SALİHLİ/ DAMATLI KÖYÜ ESKİ CAMİ’NİN KALEM İŞİ BEZEMELERİ (MANİSA)

Kalem işi bezemeleri Türk Sanatında oldukça geniş bir uygulama alanına sahiptir. Özellikle Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde hem dini hem de sivil mimaride kalem işi bezemeler yoğun olarak görülmektedir. Boyalı nakışlar olarak da bilinen kalem işi bezemeler doğrudan sıva üzerine veya ahşap malzeme üzerine uygulanmaktadır. Ahşap malzemede genellikle kapı ve pencere kanatlarında, minberde, vaaz kürsüsünde, üst örtüde karşımıza çıkmaktadır. Sıva üzerine uygulanışında ise yapının kubbesinde, kubbeye geçiş öğelerinde, mihrapta ve yapının beden duvarlarında ele alınmaktadır. Ele alınan kalem işi bezemeler konu bakımından ise oldukça zengindir. Mimari mekan tasvirleri (konut, cami vb.), doğa tasvirleri, natürmortlar, sembolik tasvirler, yazı süslemeleri gibi konular söz konusudur. Anadolu’da bazı yapılarda bereket sembolü olarak değerlendirilen tasvirler de bulunmaktadır. Sözü edilen bu tasvirler genellikle camilerde karşımıza çıkmaktadır. Zamana karşı direnen Damatlı Köyü Eski Cami’nin son cemaat yerinde ve harim beden duvarlarında sıva üzerine uygulanan kalem işi bezemelerde haşhaş bitkisi, dilimlenmiş karpuz motifi, üzüm, incir gibi tasvirler mevcuttur. Yapı Salihli ilçesine 17 km. uzaklıkta olan Bozdağlar’ın eteğinde, Damatlı Köyü’ndedir. Oldukça harap durumda olan yapının çatlamış olan ahşap tavanından sızan yağmur suları nedeniyle kalem işi bezemelerinde bozulmalar meydana gelmiştir. Bu çalışma ile bugün yok olma tehlikesi ile karşı karşıya olan caminin bezemelerinin ayrıntılı olarak ele alınarak farklı bölgelerdeki benzer uygulamalarla karşılaştırılarak belgelenmeye çalışılmıştır.

SALİHLİ /DAMATLI VILLAGE OLD MOSQUE HANDPAINTED ORNAMENTS (MANİSA)

Hand drawn has a wide application area in Turkish art. Especially in the last period of Ottoman Empirei bath religious and civil architecture, hand drawn decoration is seen intensively. Hand drawn embellishments, also known as dyed embroideries, are applied directly on plaster or on wood material. In wooden material, it is usually seen on door- window wings, pulpit, sermon platform, top cover. When applied on plaster, it is covered in the dome of the building, the mihrab and the body walls of the building. There are hand drawn decorations applied on the plaster on the walls of the Old Mosque of Damatlı Village which resists against time. The hand-drawn embellishments being applied are very rich in terms of subject matter. There are architectural space depictions (dwellings, mosques, etc.) , nature depictions, still lifes, symbolic depictions, writing decorations. There are depictions which are considered as symbol of fertility in some buildings in Anatolia. These depictions often appear in mosques. There are depictions such as poppy plant, sliced watermelon motif, grape and fig on the hand-drawn decorations applied on plaster on the last congregation place of Damatlı Village old Mosque and the walls of the sanctuary bodyThe buildings is 17 km from Salihli district at the foot of Bozdağlar, Damatlı Village. Due to the rain water leaking from the cracked wooden ceiling of the structure, which is quite ruined, deterioration occurred in the decoration of hand drawn work. In this study, the decoration of mosque, which is in danger of extinction, is discussed in detailed and compared with similar applications in different regions.

___