POSTMODERN DÜNYANIN MEKÂN ANLAYIŞINDA SANAL MEKÂN

Sosyal bilimler çalışma kapsamında önemli bir yere sahip olan mekân olgusu, iletişim ve bilgi teknolojilerinin hızla gelişmesi sonucunda anlamsal bir değişime uğramış, sanal ve dijital farkındalıklara yol açmıştır. Bu araştırmada, mekân olgusunun tarihsel düzlemde kazandığı farklı anlamlarından hareketle günümüzde sanal dünyanın mekâna ilişkin yarattığı yeni anlam ve kavrayışlar incelenerek bunun yansımaları postmodern bakış açısıyla ele alınacaktır. Nitekim mekân olgusu ve bu olgu etrafında oluşturulan anlam örgüsü, dinamik bir alanı işaret etmektedir. 1980’li yıllarda hızlanan postmodernizm araştırmalarının en önemli konu başlıklarından birisi olan mekân, toplumsal pratiklerin şekillendirdiği bir oluşuma girmiştir. Bu oluşum içinde de toplumsal olarak kimliğin inşasını sağlayan bir kavram olan sanal mekân ortaya çıkmıştır. Bu noktada altı çizilmesi gereken en önemli husus ise gündelik yaşantımızın her alanında karşılaştığımız yeni medya ortamlarının sanal mekânlar yarattığıdır. İnternet aracılığıyla sosyal medya, bloglar, sosyal ağlar gibi sanal mekânlar hem sosyal ilişki biçimlerini hem de anlayışları değiştirmekte, bu bağlamda da yeni medya yoluyla toplumu bir ağ toplumuna dönüştürmekte ve bu ağlar ile önemli toplumsal mekânlar oluşmaktadır. Sonuçta ortaya çıkan toplumsallaşma türü, sanal ortamda oluşmuş mekânlar üzerinden yeni bir toplum yapısı inşa etmektedir. Bu sentetik dünya içinde yer alan sanal mekân anlayışı bu araştırmanın merkezinde olup, dijital dünyada oluşan yeni mekânların nasıl belirsizleştiği postmodern düşünce içinde incelenmiştir. Dijital dünyanın kendisi bir sanal mekân sunarken ayrıca kullanıcılar da fiziksel mekânlara ait genel özelliklerin taklitlerini ya da sanal gerçeklik içinde yarattığı temsilleri paylaşır. Postmodern düşünürlerin “hyper mekân” olarak tasvirlediği sanal mekân değişken, sınır tanımaz ve belirgin olmayan bir duruş sergiler. Metinlerarasılık ve çoğulculuk sanal mekân kullanıcıların kullandığı tekniklerden olup, farklı zaman dilimlerini ve mekânları tek bir mekânın içinde verir.

THE COMPREHENSION OF VIRTUAL SPACE IN THE POSTMODERN WORLD

The concept space that has a significant importance within social sciences has experienced a structural change due to the developed communication and information technologies, and started to gain virtual, digital meanings. In this study, the new meanings and conceptions revealed by the concept virtual today regarding the space shall be analyzed based on the different perceptions of the concept space within the course of history, and their reflections shall be addressed from the postmodern perspective. Hence, the concept space and the meanings created around that concept points at a dynamic field. As one of the most important issues in the postmodernism discussions that became intense in 1980s, the space has entered into a formation shaped by social practices. Within that formation, the virtual space that is a concept allowing construction of the identity socially has emerged. The important issue that must be highlighted here is the fact that the virtual space environments that penetrated in every field of our everyday life has created new spaces. Virtual space environments such as the Internet, social media, blogs and social networks change both the forms of social relationships and spaces, and in this context, new media turns the society into a network society, and creates important social spaces with these networks. The type of socialization that emerges as a result constructs a new social structure through spaces created in the virtual environment. Virtual space that is within such a synthetic world is at the center of this study, and how new spaces formed through dijital became vague has been analyzed within the postmodern thought. While dijital world itself offers a virtual space, followers are also provided with the general characteristics of some physical spaces. The space that is depicted by the postmodern thinkers as “hyper space” presents in virtual space a variable and ambiguous stance that knows no boundaries. Intertextuality and pluralism are among the techniques that users use for their followers on virtual space, and it gives different periods of time and spaces within a single space. This article will concern itself with contemporary attitudes towards space.

PDF

___

Asheim, B.T. (1996). "Industrial districts as 'learning regions': A condition for prosperity", European Planning Studies, Volume 4(4), 379 – 400.
Amin, A. ve Thrift, N. (1994). Globalization, Institutions, and Regional Development in Europe. Oxford University Pres: Newyork.
Augé, M. (1995). Non-Places: Introduction to an Anthropology of Supermodernity. Verso: New York, Ayman, Z. (2006). “Bellek Mekânı Olarak Sınır ve Ötekilik: Kars Şehri”, Toplum ve Bilim, 107, 145- 189.
Baudrillard, J. (2003). Simülakrlar ve Simülasyon. (Çev. Oğuz Adanır). İstanbul: Doğu-Batı Yayınları Best, S. ve Kellner, D. (2011). Postmodern Teori. (Çev: M. Küçük). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Boyer, M.C. (1996). Cybercities. Princeton Architectural Press, New York Cevizci, A. (1997). Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Ekin Yayınları.
Crang, P. (1997). "Introduction:cultural turns and the (re)constitution of economic geography", Geographies of Economies, (Ed.) J.Wills ve R. Lee, 3 -15, Arnold: London.
Cresswell, T. (2004). Place: A Short Introduction. Blackwell Pub.: USA. Çubuklu, Y. (2000). “Mekânların Ölümü”, Varlık, 1113, 63-64.
Demirkaya, H. (1999). Mekân Kavramının Tarihsel Süreç İçinde İncelenmesi ve Günümüzde Mekân Anlayışı (Yıldız Teknik Üniv. Fen Bil. Enst. Yüksek Lisans Tezi), İstanbul.
Ecevit, Y. (2013). Kurmaca Bir Dünyadan. İletişim Yayınları: İstanbul.
Franck, O.A. (2000). Düşünce İçin Mimarlık – Sanallığn Gerçekliği, Mimarlık ve Sanal Gerçeklik Dosyası, Arredamento Mimarlık, Kasım Sayısı, Boyut Yayıncılık, İstanbul.
Fukuyama, F. (1993).Tarihin Sonu Mu?. Çev: Yusuf KAPLAN, Rey Yayınları: Kayseri.
Giddens, A. (1999). Toplumun Kuruluşu. (Çeviren: H. Özel). Bilim ve Sanat: İstanbul.
Giddens, A. (2005). Sosyal Teorinin Temel Problemleri . (Çeviren: Ü. Tatlıcan), Paradigma: İstanbul.
Harvey, D. (2003). Sosyal Adalet ve Şehir. (Çeviren: M. Moralı), Metis Yayınları: İstanbul.
Harvey, D. (1969) Explanation in Geography. Hodder Arnold Publication.
Hayden, D. (1995). The Power of Place: Urban Landscapes as Public History. Mit Press: Cambridge.
Işık, O. (1994). “Değişen Toplum/Mekân Kavrayışları: Mekânın Politikleşmesi, Politikanın Mekânsallaşması”, Toplum ve Bilim, Sayı 64–65, Kış
Jameson, F. (1994). Postmodernizm ya da Geç Kapitalizmin Kültürel Mantığı. (Çev. Nuri Plümer), Yapı Kredi Yayınları: İstanbul.
Kayapa N. (2003). Sanal, Sanal Kültür ve Mimarlık, Yükseklisans Tezi, İ.T.Ü Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Kellerman, A. (2016). Geographic Interpretations of the Internet. Springer: Dordrect Lefebre, H. (1991). The Production of Space. Blackwell: Oxford.
Lyotard, J. F. (1991). The Inhuman: Reflections on Time. Polity Press: Cambridge.
Morley, D. Ve Robins, K. (1997). Kimlik Mekânları. (Çeviren: E. Zeybekoğlu), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Readings, B. (1991). Introducing Lyotard Art and Politics. Routledge: London.
Robins; K. (1999). İmaj. (Çeviren: N. Türkoğlu), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Schick, I. C. (2001). Batı’nın Cinsel Kıyısı: Başkalıkçı Söylemde Cinsellik ve Mekânsallık. (Çev: S. Kılıç- G. Sarı). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Schmid, C., (2008). “Henri Lefebvre’s theory of the production of space: towards a threedimensional dialectic”, K. Goonewardena et al., Space, difference, everyday life: reading Henry Lefebvre (p. 27-45). New York: Routledge
Scott, A.J., (2006). "A perspective of economic geography", Economic Geography: Past, present and future, (Ed.) S. Bagchi-Sen ve H.L. Smith, Routledge Studies in Economic Geography, 56-79.
Shields, R., (1991). Places on The Magrin: Alternative Geographies of Modernity. London: Routledge.
Sim, S., (2006). Postmodern Düşüncenin Eleştirel Sözlüğü. (Çev: M. Erkan, A. Utku). Ankara: Babil Yayınları.
Soja, E., (1996). Thirdspace. Malden: Blackwell.
Soykan, Ö. N., (1993).Türkiye’den Felsefe Manzaraları.Yapı-Kredi Yayınları: İstanbul.
Tansel, İliç, D. (2015). Sosyal Reyting: Biri Ne İzlediğimizi İzliyor. Sedat Özel (Ed.), Yeni Medya Çağında Televizyon, s. 109-128. İstanbul: Derin
Tuan, Y., (2003). Space and Place. Minneapolis: University of Minnesota Press.
Uçan, H., (2009). “Modernizm/Postmodernizm ve J. Derrida’nın Yapısökümcü Okuma ve Anlamlandırma Önerisi”, Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 4/8 Fall 2009, p. 937-950.
Uluoğlu, B., 2000. –miş Gibi, Mimarlık ve Sanal Gerçeklik Dosyası, Arredamento Mimarlık, Kasım Sayısı, Boyut Yayıncılık, İstanbul.
Urry, J., (2015). Mekânları Tüketmek. (Çev. R. G. Öğdül). Ayrıntı Yayınları: İstanbul.
Virilio, P., (1989). “The Least Vehicle”, Looking Back on the End of the World. Ed. D. Kamper ve C. Wulf. New York: Semiotext(e).
West, D., (1998). Kıta Avrupası Felsefesine Giriş. (Çev. Ahmet Cevizci). İstanbul: Paradigma Yayınları.
Yıldız, M. Z. ve Alaeddinoğlu, F. “Küreselleşme Çağında Değişen Mekân Algılayışları”, İcanas 38, 845-862.