MU'AMMÂ ÜZERİNE FARSÇA BİR RİSÂLE

Mu'ammâ; gizli ve güç anlaşılır söz, anlaşılmaz iş manasına gelen Arapça bir kelimedir. Edebiyatta içerisinde bir isim gizlenmiş olan manzum bilmecelere mu'ammâ denir. Mu'ammâ türü ilk olarak Arap edebiyatında ortaya çıkmışsa da gelişimi İran edebiyatında olmuş, Türk edebiyatına da İran edebiyatı yoluyla girmiştir. Türk edebiyatında ilk mu'ammâ örnekleri XV. yüzyıldan itibaren görülür. XVI. yüzyılda mu'ammâ türü çok rağbet görmüş, birçok şair mu'ammâ yazmıştır. Bu yüzyılda, başta Molla Cami ve Mir Hüseyin Mu'ammâyî olmak üzere meşhur İran şairlerinin mu'ammâları tercüme edilmiş ve şerhler yazılmış, Farsça ve Türkçe mu'ammâ risâleleri meydana getirilerek mu'ammâ yazmanın kuralları ve çözüm yolları hakkında bilgiler verilmiştir. XVII. yüzyıldan itibaren mu'ammâ türüne olan rağbet azalırsa da XIX. yüzyıl sonuna kadar mu'ammâ yazılmıştır. Mu'ammâ konusunda hazırlanan bu çalışma; giriş, Farsça mu'ammâ risâlesi ve sonuç bölümlerinden meydana gelmiştir.

A PERSIAN TREATISE ABOUT MU'AMMÂ

Mu'ammâ is an Arabic word that means mysterious and hard to understand, incomprehensible work. Poetic puzzles which has secret names inside are called Mu'ammâ in literature. Although mu'ammâ type initially arised in the Arabic literature, development has been in Persian literature and entered Turkish literature through Persian literature. Examples of mu'ammâ can be seen in Turkish literature since 15th century. In the 16th century mu'ammâ type was so popular and written by many poets. In this century, mu'ammâ of many Persian poets, particularly Molla Câmî and Mir Hüseyin Mu'ammâyî, have been translated and comments have been written. Information about rules of writing mu'ammâ and its solutions have been announced by Persian and Turkish mu'ammâ treatises. Since 17th century even the demand decreases in mu'ammâ, is written until the end of the 19th century. This study which has mu'ammâ as a subject includes

PDF

___

ARSLAN, Mehmet. "Mu'ammâ Geleneği ve Cem Sultan'ın Bazı Mu'ammâlarının Çözümü." Yedi İklim, Eylül 1992, S.24+6, s. 26-32. -------------------,"Divân Edebiyatında Mu'ammâ Geleneği ve Feyzî'nin Gül-i Sad-Berg Adlı Mu'ammâ Risâlesi", Türklük Bilimi Araştırmaları, S.6, Sivas 1998, s. 23-66.
BiLKAN, Ali Fuat. Türk Edebiyatında Mu'ammâ, Akçağ Yayınları, Ankara 2000.
CEYHAN, Adem. Bedr-i Dilşâd'ın Murâdnâmesi, C: II, M.E.B. Yayınları, Ankara. 1997.
ÇELEBİOĞLU, Âmil. "Mu'ammâlara Dâir", Türk Kültürü 1979 XVII-200-202, s. 38-43.
DURMUŞ, İsmail. "Mu'ammâ (Arap Edebiyatında)", TDVİA, İstanbul 2005. C: 30, 320-322.
ELBİR, Bilal. "Türk Edebiyatında Mu'ammâ Ve Surûrî'nin Bir Mu'ammâ Şerhi/ Enigma In Turkish Literature And An Commentary Of Enigma By Surûrî" TURKİSH STUDİES International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or TurkicVolume 4/6 Fall 2009, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/Turkish Studies. 874, p.82-94
OĞRAŞ, Rıza. "Türk Edebiyatinda Kitap Yazımına ve Basımına Tarih Düşürme Geleneği/ The Tradition Of Composing chronograms On Writing And Pressing Books In The Turkish" TURKİSH STUDİES- International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 2/4 Fall 2007, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies. 195, p. 647-670
MU'AMMÂ RİSÂLELERİ, Ayasofya Ktb., nu: 3976/2-4.
SARAÇ, M. A. Yektâ. "Mu'ammâ ve Dîvân Edebiyatındaki Seyri." İÜEF Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi 1997, S. 27: 297-310.
--------------------, "Mu'ammâ (Türk Edebiyatında)" , TDVİA, İstanbul 2005, C:30: 322-323.
SÜT, Meral. Mu'ammâlar ve Bir Mu'ammâ Mecmuası, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Bitirme Tezi, Afyonkarahisar 1999.
TARLAN, Ali Nihad. Divan Edebiyatında Mu'amma, İstanbul 1936.