Bu çalışmada; iletişimin özellikle sözel olmayan (beden dili) bağlamının önem ve oranına dikkat çekilmiş, zâkirlerin beden dilini kullanarak Alevi-Bektaşi öğretisinin geçmişten geleceğe aktarılmasındaki önemi üzerinde durulmuştur. Müziğin etkisi altına giren icracının seslerle dansının ve bunun beden diline yansımalarının iletişim bağlamının incelenmesi ve anlamladırılması, bu çalışmanın ana amacını oluşturmaktadır. Müziğin büyüleyici gücünün öncelikle icracıda kendini göstermesi, seslerin insanın ruhunda ve zihninde yarattığı etkinin fiziksel yansımaları, seslerin canlılar üzerindeki etkisinin en önemli göstergesidir. Çalışmada, katılımlı gözlem ve yönlendirilmiş gözlem yöntemleri kullanılmıştır. Bu çalışmada, öğretinin kodlarını taşıyan eserlerin icrası sırasında yaşanan duygu derinliği ve çoşku sonucunda trans haline geçen zâkirin beden dilinden, cem katılımcılarının da etkilendiği ve bu etkiler sonucunda ağlamak, dövünmek, salınmak, iç geçirmek, niyaz etmek, bakışlarını bir noktaya sabitleyerek dalmak vb. bedensel ve ruhsal yansımalar oluşmaktadır. Müzikal bağlamda beden dilinin üç farklı algılama biçimi üzerinden değerlendirilebileceği belirtilmiş ve zâkirin ritüelistik bağlamda kurallı ve doğaçlama olmak üzere iki boyutta beden dili tespit edilmiştir. On iki hizmetten biri olan zâkirlik aynı zamanda Alevi-Bektaşi öğretisinin “Mürşit”ten sonraki en önemli temsiliyetini üzerinde taşımaktadır. Alevi-Bektaşi kültüründe zâkir, çoklu sanat ortamında sanatsal iletişim yoluyla öğretinin taşınmasının ve kültürel aktarımın merkezindedir. Tekrarlayan öğretiler ile farkına varmadan öğrenme yönteminin kullanıldığı tespit edilmiştir. Sonuçta, bağlama icracısı olarak zâkirin beden dili incelendiğinde iletişimin; biyolojik, psikolojik, sosyolojik, fiziksel, sanatsal ve kültürel bağlamlarından faydalanıldığı görülmüştür.

This work particularly focuses on the significance and scope of the non-verbal communicative aspects (body language) and emphasizes the necessity to transfer Alevi-Bektashi teachings from one generation to others by means of minstrels’ body language. The main purpose of this work is analyzing and contextualizing how minstrels who are deeply concentrated on their music during performances reflect their special relations with music and melodies to their body languages. Music demonstrates its magical power especially in the performance and thouse melodies and sounds have physical effects on human mind and body; therefore, it is an important indicator showing the effect of music on living beings. This work is conveyed by methods such as participant observation and direct observation. It is observed that minstrels who embodied the cultural codes of their teachings in their performances fall into trance due to emotional richness and intense fervour. It is seen that this fervour deeply affects participants in cem ritual and they show this effect with some physical and psychological reactions like weeping, crying, swinging, heaving sighs, supplicating, losing in thoughts. In musical context, it is determined that this specific body language could be taken under scrutiny in three different ways of perception. Also this work detects that minstrels use their body languages in orderly forms or improvised ones depending on the nature of specific rituals. “Zakir”, which is one of the “Twelve-services” bears at the same time, the representation of Alevi-Bektaşi teachings, which is the second important service after “Mürşid/Guide”. In Alevi-Bektashi culture, minstrels play a key role in the transfer of culture and teachings by means of artistic/aesthetical communication. The method of unconscious learning is used by repetition of the teachings. To sum up, minstrels who perform their arts by instruments called baglama take advantage of the biological, psychological, sociological, physical, artistic and cultural aspects of communication by using their body languages.