumda bulunmaları için teşvik ettiği hâlde daha uzun konuşmamış, söyleyeceklerinin bu kadar olduğunu ifade etmişlerdir. Bulgular incelendiğinde katılan öğrencilerin dört farklı düzeyde yorumda bulundukları gözlenmiştir. Bunlar arasında en fazla tanımlama düzeyinde cümleler kurulmuştur, bu düzeydeki cümlelerin toplamı diğer üç düzeyde yapılan yorumların toplamından fazladır. Oysa kritik anlayış içeren cümleler çok sınırlıdır ve sadece iki çocuk tarafından paylaşılmıştır. Bunun yanı sıra her beş cümleden birisi hayalî yorumlama düzeyinde iken yüzeysel yorumlama düzeyindeki cümlelerin sayısı bundan biraz daha azdır. Bu verilerden hareketle resimlere bakan çocukların öncelikle resmedilen figürleri tek tek tanımlamaya odaklandıkları söylenebilir. Bir grup çocuk, baktıkları resimlerden hareketle hayal dünyalarını harekete geçirip öyküler kurgularken, diğer bir grup çocuk ise yalnızca algıladıkları resimleri yüzeysel olarak yorumlamıştır. Kritik anlayış ise beklenen düzeyin çok altındadır. Katılımcıların önemli bir kısmı (%82) okul öncesi eğitimi almış olmalarına rağmen, resimler hakkındaki yorumlamalarının çoğunun tanımlama düzeyinde kalmış olması anlamlıdır. Bu yaş grubundaki çocuklar rahatlıkla kritik düzeyde yorumlarda bulunma becerisine sahip oldukları hâlde (Davies, 1999) kritik anlayış içeren yorumlar ancak %1,7 oranında gözlenmiştir. Araştırmanın yapıldığı günlerde dönem sonunun yaklaşmakta olduğu ve çocukların birçoğunun okuyup yazmayı hâlihazırda bildikleri göz önünde bulundurulduğunda bilişsel olarak kritik anlayış içeren yorum yapma becerisine sahip olmaları beklenebilir. Ancak bu becerileri sergileyebilmeleri için belli bir eğitimden geçmiş olmaları gerekir. Oysa bu tür daha üst düzeyde becerilerin sergilenmemiş olması, çocukların kitaplardaki resimlerde gördüklerinin ötesine geçerek daha fazla akıl yürütme gerektiren becerilerle ilgili deneyimlerinin sınırlı olduğu ihtimalini gündeme getirir. Eğer eğitimleri sırasında kitaplarla ilgili katıldıkları etkinlikler, onları kitaplardaki resimleri analiz etmeye ve ilk bakışta gördüklerinin ötesine geçip daha derinlikli yorumlar yapmaya teşvik etseydi daha farklı bulgulara ulaşılabilirdi, denebilir. Öğrencilerin, dil becerileri açısından çoğunlukla kısa ve basit cümleler kullandığı görülmüştür. Literatür incelendiğinde benzer yaş grubundaki çocukların çok daha üst düzey performanslar sergiledikleri bulunmuştur (Bromley, 2003). Öğrencilerin görünenin ötesinde çeşitli ihtimaller üzerine konuşabildikleri, gördükleri bazı ayrıntılardan yola çıkarak değişik yorumlarda bulunabildikleri ve üst düzey muhakeme becerilerini ortaya koyabildikleri ortaya konmuştur (Bromley, 2003). Örneğin, Bromley'in çalışmasında 6 yaşındaki bir çocuk, Kitamura'nın Lilly Yürüyüşe Çıkıyor (1997) kitabında bir sayfayı incelerken suyun içinde duran bir figürü önce dinozora benzetir. Ardından şöyle bir yorumda bulunur: "Fakat suyun içindeki nasıl bir dinozor olabilir ki? Çünkü dinozorlar hayattayken insanlar yoktu. Ama bir çift insan varmış ama dinazorlar eti için onu öldürmüşler (s. 148)." Çocuklar Resimli Çocuk Kitaplarındaki Resimleri Nasıl Yorumluyor?... 689 Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 10/4 Winter 2015 Verilerin incelenmesi sırasında dikkat çekici olan durumlardan bir diğeri de, öğrencilerin sayfalardaki nesneleri ve durumları yorumlarken bütün bu durumlara birbirinden bağımsız anlamlar vermeleridir. Örneğin, ikinci sayfa çiftini yorumlayan Emre, "Kar yağmış. Kediler karın üstünde yatıyorlar. Süsler var. Helikopterle süsler atıyorlar" şeklinde bir açıklamada bulunmuştur. Bu ifadelerde dikkat çekici olan çocuğun karın yağması ve helikopterden süsler atılması arasında bir bağlantı kurup sayfa çiftindeki kompozisyona bütüncül bir açıklama getirmeyişidir. Oysa farklı ülkelerde yapılan araştırmalarda bu yaşlardaki çocukların sayfalardaki kompozisyonları bütüncül olarak yorumladıkları, bir sayfa çiftinde olan bir olayı önceki sayfalarda resmedilen kompozisyonlarla ilişkilendirdikleri görülmüştür. Hatta bazı öğrencilerin, okudukları kitabın yazarının farklı kitapları arasında ilişkiler kurdukları (intertextuality) da görülmüştür (Arizpe ve Styles, 2003; Pantaleo, 2008). Bu durumda, bu çalışmaya katılan çocukların çoğunun, sayfalarla ilgili yorumlarda bulunurken aşağıda yer alan olguları göz ardı ettikleri söylenebilir: a) Resimli bir öykü kitabı bütüncül bir öykü anlatır, b) Kitap içerisindeki her bir sayfa çifti önündeki ve arkasındaki sayfa çiftleriyle ilişkilidir. c) Her bir sayfa çifti öykünün tamamına katkıda bulunan, kendi içinde bütüncül bir anlamı olan kompozisyonlardan oluşur. Bu bulgudan hareketle, çalışmaya katılan çocukların sayfalar üzerine yorumda bulunurken resimleri bir öykü anlatan resimler dizisi olarak değil, bağımsız olarak değerlendirdikleri söylenebilir. Bu durum, çocukların resimler arasında bağlantı kurmakta güçlük çekmeleri ile açıklanabilir. Araştırmacıların görüşmeler sırasındaki gözlemleri de, çocukların bu tür bir çalışmaya aşina olmadıkları, belki ilk defa karşılaştıkları için resimlerle ilgili yorumda bulunurken zorlandıkları yönündedir. Ayrıca yeterince kitap okumamaları veya kitaplarla bağımsız çalışma yapmamaları da etkili olabilir. Araştırma bulgularında bir diğer dikkat çekici nokta da, örneklemde yer alan çocukların hiçbirinin kitaptaki resimlerin sanatsal yönüyle ilgili yorumda bulunmamış olmalarıdır. Literatür incelendiğinde ise, çocukların resimli kitaplar hakkında yaptıkları yorumları inceleyen araştırmalarda hemen her düzeydeki öğrencilerin kitabı resimleyen sanatçının tekniği ve üslubu ile ilgili yorumlarda bulundukları gözlenmiştir (Kiefer, 1993, 1995; Arizpe ve Styles, 2003). Bu araştırmaya katılan çocukların yorumları incelendiğinde böyle bir yoruma hiç rastlanmamıştır. Örneğin, Kiefer'in Amerika Birleşik Devletlerinde yaptığı araştırmada (1993) bir çocuk, incelediği resimli çocuk kitabının çizeri hakkında, "Daha koyu renkleri kullanmayı seviyor" şeklinde bir yorumda bulunmuştur. Yine aynı çalışmaya katılan birinci sınıf öğrencilerinden biri de, okuduğu kitabın sanatçısının bir başka sanatçının resmini alıp kullandığını iddia ederken, "Bakın fırça darbeleri tıpkı o resimdeki gibi" yorumunu yapmıştır. Kiefer'in (1993) verdiği diğer bir örnekte ise, başka bir çocuk (6 yaşında), "Sanırım sanatçı şuradaki küçük karalamaları yapmak için karakalem ile küçük çizgiler çizmiş" şeklinde çizerin tekniğini incelemiştir. Dolayısıyla Kiefer'in çalıştığı çocuklar çizerlerin resimlerde kullandığı değişik tekniklere özellikle dikkat etmektedirler. Oysa Türkiye'de yaptığımız bu 690 Kevser KOÇ - Sibel YILDIZ - Rana COŞKUN Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 10/4 Winter 2015 araştırmaya katılan öğrencilerin hiçbiri, okudukları kitabın sanatçısı olan Behiç Ak'ın çizim tekniği, tercih ettiği renkler veya sayfa kompozisyonu ile ilgili herhangi bir yorumda bulunmamıştır. Çocukların bu tür tekniklere dikkat etmeleri onların sanatsal farkındalıklarının daha yüksek olduğunu ortaya koyar. Sanatsal farkındalığı yüksek olan bireyler, çevrelerine daha duyarlı bir çerçeveden bakarlarken, kendilerini ifade etmek için de daha zengin bir sanat diline sahiptirler. Aksi durumda çocukların bu zenginlikten mahrum oldukları söylenebilir. Bu araştırmada resimlerin teknik ve estetik boyutuna ilişkin bir yoruma hiç rastlanmaması, çocukların eğitimleri sırasında öğretmenlerin çocukların dikkatini bu tür ayrıntılara yönlendirmemiş olmaları ihtimali ile açıklanabilir. Bu durumla ilgili olarak, bu çocukların devam etmiş oldukları okul öncesi eğitim kurumlarında ve ilkokullarda kitaplarla ilgili ne tür deneyimler yaşadıkları ve ne tür etkinlikler yaptıkları incelenip araştırılmalıdır. Sonuç olarak bu araştırma bulgularından hareketle araştırmaya katılan çocukların kendilerine sunulan resimleri değerlendirirken verdikleri cevaplar, literatürde yer alan benzer çalışmalarda elde edilen cevaplarla karşılaştırıldığında, arada çok büyük farklar olduğu görülmektedir. Bu farkların nedenleriyle ilgili yapılacak çalışmalar konuyla ilgili literatüre önemli katkılar sağlayacaktır.

The purpose of this study is to determine the level of interpretation of first grade students’ responses to Uyurgezer Fil, a picturebook written by Behiç Ak. Within the scope of the study, 39 first grade students from two public elementary schools were interviewed. The schools were located in economically disadvantaged areas of the city. The participants reviewed and responded to the pictures of the book. A researcher took interview notes. Next, participants’ levels of interpretation were determined via content analysis. The levels of interpretation were (1) description, (2) basic interpretation, (3) imaginative interpretation and (4) critical understanding. The analyses were carried out to understand the level of interpretation of each sentence shared by the participants. Overall 39 participants generated 465 sentences to interpret pictures. It was found out that most of the interpretations were at the description level. The numbers of sentences at this level were considerably more than the sum of the sentences in all other levels. The numbers of sentences at the critical understanding level were very limited. Also, one in every five sentences was coded under the imaginative interpretation level and there were fewer sentences coded under the basic interpretation level. There were some Çocuklar Resimli Çocuk Kitaplarındaki Resimleri Nasıl Yorumluyor?... 