SELİM İLERİ’NİN ROMANLARINDA TOPLUMSAL BOYUTUYLA KÜLTÜR

Kültürün, tarih içinde anlam haritası gittikçe genişlemiştir. Bu süreç içinde etkileşime girdiği insanı da değiştirmiştir. Onun, doğayı kültürel formlar aracılığıyla tanımasını sağlamıştır. Dil, din, ahlak, teknik, sanat, ekonomi, siyaset, eğlence anlayışı, mitos, bilim ve felsefe kültürün görünür olduğu formlardır. Bu formlar toplumsal yaşam içinde şekillenmiş ve toplumu da değiştirmiştir. Değişen toplumlar uygar olarak nitelenmiştir. Hatta uygar ve kültürlü aynı anlama gelmiştir. Fakat zamanla uygar toplumlarda bir kırılma yaşanmış. Kültür ile uygarlık kavramları anlam bakımından ayrılmıştır. Bu kırılma "kültürel şizofreni" olarak adlandırılacak sonuçlar doğurmuştur. Kültürel şizofreni ortamında edebiyat, yaşananları yansıtma aracı olmuştur. Kültür ve edebiyat ilişkileri kültürbilim adı altında incelenmiştir. İncelemelerde toplumdaki kültürel unsurlar ve edebî eserlerin bunları yansıtmaları üzerinde durulmuştur. Türk edebiyatı, tarihsel süreç içinde pek çok kültürle karşılaşmıştır. Kültürel değişimler v e k ı r ı l m a l a r edebiyatı etkilemiştir. Selim İleri kültürel değişmelerin yaşandığı k r i t i k dönemlere tanık olan bir sanatçıdır. İleri, romanlarında çoğunlukla aydınlar aracılığıyla toplumun ve kültürün durumunu tartışmıştır. Siyasal düşünceleri, ekonomik tartışmaları, eğitim sorunlarını, bozulan ahlaki ve dini değerleri, kültürel yozlaşmaları toplumsal ve kültürel yapı içinde ele almıştır. Geçmişe ait kültür ögelerini romanlarına malzeme yapmıştır. Böylece topluma ve kültüre yabancılaşan bireyin, parçalanmış düşünce dünyasını yeniden kurmasına yardımcı olmuştur. O, romanlarıyla yalnızca bir yazar olarak değil, bir kültür adamı olarak da karşımıza çıkmıştır. Edebî ve kültürel yaşantıya önemli katkılar sağlamıştır

CULTURE IN SELİM İLERİ’S NOVELS WITH ITS SOCIAL DIMENSIONS

Meaning map of culture had gradually enlarged throughouth history. It has also changed the human being with whom it interacted in the process. It helped people to experience nature through cultural forms. Language, religion, morality, art, art, economics, politics, the sense of fun, myth, science and philosophy are the forms in which culture appears. These forms had been shaped in social life and had also changed. Societies that changed were regarded as civilized. Moreover, civilized and cultured had the same meaning. However, civilized societies had a break as time passed. The meanings of the terms culture and civilization become different. This break bore consequences that would be named “cultural schizophrenia”. Literature has become the way of reflecting experience (life) in the environment of cultural schizophrenia. The relationship between culture and literature has been studied under the name of cultural studies. Cultural elements in society and their reflections in literary works are emphasized in the analyses. Turkish literature has met a lot of culture in the historical process. The cultural changes and breaks influenced literature. Selim İleri is a writer who had lived the critical periods of cultural changes. İleri generally discussed the position of society and culture through intellectuals in his novels. He deal with political thoughts, economics discussion, problems of education, deterioration in moral and religious values and cultural degeneration in the social and cultural structure. He made use of cultural elements of the past in his novels. Thus, he helped the individual alienated from society and culture to rebuild her or his broken realm of thought. He, with his novels, appears in front of us not only as a writer but also as a man of culture. He had made significant contributions to literary and cultural life

