SPRADON TOPLUMUNDA DİŞ ÇÜRÜĞÜ

Biyolojik antropoloji içerisinde yer alan dental antropoloji çalışmaları antik toplumların yaşam tarzları, sosyal ve kültürel yapıları, paleoekolojileri ve paleodiyetlerinin belirlenmesinde oldukça önemli yer tutar. Dişlerin temel görevleri arasında yer alan besinlerin öğütülmesi sırasında ortaya çıkan karbonhidratların bakteriyel fermantasyonu ile oluşan diş çürüğü, beslenme yapısını en iyi ortaya koyan dental patolojiler arasında yer almaktadır. Çalışmanın amacı, 2011 yılında İstanbul Arkeoloji Müzeler Müdürlüğünce yapılan kazı çalışmaları sırasında tespit edilen ve Geç Roma Dönemi’ne tarihlendirilen Spradon Antik Kenti toplumunun diş çürüğü sıklığını belirlemektir. Ayrıca toplumdaki diş çürüğü sıklığı, yaş, cinsiyet ve çürüğün oluştuğu bölge açısından değerlendirilecektir. Yapılan incelemeler sonucunda toplumun diş çürüğü oranı %12,9 olarak bulunmuştur. Bu oran kadın bireylerde %15,6; erkek bireylerde %13,22; adölesan bireylerde %6,38; çocuklarda %4,25 iken bebeklerde diş çürüğüne rastlanmamıştır. İzole dişlerde ise diş çürüğü %13,42 olarak bulunmuştur. Diş çürüğünün oluştuğu bölgeler incelendiğinde ise, %30 ile en sık oclusyal bölgede çürük oluşumu gözlenmiştir. Pulpaya inen çürük ise kadın bireylerde %2,6, erkek bireylerde % 1,92 iken, çocuklarda %1,06 oranında görülmüştür. Bebek, adölesan ve izole dişlerde ise pulpaya inen çürükle karşılaşılmamıştır. Çürük oranı yaş açısından bakıldığında ise %37,5 oranla en sık ileri erişkin bireylerde çürük oluşumu görülürken, genç erişkinlerde %14,88, orta erişkinlerde ise %11,5’dir. Spradon toplumun diş çürüğü sıklığının %12,9 gibi yüksek değerde olması toplumun karbonhidrat ağırlıklı bir beslenme yapısına sahip olduklarını göstermektedir. Spradon toplumunun diş çürüğü eski Anadolu toplumlarıyla karşılaştırıldığında ise çağdaşı olan diğer toplumlara oranla yüksek değerde olduğu görülmektedir.

DENTAL CARIES IN SRADON POPULATION

Dental anthropology studies in biological anthropology have an important place in determining the lifestyles, social and cultural structures, paleoecologies and paleodiets of ancient populations. Dental caries, which are formed by bacterial fermentation of carbohydrates that occur during the grinding of the nutrients that are among the main duties of the teeth, are among the dental pathologies that best reveal the nutritional structure. The aim of the study was to determine the frequency of dental caries in the Spradon Antique City, which was discovered during the excavations carried out by the Istanbul Archaeological Museum in 2011 and dated to the Late Roman Period. In addition, the incidence of dental caries in the population will be evaluated in terms of age, gender and the region where the caries occur. As a result of the examinations, the tooth decay rate of the population was found to be 12.9%. This rate is 15.6% for female, 13,22% in male subjects; 6,38% of adolescents; no tooth decay was observed in infants. In isolated teeth, tooth decay was found as 13.42%. When the areas where dental caries occur were examined, caries formation was the most common occlusal area with 30%. Pulpa caries in the teeth was 2.6% in female, 1.92% in male subjects and 1.06% in infants. In terms of age, the rate of caries was 37.5% and the most common in advanced adult cases was caries, 14.88% in young adults and 11,5% in middle adults. The prevalence of dental caries in the Spradon population is 12.9%, indicating that the population has a carbohydrate-based diet. The tooth decay rate of the Spradon community is higher than that of other contemporary societies when compared with the old Anatolian populations.

