SOSYOLOJİK İMGELEMDE HACI BEKTAŞ-I VEL

Hacı Bektaş-ı Veli, Horasan’ın Nişabur şehrinde 13.yy.da doğdu. İlk eğitimini Lokman-ı Parende’den almıştır. Ahmet Yesevi’ nin öğretilerini takip ederek eğitimini tamamladıktan sonra Aleviliğin yaygın olduğu Anadolu’ ya gelmiştir. Hacı Bektaş-ı Veli dendiği zaman aklımıza gelen en önemli husus, akla ve bilime yaptığı vurgudur. O, evrende sonsuzluğa uzanan bir davranışın taşıyıcısı olmuştur. Bektaş’ ın odaklandığı toplumsal yaşamın oluşmasını sağlayan niteliklere, Allah aşkı ve insan sevgisi temel hazırlamaktadır. Bektaş’ın oluşturduğu düşünce sayesinde, insanlar toplumsal uzlaşma ve barış ortamını tadabilmiştir. Bektaşi, aynı zamanda İslam kültürünü özümsemiş ve çevresindekilere yaymıştır. Seslendiği en iyi kaynak, insandır. Bu anlamda kullandığı kavramlar: Kardeşlik, iyilik, hoşgörü ve barıştır. Hacı Bektaş-ı Veli, Anadolu’ya ayak bastığında Anadolu’da siyasi bir birlik, toplumsal bir düzen yoktu. Söz konusu dağınıklık içinde toplumu kucaklayan, birleştirici, uzlaştırıcı toplumsal içeriğe ihtiyaç duyulmaktaydı. Devam eden süreçte Bektaşilik yükselişe geçti. Bunun sonucunda Bektaş-ı Velinin derslerini ve sohbetlerini takip ederek onun tarikatına bağlananlara, tasavvuftaki usule uyarak “Bektaşi” dendi. Sosyolojik olarak Hacı Bektaş’ı anlayabilmenin yolu, onun bakış açısıyla ilgilidir. Bu bakış açısını anlayabilmek ise onun eserlerinin incelenmesine istinaden yapılabilir. Kitabü’l-Feva’id, Fatiha Suresi Tefsiri, Besmele Şerhi, Makaalat-ı Gaybiye ve Kelimat-ı Ayniyye onun önemli eserlerindendir. Hacı Bektaş-ı Veli, “ Bir olalım, iri olalım, diri olalım.” sözüyle, insanlar arasındaki bütünlüğü, birliği dayanışmayı kastetmektedir. Ayrıca Hacı Bektaş-ı Veli, alın teri, temizlik, ve çok çalışmak konusunda,“ Oturduğun yeri pak et, kazandığın lokmayı hak et.” demiştir. Toplumda bütünlük, insanlar arasında sevgi, saygı, hoşgörü, kardeşlik gibi hususları da şu sözüyle dile getirmiştir. “Ayağa kalkarsan hizmet amacıyla kalk, eğer konuşacaksan hikmet ile konuş ve oturacağın zaman saygı ile otur!”

SOCIOLOGICAL IMAGING HACI BEKTAŞ VELİ

Hacı Bektaş-ı Veli was born in the 13th century in Nişabur, Khorasan. He received his first education from Lokman-ı Parende. After completing his education by following the teachings of Ahmet Yesevi, he came to Anatolia, where Alevism is widespread. When Hacı Bektaş-ı Veli is mentioned, the most important issue that comes to mind is his emphasis on mind and science. . He has been the bearer of eternity in the universe. . The love of Allah and love of human beings are the basis for the qualities that provide the social life that Bektas focuses on. Thanks to Bektas' thought, people were able to taste the environment of social reconciliation and peace. At the same time, Bektashi assimilated and spread the Islamic culture to the people around him. The best source he calls out is human. In this sense, the concepts used: Brotherhood, goodness, tolerance and peace. When Hacı Bektaş-ı Veli set foot in Anatolia, there was no political unity or social order in Anatolia. There was a need for unifying and conciliatory social content that embraced society in the disorganization. Bektashism started to rise in the ongoing process. As a result, those who followed Bektash-i Veli's lectures and conversations and were bound to his sect were called taş Bektashi arak following the sufism procedure. The way to understand Hacı Bektash sociologically is about his point of view. Understanding this point of view can be done with reference to his works. Kitabü’l-Feva’id, Interpretation of Surat al-Fatiha, Commentary on Besmele, Makaalat-ı Gaybiye and Kelimat-ı Ayniyye are among his important works. Hacı Bektaş-ı Veli, ”Let us be one, let's be big, let's be alive.”, The integrity between people, unity means solidarity. In addition, Hacı Bektaş-ı Veli, forehead sweat, cleaning, and hard work, said: p Take your place and deserve the bite you have earned. He expressed the issues such as integrity in society, love, respect, tolerance and brotherhood among people. . An If you stand up, stand up for service, if you are going to talk, speak with wisdom and sit with respect when you sit down! ”

___

  • Kara, Bülent.(2017). “Anadolu’da Bir Kurucu Akıl: Hacı Bektaş-ı Veli”, İncir Yayıncılık :Kayseri
  • Ocak, Ahmet Yaşar (1996). “Hacı Bektaş Veli : İslam Ansiklopedisi” Diyanet İşleri Başkanlığı Yayını: Ankara
  • Öztürk, Yaşar Nuri.(2013). “Tarihi Boyunca Bektaşilik”, Ege Reklam: İstanbul
  • Aytaş, Gıyasettin vd. (2010). “Hacı Bektaş Veli Külliyatı”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Merkezi: Ankara
  • Işık, Metin, Aktağ, Mustafa, Türk, Sezai. Sayı:55(2010): Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Merkezi: Ankara
  • www.haktan.com
  • www.e-hadi.net
  • www.estanbul.com
  • www.aleviweb.com
  • www.türkedebiyatı.com
  • www.dersindir.net
  • www.gazi.edu.tr