SÖZLÜ TARİH-FOLKLOR İLİŞKİSİ BAĞLAMINDA ÜÇ ÂŞIK DESTANI

Tarih bilimi üzerine çalışmalar yapan bilim insanları büyük oranda yazılı kaynaklardan faydalanmalarının yanında sözlü kaynakların varlığını da kabul etmektedirler. Resmi tarih olarak da adlandırılan ve yazılı kaynaklara dayanan tarihi bilgiler bazı durumlarda tarihsel dönemlerin aydınlatılmasında yetersiz kalabilmektedir. İşte bu noktada, temkinli yaklaşmak kaydıyla, sözlü kaynak olarak folklor ürünlerine başvurulabilmektedir. Folklor ürünleri tarihsel olayların yaşandığı dönemde halkın bu olaylar karşısındaki duygu ve düşüncelerini aktarmaları bakımından oldukça değerlidir ve tarih bilimine katkı sağlayacak özelliktedir. Fakat bu ürünler kuşaktan kuşağa aktarılırken halk muhayyilesinin katmalarıyla değişikliğe uğrayabileceğinden, değerlendirilirken mutlaka denetlenmesi gerekmektedir. Folklor ürünleri içerisinde âşık destanları belirli bir olay veya durumu işleyen, 11'li hece ölçüsüyle ve koşma nazım biçimiyle, dörtlük sayısı on ilâ yüz arasında değişen, belirli bir ezgi eşliğinde âşıklar tarafından söylenen bir türdür. Folklor ürünlerinden olan destanların arka planında toplumun tarihsel ve sosyal olayları yansıtması açısından oldukça önemli bir tür olduğu görülmektedir. Destanların gelecek kuşaklara aktarılması sürecinde ise özellikle âşıkların önemli bir işleve sahip oldukları görülmektedir. Destanlarda ele alınan olaylar bir bütünlük içinde ve genellikle olayların oluş sırasında göre destanlarda yer almaktadır. Gazetenin henüz yaygın olmadığı dönemlerde halka yaşanan olayları aktaran bu destanlar oldukça yaygındı. Bu çalışmamızda 1960'lı yıllarda âşıkların bastırdıkları ve Türkiye'nin yakın tarihinde meydana gelen olayları anlatan üç destan incelenecektir. Bu destanlarda resmi kayıtlara geçen olaylarla bu olayların âşıkların gözünden anlatımları irdelenecektir.

ORAL HISTORY-FOLKLORE OF RELATIONS IN THE CONTEXT THREE EPIC POEMS

Scientists who study the science of history largely benefit from written sources in addition to admit the existence of oral sources. Also referred to as the official date and historical information based on written sources, in some cases, may be insufficient in light of the historical period. At this point, a cautious approach, provided that the oral folklore as a source products may be consulted. Periods of historical events folklore of the people in the face of these events in terms of communicating thoughts and feelings is very valuable and will contribute to the science of history has the feature. However, these products are transferred from generation to generation with the participation of the public's imagination may be modified, must be supervised when evaluating to do. In the background of the destans of the community in terms of reflecting the historical and social events are seen to be an important species. In the process of transferring to future generations of destans especially love that they have an important function of the shows. Discussed in the saga of the events during the occurrence of events in a coherent way and usually are located in the saga based. The newspaper is not yet widespread incidents of public import in the period of this destan, it was quite common. In this study of love in the 1960s to suppress and Turkey's recent history occurred in three destan the events will be examined. In this destans to official records, with the narration of these events will be examined through the eyes of love.

PDF

___

AKYÜZ, Ç. (2011). "Dünden Bugüne Türk Dünyası Destan Anlatıcıları", TURKISH STUDIES International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 6/4, Fall 2011, p. 15-26.
ALBAYRAK, N. (2004). Ansiklopedik Halk Edebiyatı Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Leyla ile Mecnun Yayıncılık.
ALPTEKİN, A. B. (2011). "Çukurovalı Âşıkların Dilinde 1974 Kıbrıs Barış Harekâtı, Türklük Bilimi Araştırmaları, S. 29, 15-26.
ARTUN; E. (2000). Prizrenli Âşık Ferkî'nin destanları, 3.Uluslararası Kıbrıs-Balkanlar-Avrupa Türk Edebiyatları Sempozyumu Bildirileri. Romanya.
ARTUN, E. (2000). "Âşık Esrarî'nin Vehhâbî Destanı", Folklor/Edebiyat, C. VI, S. XXII, ARTUN, E. (2002). "Âşıkların Destanlarının Sosyal Tarihe Kaynaklık Etmeleri", Milli Folklor, S. 53, 39-56.
ARTUN, E. (2002). Kıbrıslı Âşık Kenzî'nin destanları, VI. Uluslararası Kıbrıs Araştırmaları Kongresi Bildirileri, Kıbrıs: Doğu Akdeniz Üniversitesi Yayınları
ARTUN, E. (2012). Âşıklık Geleneği ve Âşık Edebiyatı, Adana: Karahan Kitabevi.
BATİSLAM, H. D. (2006). "Hasbihâllerdeki Sosyal Tarih Ögeleri", Türk Dili, S. 660, 557-563.
BATİSLAM, H. D. (2007). "Tarih ve Kültür Kaynağı Olarak Hasb-i Hâller", Türklük Bilimi Araştırmaları, S. 22, 29-42.
BAYAT, F. (2009). "Sözlü Tarih Kavramı: Geçmişin Adlandırılması Geleceğin Kurulması", Folklor/Edebiyat, S. 57, 85-93.
BIÇAK, A. (1996). "Tarih Biliminde Tarih Bilincinin Yeri", Toplumsal Tarih, S. 32.
CERRAHOĞLU, M. (2013). "Destanların Eğitimdeki İşlevi/ Atasözlerinin Destan Metinleri İle Öğretilmesi", TURKISH STUDIES -International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 8/13, Fall 2013, www.turkishstudies.net, p. 633- 644.
ÇELİK, A. (2001). Tarih Araştırmalarında Sözlü Kaynakların Önemi ve Fıkralardan Tarihi Öğrenmek", Milli Folklor, S.52, 79-86.
ÇOBANOĞLU, Ö. (2000). Âşık Tarzı Kültür Geleneği ve Destan Türü, Ankara: Akçağ Yayınevi.
DEMİR, N. (2006). "Trabzon Yöresinde Destan Kültürü ve Tarihi Alt Yapısı", TURKISH STUDIES -International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 1/1, Summer 2006, www.turkishstudies.net, p. 24-44.
DİZDAROĞLU, H. (1969). Halk Şiirinde Türler, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
ERSOY, R. (2009).Sözlü Tarih Folklor İlişkisi, Ankara: Akçağ Yayınları.
FİDAN, S. (2011). "Sözlü Kültür-Sözlü Tarih İlişkisi Bağlamında Niş Türküleri", Turkish Studies, Volume 6/4, 139-148.
GÖKDEMİR, G. (2004). "1950-1975 Yıllarında Yazılan Âşık Destanlarında "Namus" Kavramı", Milli Folklor, S. 64, 52-67.
KAYA, D. (2004). Anonim Halk Şiiri, Ankara: Akçağ Yayınları.
KOZ, M. S. (1978). "Bir Kars Destanı", Türk Folklor Araştırmaları, No. 351, Yıl: 30, Cilt: 18, 8454.
KUM, N. (1951). "Bekçi Baba Destanı", Türk Folklor Araştırmaları, S: 19, Yıl: 2, Cilt: 1, 300.
PORTELİ, A. (2005), "Sözlü Tarihi farklı Yapan Şey", Çev. Kürşat Korkmaz, Milli Folklor, S. 68, 222-231.
ÖZTÜRK, A. (1986). Türk Anonim Edebiyatı, İstanbul: Bayrak Yayımcılık.
SAKAL, F. (2008). "Folklor Ürünlerinin Tarih Araştırmalarında Kaynak Olarak Kullanılması", Milli Folklor, S. 77, 50-60.
ŞENEL, S. (1994). Âşık Edebiyatı ve Musikisinde Destan, TDV İslâm Ansiklopedisi, C.9, İstanbul: TDV Yayınları.
ŞENESEN, R. (2011), Çukurova bölgesi Girit göçmenlerinin Girit'e dair anlatılarının sosyal tarihe kaynaklık etmesi, Prof. Dr. Mine Mengi Adına Türkoloji Sempozyumu Bildirileri, Adana: Çukurova Üniversitesi Basımevi.
THOMSON, D. (1983). Tarihin Amacı, İzmir: Ege Üniversitesi Yayınları.
TÜRKMEN, F. (2005). "Osmanlı Dönemindeki Önemli Olayların Âşık Şiirindeki Akisleri, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, C. V, S. 2, 293-298.
ÜÇÜNCÜ, K. (2004). "Sözlü Kültür-Tarih Bağlamında Edebî Bir Metin Olarak Otman Baba Vilâyetnâmesi, Bilig, S. 28, 1-27.
VIAL, E. (1994). Tarihin Konusu ve Yöntemleri, Thema Larousse, İstanbul.