691 Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 10/4 Winter 2015 considerable differences between the findings of the present study and that of previous research. In this study, the participants’ interpretations of “Uyurgezer Fil”, the book, were generally short and only limited to a single page. The interpretations were generally was not associated with the rest of the book. Even though they commented on two consecutive page leaves, they mostly did not relate the pictures on the pages. Most of the participants did not refer back to the previous page while talking about the pictures on a page. They were mainly interested in the study and engaged in conversations with the researchers; yet, their interpretations of the pictures on each page were 3-4 sentences long on average. The researchers encouraged the participants to review and say more about the pictures; but, they did not say much and indicated that they said what they know. It was found out that the participants’ interpretations were at all four levels. Most of the sentences are at the description level. The number of sentences coded at the description level is more than the sum of the sentences at the other three levels. It should be noted that the number of sentences at the critical understanding level were very few and only shared by two participants. Also, one of every five sentences is at the imaginative interpretation level and the number of sentences at the basic interpretation level is little less than the ones at the imaginative interpretation level. The findings indicate that the participants might have focused on individual figures in a picture. While a group of participants imagined various stories based on the pictures they viewed, another group of them only made basic interpretations of the pictures. The frequency of sentences coded under the critical understanding level is below expectations. Although most of the participants (82% of all) have received early childhood education, a big chunk of the interpretations of the pictures were coded only at the description level. Children in this age groups can easily make critical interpretations (Davies, 1999); yet, only 1.7% of all sentences are at the critical understanding level. The study was conducted at the end of the spring semester and most of the students could read and write; so, it is expected that they had reached the critical understanding level. It should also be kept in mind that they should have received training on how to critically interpret the pictures. Now showing adequate critical understanding of the pictures indicate that children cannot go beyond what they see in the pictures and show high level reasoning when they interpret the pictures. It can be claimed that if their experiences with pictures in school allowed them to analyze the pictures in the books, go beyond what they see and make more indepth interpretations, we could reach different findings. The findings also show that the participants formed relatively simpler and shorter sentences than what they should be able to do at their age. The literature indicates that students at similar age groups can perform at higher levels of interpretation (Bromley, 2003). It has been shown that participants could talk beyond what is seen on the pictures, speculate about what is happening in pictures, make predictions based on the details and demonstrate high level reasoning skills (Bromley, 2003). For example, in Bromley’s study, a six-year-old 692 Kevser KOÇ – Sibel YILDIZ – Rana COŞKUN Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 10/4 Winter 2015 child interpreting Kitamura’s Lilly Takes a Walk (1997) found a figure in the water very similar to a dinosaur. Then he said, “How could there be a dinasor in the water and also, there wasn’t people when dinasors were alive. But there was a couple but I suppose they killed ‘em to eat the meat (p. 148).” It was also observed that while the participants were interpreting the people, objects, and context on a single page, they perceived them as separate entities rather than parts of a coherent picture. For example, a student, Emre, interpreting the second page leaf by explaining, “It snowed. The cats are laying on the snow. There is decoration. The helicopters throwing the decorations out.” What is interesting in these statements is that the child did not build a relation between snowing and throwing out the decorations for a coherent understanding of the picture composition. But, the findings of various studies conducted in other countries indicate that children can interpret the picture composition holistically and they can see the picture as a coherent piece by relating preceding pictures to succeeding pictures. In some studies, it was found out that children could form associations among different works of the same author (intertextuality) (Arizpe & Styles, 2003; Pantaleo, 2008). As a result, we can claim that while interpreting pictures of a picturebook the participants ignored the following aspects of picturebook: a) A picturebook tells a holistic story, b) Every page in a picture storybook is connected to the proceding and succeding pages, c) Every page or picture composition contains integrated pieces of elements which tell a story piece, connected to the whole story. According to the findings, participant children did not perceive the pagespreads as series of pictures that tells a story; rather, they perceived them as separate pieces. It may indicate that children have diffculty in making connections between proceding pictures. This belief has been confirmed by the researchers’ observations. During the interviews, researchers observed that children were not familiar with this kind of activity and found it difficult. Also, it is possible that children did not have the habit of reading books; therefore, they were not familiar with the picturebook conventions. Another interesting finding of the study is that none of the participants made any comments on the artistic features of the book. A review of the literature indicated that in similar studies students at similar levels commented on the technique and style of the illustrator or the artist when they were asked to interpret picturebooks (Kiefer, 1993, 1995; Arizpe & Styles, 2003). In the present study, no such responses were observed. But, in a study conducted by Kiefer (1993) in the US, it was found out that children paid close attention to various techniques of the illustrator. For example, one child said, “The illustrator likes to use dark colors.” In his comment, he critiqued the artists’ choice of colors in his works. In the same study, a first grade student argued that one artist imitated another artist’s pictures by saying, “Look. The touches of the brush here are very much like the ones on the other book.” Yet, findings of the present study show that Turkish participants Çocuklar Resimli Çocuk Kitaplarındaki Resimleri Nasıl Yorumluyor?... 693 Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 10/4 Winter 2015 did not comment on the drawing technique, colors preference and page composition style of Behiç Ak, author of the picture that they reviewed. Children’s intentional focus on such techniques indicates their awareness on artistic features. Individuals with awareness on those features perceive their environment through a more sensitive framework and express themselves with a more rich and artistic language. Otherwise children will miss the opportunity of having such richness. Lack of technical and aesthetical perspective of the children who participated in the present study can be explained by inadequate educational experiences they received from schools and teachers. To deeply understand this matter, future research should be conducted to determine nature of the experiences and activities they engaged in early childhood and early years of the elementary schools. Findings of similar studies conducted in other countries show that children’s interpretations of pictures involve more artistic awareness, critical understanding and holistic understanding of the pictures. Future studies focused on why such differences exist among different cultures are necessary to understand children’s thinking.