Tevfik Fikret ve Ahmet Haşim’in şiirlerinde ütopya

Ütopya, bireyin reel olandan hayali olana sığınma arzusundan kaynaklanır. Dünya ile sınırlanan insan zaman zaman bu sınırları aşmak ister. Özellikle yaşamın tekdüze sınırlarını zorlayan sanatkârlar reel dünyadan kaçış yolunu seçerler. Dünya edebiyatında ütopya ya da ütopik mekan olarak anlatılarda yer alan hayali mekanlar Türk edebiyatında da birçok sanatkarın sığınağı olur. Ütopik mekânlar, Servet-i Fünûn dönemi şairlerinden Tevfik Fikret’in ve Fecr-i Ati dönemi şairlerinden Ahmet Haşim’in şiirlerine kaynaklık eder. Fikret’te ve Haşim’de realiteden kaçış olarak görülen ütopik mekanlar, özellikle Ömr-i Muhayyel ve O Belde gibi belirli şiirlerde somutlaştırılır. Fikret’in ve Haşim’in diğer şiirlerinde de “kaçış” merkezli bir hayali mekân arayışına rastlamak mümkündür. Bu çalışmada Tevfik Fikret ve Ahmet Haşim’in şiirlerindeki ütopya, kaçış izleği ve hayale sığınma arzusundan hareketle ele alınmıştır.

Utopia in the poems of Tevfik Fikret and Ahmet Haşim

Utopia results from individual’s desire to shelter from real to imaginary. Betimes, individual restricted with the world wants to cross these limits. Artists who especially force prosaic borders of life choose to escape from real world. Imaginary spaces that take part as utopia or utopic settings in the world literature also become the refuge of many artists of Turkish literature. Utopic spaces source the poems of Tevfik Fikret, a Servet-i Fünûn poet, and Ahmet Haşim, a Fecr-i Ati poet. These utopic spaces leading way to escape from reality are concretized in poems like Ömr-i Muhayyel and O Belde. It is also possible to encounter with imaginary spaces based on “escaping” in the other poems of Fikret and Haşim. In this study, the utopia is discussed in the context of escaping theme and desire to shelter into imaginary.

PDF

___

Ahmet Haşim -Bütün Şiirleri- (1999), (Hazırlayanlar İnci Enginün- Zeynep Kerman), Dergâh Yayınları, İstanbul
BACHELARD, Gaston (2006), Su ve Düşler, (Çev. Olcay Kunal),Yapı Kredi Yayınları, İstanbul
BOZKURT, Nejat (2003) 20. Yüzyıl Düşünce Akımları, Morpa Kültür Yayınları, İstanbul
ÇOBAN, Ahmet (2004), Göller ve Çöller Şairi Ahmet Haşim, Akçağ Yayınları, Ankara
FRYE, Northrop (1971) “Edebiyatta Ütopya Türleri”, (Çev. Akşit Göktürk), Türk Dili Eleştiri Özel Sayısı II, nr. 234, Mart 1971, s. 518),
KAPLAN, Mehmet (1993), Tevfik Fikret, Dergah Yayınları, İstanbul KAPLAN, Mehmet (1998), Şiir Tahlilleri 1, Dergah Yayınları, İstanbul
KORKMAZ, Ramazan (2004), Yeni Türk Edebiyatı El Kitabı, Grafiker Yayınları, Ankara
KÜÇÜKCOŞKUN, Yasemin (2006), 1980-2005 Dönemi Türk Edebiyatında Ütopik Romanlar ve Ütopyanın Kurgusu, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Isparta
ÖZTÜRK, Nurettin (2010), Ahmet Haşim‟in İmge ve Ütopya Dünyası, Akademik Tarih, www.akademiktarih.com
Rübâb-ı Şikeste (2005), Tevfik Fikret, (Hazırlayanlar Dr. Abdulah Uçman, Dr. Hasan Akay), Çağrı Yayınları, İstanbul
URGAN, Mina (1984) Edebiyatta Ütopya Kavramı ve Thomas More, Adam Yayıncılık, İstanbul