ŞER'İYYE SİCİLLERİNE GÖRE DOKUMA ÜRÜNLERİ FİYAT ENDEKSİ( 1750-1880)

Osmanlı İmalatçılığının endüstrileşme safhaları ve yaşamış olduğu hususlardandır. Osmanlı iktisat tarihi araştırmacıları, imalatçıları sıkıntıya sokan hususlar içinde, en çok hammadde fiyatlarındaki aşırı yükselişe vurgu yapmışlardır. Kuşkusuz, durumu anlayabilmek için konunun ayrıntılarına bakmak gerekir. Fiyat artışlarında hangi etmenin ne kadar payı vardır? Kuruşun ayarı üzerindeki tasarrufların sonucunda oluşan finansal istikrarsızlık mı bu meselede en fazla etkili olmuştur? Yoksa hammaddenin yabancı tüccarlara satışı sonucunda meydana gelen enflasyon mu fiyatların aşırı yükselişini netice vermiştir? Eğer bu hususlardan biri veya burada belirtilmeyen başka bir etken geçerli olmuşsa bu durumun Osmanlı yurdundaki yansımaları ilk ne zaman görünür hale gelmiştir? Bunlar gibi pek çok soru ve problem Osmanlı iktisat tarihi araştırmacılarının karşısında durmaktadır. Bu araştırmada sicillerden elde edilen kesin bilgiler basit endeks oluşturmak suretiyle anlamlı hale getirilmiştir. Osmanlı devletinde fiyatlar ile ilgili geçmişte yürütülen endeks çalışmalarında genelde gıda sektörüne ait verilerin kullanıldığı bilinmektedir. Hem dokuma sektörü ile ilgili verilerin, hem de şer'iyye sicillerinin daha önce meydana getirilen sınırlı sayıdaki endeks çalışmalarında yeterli ölçüde kullanılmadığı göz önüne konulduğunda, yapılan endeksin ilginç sayılabilecek bir kısım sonuçları ortaya koyduğu anlaşılacaktır. Endekse yansıyan görüntüye göre fiyatlar 1750'lerden itibaren yükselmeye başlamıştır. Ancak en keskin yükselişler 1840'lardan sonra meydana gelmiştir. Üstelik belirtilen yükseliş ivmesi artan bir oranla ve de hızla gerçekleşmiştir. Oysaki 1844 yılı sonrası, kuruşun ayarı üzerindeki düzenlemelere son verildiği bilinmektedir. Kuruşun değeri üzerinde herhangi bir tasarrufa gidilmemesine rağmen fiyatların soluksuz yükselişi, üzerinde derin analizlerin yapılması gereken bir konudur.

A PRICE INDEX OF WOVEN GOODS ACCORDING TO ŞER'İYYE REGISTER (1750-1880)

The phases of industrialization in Ottoman manufacturing and problems related to them are of the aspects which haven't become clear yet. Among the factors which cause trouble for manufacturers, historians of Ottoman economics have most emphasized the extreme in crease in the prices of raw materials . Undoubtedly, in order to understand the case, it is necessary to discuss the matter in detail. Which factor had what share on the rise in prices?Was the financial instability as a result of the changes on the value of the kuruş the most effective factor on this case?Or did the inflation as a result of selling raw materials to foreign merchants cause the dramatic rise in prices?If one of these aspects or another aspect which isn't mentioned here was effective,when did the reflections of this case in Ottoman lands become apparent?Lots of questions and problems like these have been facing Ottoman economic historians. In this research, certain facts taken from the court register become meaningful by making simple index. It is known that in index studies related with prices in Ottoman Empire which were conducted in the past, data related with the food sector was generally used.When the fact that both the şer'iyye registers and the data related with the weaving sector were not used sufficiently in index studies is taken into consideration it will be understood that this index shall include some interesting results.According to the image reflected from index,prices started to increase after 1750s.However,the sharpest increases were observed after 1840s.Moreover this increase occured at an increasing speed andrate. Yet,it is known that regulations on the value of coin ended after 1844. .Unceasing increase in prices despite the lack of any changes on the value of the kuruş is a subject on which deep analyses should be made.

PDF

___

1. Şer'iyye Sicilleri:
73 Numaralı Adana Şer'iyye Sicili.
61 Numaralı Amasya Şer'iyye Sicili.
68 Numaralı Amasya Şer'iyye Sicili.
71 Numaralı Amasya Şer'iyye Sicili.
83 Numaralı Amasya Şer'iyye Sicili.
89 Numaralı Amasya Şer'iyye Sicili.
671 Numaralı Denizli Şer'iyye Sicili.
590 Numaralı Karahisar-ı Sahib Şer'iyye Sicili.
138 Numaralı Kayseri Şer'iyye Sicili.
165 Numaralı Kayseri Şer'iyye Sicili.
206 Numaralı Kayseri Şer'iyye Sicili.
266 Numaralı Kayseri Şer'iyye Sicili.
15 Numaralı Kütahya Şer'iyye Sicili.
242 Numaralı Manisa Şer'iyye Sicili.
273 Numaralı Manisa Şer'iyye Sicili.
232 Numaralı Maraş Şer'iyye Sicili.
3 Numaralı Tokat Şer'iyye Sicili.
12 Numaralı Tokat Şer'iyye Sicili.
33 Numaralı Tokat Şer'iyye Sicili.
50 Numaralı Tokat Şer'iyye Sicili.
55 Numaralı Tokat Şer'iyye Sicili.
72 Numaralı Tokat Şer'iyye Sicili.
1955/141 Numaralı Trabzon Şer'iyye Sicili.
1978/164 Numaralı Trabzon Şer'iyye Sicili.
2. Araştırma ve İncelemeler
BARKAN Ömer Lütfi "The Price Revolution of the Sixteenth Century: A Turning Point in the Economic History of the Near East", International Journal of Middle East Studies,1975,6,3-28
ERNEST F. Haeussler. Jr. Richards S Paul, Introductory Matematical Analysis for Business, EconomicsandsocialSciences, (10.th ed.) PrenticeHall, N.Y. USA, 2002
GENÇ Mehmet, "Osmanlı Maliyesinde Malikâne Sistem", Türkiye İktisat Tarihi Semineri, Editör: Okşan Nalbantçıoğlu, Ankara 1975.
Kınalızade Ali, Ahlak-ı Alai, İstanbul 1248, s.23.
PAMUK Şevket and Süleyman ÖZMUCUR, "Real WagesandStandards of LivingintheOttomanEmpire,1489-1914",Preview http://www.jstor.org/discover/10.2307/2698182?uid=3739256&uid=2129&uid=
PAMUK Şevket, Osmanlı Ekonomisi ve Kurumları, Türkiye İş Bankası Yayınları Kültür Yayınları, ( Çeviren: Gökhan Aksay), Editör: Ali Berktay, İstanbul 2007.
YÜCEKAYA Hüsnü, Şer'iyye Sicillerine Göre: 19. Yüzyılda Amasya Kayseri, Tokat ve Trabzon Şehirlerinde Dokumacılık, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Yakın çağ Tarihi Anabilim Dalı Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara 2012.