PDF

___

AYTAÇ Gürsel, Edebiyat ve Kültür, Hece Yayınları, Ankara, 2005.
EAGLETON Terry, Kültür Yorumları, Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 2005.
ELİOT T.S., Kültür Üzerine Düşünceler, (çev. Sevim Kantarcıoğlu), Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1987.
GÖKTÜRK Akşit, Okuma Uğraşı, İnkılap Kitabevi, İstanbul, 1988.
GÜÇLÜ Ayşe, Selim İleri’nin Romanlarında Kültür Unsurları, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2008.
GÜRBİLEK Nurdan, Vitrinde Yaşamak, Metis Yayınları, İstanbul, 2011.
GÜVENÇ Bozkurt, İnsan ve Kültür, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1979.
GÜVENÇ Bozkurt, Kültürün ABC'si, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 1983.
HİLAV Selahattin, Felsefe Elkitabı, Gerçek Yayınevi, İstanbul, 1975.
İLERİ Selim, Ada, Her Yalnızlık Gibi, Oğlak Yayınları, İstanbul, 1999.
İLERİ Selim, Bir Akşam Alacası, Oğlak Yayınları, İstanbul, 1998.
İLERİ, Selim, Bu Yaz Ayrılığın İlk Yazı Olacak, Doğan Kitap, İstanbul, 2004.
İLERİ Selim, Cehennem Kraliçesi, Doğan Kitap, İstanbul, 2006.
İLERİ Selim, Cemil Şevket Bey, Aynalı Dalaba İki El Revolver, Oğlak Yayınları, İstanbul, 1997.
İLERİ Selim, Destan Gönüller, Hürriyet Yayınları, İstanbul, 1973.
İLERİ Selim, Gramofon Hala Çalıyor, YKY, İstanbul, 1995.
İLERİ Selim, Hayal ve Istırap, Doğan Kitap, İstanbul, 2003.
İLERİ Selim, Hepsi Alev, Doğan Kitap, İstanbul, 2007.
İLERİ Selim, Her Gece Bodrum, Doğan Kitap, İstanbul, 2004.
İLERİ Selim, Kafes, Doğan Kitap, İstanbul, 2006.
İLERİ Selim, Kırık Deniz Kabukları, Doğan Kitap, İstanbul, 2003.
İLERİ Selim, Mavi Kanatlarınla Y a l nı z Benim Olsaydın, Can Yayınları, İstanbul, 1991.
İLERİ Selim, Ölüm İlişkileri, Oğlak Yayınları, İstanbul, 1998.
İLERİ Selim, Ölünceye Kadar Seninim, Özgür Yayınları, İstanbul, 1985.
İLERİ Selim, Saz Caz Düğün Varyete, Doğan Kitap, İstanbul, 2005.
İLERİ Selim, Solmaz Hanım, Kimsesiz Okurlar İçin, Oğlak Yayınları, İstanbul, 2000.
İLERİ Selim, Yalancı Şafak, Altın Kitaplar, İstanbul, 1984.
İLERİ Selim, Yarın Yapayalnız, Doğan Kitap, İstanbul, 2004.
İLERİ Selim, Yaşarken ve Ölürken, Doğan Kitap, İstanbul, 2002.
İNCİ Handan, Şimdi Seni Konuşuyorduk, Doğan Kitap, İstanbul, 2007.
KÖKTÜRK Milay, Kültürün Dünyası, Hece Yayınları, Ankara, 2006.
KONGAR Emre, 21. Yüzyılda Türkiye, Remzi Kitabevi, İstanbul, 2006.
MERİÇ Cemil, Kültürden İrfana, İletişim Yayınları, İstanbul, 2013.
OKTAY Ahmet, Emperyalizm, Roman ve Eleştiri, İthaki Yayınları, İstanbul, 2010.
ÖZLEM Doğan, Kültür Bilimleri ve Kültür Felsefesi, Notos Kitap Yayınevi, İstanbul, 2012.
SMİTH Philip, Kültürel Kuram, Babil Yayınları, İstanbul, 2007.
TANİLLİ Server, Uygarlık Tarihi, Alkım Yayınları, İstanbul, 2006.
YILDIZ A. Doğan, “Selim İleri’nin Romancılığına Genel Bir Bakış”, Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim Dergisi, S 52-53, OMÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun, 200