ŞEYH ZEYNELABİDİN EL-ÂBİRÎ VE İCÂZETNÂMESİ

Kağızmanlı Şeyh Zeynelabidin (ö.1953), son devir Nakşî âlim ve mutasavvıflarındandır. Hayatı, ilmi ve tasavvuftaki yeri hakkında çok az şey bilinmektedir. Ancak bugün, canlı kaynak konumundaki torunlarından elde edilen bir kısım bilgi ve belgeler, bu hususta önemli bir boşluğun doldurulmasına katkı sağlamaktadır. Bu kaynaklara göre Şeyh Zeynelabidin, Muş'un Bulanık ilçesi Abri (Esenlik) köyünde medfun, âlim ve seyyid bir zat olan Şeyh Aynülmelek (Abdülmelik) (ö.726/1326)'in soyundan gelmektedir. Tasavvuf yolundaki seyru sülûküne Şeyh Muhammed Küfrevî (ö.1316/1898)'ye intisab ederek başlamış; icâzetnâmesini ise onun oğlu Şeyh Abdülbaki Küfrevî (ö.1943)'den almıştır. Orijinal nüshasına ulaştığımız bu icâzetnâmenin içeriğinde bir kısım tasavvufî bilgi ve tavsiyeler ile beş ayrı senedle Hz. Peygamber'e ulaşan tarikat silsilesi yer almaktadır. Zeynelabidin, I. Dünya Savaşı yıllarında Abri köyünden Cizre'ye muhacir olarak gitmiştir. Ancak daha sonra devrin idarecileri tarafından aynı şehirde sürgüne tabi tutulmuştur. Cizre'de bir süre imamlık yapmış ve bu esnada birçok talebe ve mürid yetiştirmiştir. Ancak bunlardan Hulusi Yahyagil (ö.1986) hariç, geri kalanları hakkında herhangi bir bilgiye ulaşılamamıştır. Şeyh Zeynelabidin, Cizre'deki sürgün hayatının bitmesinden sonra Kağızman'a yerleşmiş ve irşâd faaliyetlerine burada devam etmiştir. Bu makalede öncelikle, Şeyh Zeynelabidin'in hayatı ve nesebi hakkında bilgiler verilmiştir. Daha sonra ise onun, Şeyh Abdülbaki Küfrevî'den aldığı tarikat icâzetnâmesi değerlendirilmiştir. Ayrıca onun tasavvufî düşündüğümüz, Hulusi Yahyagil ve yakın dostu Alvarlı Muhammed Lutfî (ö.1376/1956)'nin kendisine yazdığı mektuplar üzerinde de durulmuştur.

SHEIKH ZAINAL ABIDIN EL-ABIRI AND HIS DIPLOMA

Sheikh Zainal Abidin (d.1953) is from Kagızman and he is one of the recent scholars and sufis. We know too little about his life and his place at science and mysticism. Today, however, some information and documents obtained from the grandchildren, who are in position of living resources, contribute to fill an important gap in this regard. According to these sources; Sheikh Zainal Abidin, is buried in the village of Abri, in the district of Bulanık, Muş, and he is one of the descendants of Sheikh Abdulmelik (Aynulmelek) (d.726/1326) who is a scholar and sayyid (an honorific title borne by male descendants of the prophet Mohammed). His spiritual journey at sufi path began as a member of Sheikh Muhammed Kufrevi (d.1316/1898) and he took his diploma from his son, Sheikh Abdulbaki Kufrevi (d.1943). There are some mystical knowledge and advice in the contents of this diploma we have reached the original copy and it has the cult series which reaches to the Prophet with five separate evidence. During the First World War years, Zainal Abidin Abri came to Cizre as a immigrant from the village of Abri. He is subjected to exile at the same place by the managers of that age. He worked as a imam (prayer leader) in Cizre and educated a large number of students and disciples. There is not any information about the rest of these students except Hulusi Yahyagil (d.1986). After the end of his exile in Cizre, he settled in Kagızman and continued to his enlightenment activities. This article have first provided information about Sheikh Zainal Abidin's life. Then his cult degree which he received from Sheikh Abdulbaki Kufrevi will be assessed. We have focused on letters that were written by Hulusi Yahyagil and his close friend Muhammed Lutfi (d.1376/1956) who is from Alvar. We have believed that these letters will contribute to reveal his mystical personality.

