SÛDÎ′NİN ŞERH-İ GÜLİSTAN′INDAKİ ELEŞTİRİLERİNE TOPLU BİR BAKIŞ

16. yüzyılda yaşayan Sûdî Fars Edebiyatının temel klasiklerinden olan ve çok sayıda dillere hem tercüme hem de şerh edilen Hafız-ı Şirâzî'nin Divanı, Sa'dî-i Şîrâzî'nin Bostan ve Gülistan isimli eserlerine şerh yazmış bir şahsiyettir. Yazdığı şerhler büyük bir ilgiye mazhar olmuş ve bu şerhler hakkında övgü dolu ifadeler kullanılmıştır. Bu şerhlerin aynı zamanda adı geçen eserlere yazılan diğer şerhleri gölgede bıraktığı araştırıcılar ve bilim adamları tarafından ifade edilmektedir. Hiç şüphesiz Sûdî'nin güçlü dil mantığı, derin birikimi ve Farsça'ya vukufiyeti onun şerhlerini ayrıcalıklı konuma yükselten etkenler arasındadır. Özellikle Sa'dî-i Şirâzî'nin hem manzum hem de mensur kısımları bünyesinde barındıran bir eser hüviyetini gösteren Gülistan isimli eserine yazdığı şerhin Gülistan'da aruzun bütün bahirleriyle şiir yazmak gibi bazı hünerlerin gösterildiği dikkate alındığında oldukça zor ve külfetli bir iş olduğu ve bu işin hakkıyla üstesinden gelebilmek için bu esere şerh yazan bir şarihin yukarıda zikredilen özellikler dışında başka özelliklere de sahip bulunması gerektiği açıkça ortaya çıkar. Sûdî bu şerhte yeri geldikçe Gülistan'ın tamamına şerh yazan veya Gülistan'da geçen metnin bir kısmı hakkında açıklamalarda bulunan şarih ve müelliflere eleştiriler yöneltmektedir. Bu makalede bu eleştiriler bir bütün olarak ele alınacak ve bu eleştirilerle ilgili rakamsal bilgiler verilecek ve adı geçen eleştiriler değişik açılardan sınıflandırmaya tabi tutularak bu eleştirilerdeki haklılık payı tespit edilmeye çalışılacaktır

AN OVERWIEW TO THE CRITICS OF SUDİ IN THE ŞERH-İ GULİSTAN

Sudi who lived in the 16th century is an author who wrote interpretation for the Hafız Divan and Sa’di’s Bostan and Gulistan which are essential Persian classics and which were annotated and translated to many languages. Interpretations he wrote gained great appreciations and laudatory expression was used for these works. It is expressed by researchers and specialists that these annotations have surpassed the annotations written by other interpretators. Without doubt Sudi’s strong logic and language ability and his deep knowledge and background as well as his good knowledge of Persian language are among the factors which raised Sudi’s interpretation to a distinguished position. Considering Sa’di in the Gulistan who used all the bahirs of prosody (aruz), it is obvious that writing interpretation for Sa’di’s Gulistan which included both the texts of prose and verse is quite a difficult work and the annotator who aims to do this will have to possess some other knowledge in addition to qualities which were expressed above. Sudi criticized, in many places of the annotation of Gulistan, the annotators who wrote all the texts of Gulistan and the authors who dealt with some parts of Gulistan. In this article these critics will be dealt with as a whole and numerical information will be given for these objections. Finally, the rightfulness of these ideas will be tried to determine.

PDF

___

CANPOLAT, Hülya (2006). Sa′dî′nin Gülistan Önsözüne Yapılan Türkçe Şerhlerin Karşılaştırılmalı İncelenmesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İzmir: Ege Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü.

DEVELLİOĞLU, Ferit (2008). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, Ankara: Aydın Kitabevi Yay.

ERGİN, Muharrem (1985). Türk Dili, İstanbul: Boğaziçi Yayınları.

HOCA, Nazif M. (1980), Sûdî, Hayatı, Eserleri ve İki Risalesinin Metni, İstanbul: İÜ Şarkiyat Enstitüsü.

KARACA, Abdullah (2002). Kemal Paşazâde′nin Dekâyıku′l-Hakâyık′ı (Metin-İndeks), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale: Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

KAYA, İbrahim (2008). Sûdî Şerh-i Divan-ı Hafız: Kelimeler-Remizler-Kavramlar, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Malatya: İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.

KAYA, İbrahim (2011). Kemal Paşazâde′nin Dekâyıku′l-Hakâyık′ı Üzerine Bazı Düşünceler. Turkish Studies, Volume 6/4 Fall 2011, p.671-704.

KAYA, İbrahim (2012/A). Sûdî′nin Şerh-i Gülistân′da Şem′î′ye Yönelttiği Anlamla İlgili Eleştiriler. Turkish Studies, Volume 7/1 Winter 2012, p.1461-1488.

KAYA, İbrahim (2012/B). Sûdî′nin Şerh-i Gülistan′da Şem′î′ye Yönelttiği Sahih Nüshalara Muhalefet ve Nüsha Tercihi ile İlgili Eleştiriler. Turkish Studies, Volume 7/2 Spring 2012, p.649-674.

KAYA, İbrahim. Sûdî′nin Şerh-i Gülistan′da Şem′î′ye Yönelttiği Dilbilgisi, Üslup Yanlışı ve Nazım Şekilleriyle İlgili Eleştiriler. (baskıda).

MEHMED ŞAKİR (1252). Şerh-i Bahâristân, Dâru′t-Tıbâ′ati′l-′Âmire.

PARLATIR, İsmail (2006). Osmanlı Türkçesi Sözlüğü, Ankara: Yargı Yayınevi.

ŞB, Sûdî (1288). Şerh-i Bostan, İstanbul.

ŞG, Sûdî (1293), Şerh-i Gülistan (Şem′î şerhiyle birlikte). İstanbul