PDF

___

Acar, A. (2018), “Mardin Midyat Aktaş Mevkii İnsan İskeletlerinde Diş ve Çene Patolojileri”,Mukaddime, 2018, 9(1), 151-172 DOI: 10.19059/mukaddime.353493,151-172.
Akbacak, H. Ve Gözlük Kırmızıoğlu, P. (2018), “Amasya Roma Dönemi İnsanları”, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, ANARSAN Sempozyumu Özel Sayısı, Ekim 2018, Cilt 11 Sayı 2 , ss. 1631-1650.
Alkan, Y., Erkman, A. C., Kaplan, İ. (2013), “Çiçekdağı İskeletlerinin Paleoantropolojik Analizi, 29. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, s: 77-82.
Bıçak, S. ve Suata Alpaslan,F.(2015), “Zeytinli Ada İskelet Topluluğunun Diş ve Çene Patolojisi Açısından İncelenmesi”, Cumhuriyet Üniversitesi Fen Fakültesi Fen Bilimleri Dergisi (CFD), Cilt:36, No: 5 (2015) ISSN: 1300-1949, S.32-46.
Buikstra, J. E., Ubelaker, D. H. (1994), Standards For Data Collection From Human Skeletal Remains, Arkansas Archeological Survey Research Series, No:44.
Caselitz, P. (1998), Caries- Ancient Plaque of Humankind, Kurt W.Alt,Friedrich W. Rösing, Maria Tescler- Nicola (ed), Dental Antropology, Springer- Verlag/Wien, sf, 203-226.
Göksal, N.(2017) “Laodikeia İnsanlarının Ağız ve Diş Sağlığı”, Social Sciences Studies Journal, ISSN:2587-1587,S:830-842.
Gözlük, P., Durgunlu, Ö., Özdemir, S., Taşlıalan, M., Sevim, A. (2006),“Symrna Agorası İskeletlerinin Paleoantropolojik Analizi”, 21. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, Ankara.
Gözlük Kırmızıoğlu, P., Yaşar,F.,Yiğit,A., Sevim,Erol,A., (2009), “Kyzikos İskeletlerinin Dental Analizi”, 24. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, Ankara, s. 139.
Güleç, E., ve Duyar, İ., (1998), “Panaztepe MÖ İkinci Bin ve Roma Dönemi İskeletlerinin Antropolojik Analizi (1985–1990)”, Antropoloji, 13, 179–206.
Karaöz Arıhan,S., Çırak, A., Erkman, A., C. (2010), “Datça/Burgaz İskeletlerinin Paleoantropolojik Analizi”, 25.Arkeometri Sonuçları Toplantısı, 297-310.
Lanfranco, L.P., Eggers,S. (2012), Caries Through Time: An Anthropological Overview, Contemporary Approach to Dental Caries, ISBN 978-953-51-0305-9.
Larsen, C.S., Shavit,R., Mark C. Griffin, M.C.(1991), Dental Caries Evidence for Dietary Change: An Archaeological Context, Advances in Dental Anthropology, P. 179-202.
Limbo, J. (2013), “The Frequency and Pattern of Dental Carıes in Archaeologıcal Populatıons From Estonia” Anthropology XXII, 2013, pp. 121–132.
Lukacs, J.R. (1996), “Sex Differences in Dental Caries Rates With the Origin of Agriculture in South Asia”, Current Anthropology, Vol. 37, No. 1 (Feb., 1996), pp. 147-153.
Mays, S. (1998), The Archaeology of Human Bones, First published, by Routledges,London, s.217- 237.
Sağır, M., Satar, Z., Özer, İ., Güleç,E. (2009), “Gümüşlük- Milas İskeletlerinin Ağız ve Diş Sağlığı”, 25. Arkeometri Sonuçları Toplantısı,S:69,Ankara.
Suata Alpaslan, F. ve Uz, B. (2017), “Kirazlıdere İskelet Topluluğunun Çene ve Diş Patolojisi Açısından İncelenmesi”, CÜ Sosyal Bilimler Dergisi, Aralık 2017, Cilt: 41, Sayı: 2, s.1-19.
Şarbak, A., Çırak, A., Çırak, M.T. (2014), Kerti (Derbe) Höyük 2013 Kazılarından Elde Edilen İnsan İskelet Kalıntılarının Paleoantropolojik Analizi, 30. Arkeometri Sonuçları Toplantısı,s.s.129- 146.
Şarbak,A., Çırak, M.T., Çırak, A.,(2017), “Osteoarchaeological Investigations Of Metopic Suture In The Late Roman Period In Spradon” Mediterranean Archaeology and Archaeometry, Vol. 17, No 3, (2017), pp. 27-38.
Şarbak, A. (2017), “Dara Geç Roma Dönemi Antik Kenti Toplumunun Ağız ve Diş Sağlığı Üzerine Bir Araştırma”, Eurasian Academy of Sciences Eurasian Art & Humanities Journal, Volume:7,S:10 37.
Uzel, İ. Alpagut, B., Kofoğlu, S., (1987), "Arslantepe (Malatya) Geç Roma Dönemi İskeletlerinde Diş Çürüğü, Aşınmalar ve Periodonta1 Hastalıklar", III. Arkeometri Sonuçlan Toplantısı, Ankara. Ss. 31-53.
Üstündağ, H., ve Demirel, A. (2009), “Alanya Kalesi İskelet Topluluğunda Ağız ve Diş Sağlığı”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 26, 219-234.
Vanna, V.(2007), “Sex and Gender Related Health Status Differences in Ancient and Contemporary Skeletal Populations”, Papers from the Institute of Archaeology 18 (2007): 114-147.
Yaşar, Z., Yiğit, A., Gözlük Kırmızıoğlu,P., Sevim Erol, A., (2008), “Smyrna Agorası İnsanlarının Ağız ve Diş Sağlığı”, 23. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, 127-140.
Yılmaz Usta, N., (2013), “Iasos (Bizans Donemi) Toplumunda Ağız ve Diş Sağlığı”, Antropoloji Dergisi, Sayı:25, sf:117.
Zandoná, A.F., E. Santiago,E., Eckert, G.J., Katz, B.P., Pereira de Oliveira , S., Capin, O.R., Mau, M., Zero, D.T. (2012), “The Natural History of Dental Caries Lesions: A 4-year Observational Study”, Journal of Dental Research,91(9):841-846.