___

  • Akpınar, Cemil (2000). "İcâzet". DİA, C. XXI. İstanbul: Diyanet Vakfı Yayınları. 393-400.
  • Atasoy, İhsan (2010). Nur'un Birinci Talebesi Hulusi Yahyagil, İstanbul: Nesil Yayınları.
  • Ayar, Talip (2014). "Bir Osmanlı Müderrisinin İcâzetnâmesi ve Tarihî Kaynak Değeri Üzerine Bazı Mülahazalar/Some Accounts About an Idjâzet-Nâme Belonging to An Ottoman Scholar and Its Historical Resource Value". Turkish Studies -International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-.Volume 9/1 Winter 2014, p. 43-62, ANKARA-TURKEY.
  • Başbakanlık Osmanlı Arşivleri (BOA). 1316 Bitlis Vilayet Salnamesi. - Evkaf Evrakı Defter No: 15166.
  • Cebecioğlu, Ethem (2005). Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü. İstanbul: Anka Yayınları.
  • Elmalı, Hüseyin (2013). "Alvarlı Muhammed Lutfî Efe'nin Gözüyle Erzurum ve Erzurumlular". Uluslararası Hâce Muhammed Lutfî (Alvarlı Efe) Sempozyumu. C. I. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları. 353-369.
  • Evren, Adil (1997). "Bulanık, Abri (Esenlik) ve Mollakent Köylerinde Bir Araştırma". Türk Etnografya Dergisi. 20: 1-21. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • Ezherî, Ebu Mansur Muhammed b. Ahmed b. Ezher (2004). Tehzîbu'l-Lüga. Beyrut: Dâru'lKütübi'l-İlmiyye.
  • Fîruzâbâdî, Mecdüddin Muhammed b. Yakup (2008). Kâmûsu'l-Muhît. Kâhire: Daru'l-Hadis.
  • Güner, Said -Kanaat Önderi- (2014). "Şeyh Zeynelabidin'in Tasavvufî Eğitim Süreci" Konulu Kişisel Görüşme. Kars- Kağızman. 1 Haziran 2014.
  • İbn Fâris, Ebu'l-Hüseyin Ahmed (2008). Mu'cemu Mekâyîsu'l-Lüga. Kâhire: Daru'l-Hadis.
  • İbn Manzur, Ebü'l-Fazl Muhammed b. Mükerrem (2003). Lisânu'l-Arab. Kâhire: Daru'l-Hadis.
  • Kutlu, Hüseyin (2006). Hâce Muhammed Lutfî (Efe Hazretleri) Hayatı, Şahsiyeti ve Eserleri, İstanbul: Damla Yayınevi.
  • Küfrevi, Vahyeddin (2013). Pir Muhammed Küfrevî Hazretleri. İzmir: Kaynak Yayınları.
  • Lutfî, Hâce Muhammed (2013). Hülâsatü'l-Hakâyık ve Mektûbât-ı Hâce Muhammed Lutfî, İstanbul: Damla Yayınları.
  • Nursî, Said (1998). Barla ve Kastamonu Lâhikaları. İstanbul: Yeni Asya Neşriyat.
  • Özer, Ahmet (1998). Hulûsi Bey. İzmir: Işık Yayınları.
  • Schmidtke, Sabine (2003). "The ijâza from 'Abd Allâh Sâlih al-Samâhîjî to Nâsir al-Jârûdî alQatîfî: A Source for the Twelver Shi'i Scholarly Tradition of Bahrayn", Culture and Memory in Medieval Islam: Essays in Honour of Wilferd Madelung, edited by: Farhad Daftary and Josef W. Meri, I. B. Tauris. London. p. 64-85.
  • Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi (VGMA). Anadolu Vakfiye Defteri. No: 588, s. 241. sıra. 210.
  • Yılmaz, Bilal (2009). "Muş Vakıfları". Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi.