SAİT FAİK'İN ŞEHRİ UNUTAN ADAM ADLI ÖYKÜSÜNÜN GÖSTERGEBİLİMSEL AÇIDAN İNCELENMESİ

İnsanoğlunun üzerinde yaşadığı dünya ve etkileşime geçtiği her bir nesne işaret diline dönüşmeye uygun birer objedir. İnsanoğlu da bu objeleri değişik şekillerde yansıtmayı başarabilmiştir: jest-mimik, ikon, resim, tabela veya sözcükler vb. Kavramın veya varlığın yerini alan bu göstergeler sayesinde zihin ile evren arasında bir alışveriş meydana gelmiş, insan kendini adeta göstergeler ormanında bulmuştur. Tarihin bilinen dönemlerinden beri sözlü ve yazılı söylemlerin anlaşılmaya çalışıldığı, kolay anlaşılmayan metinlerin değişik yöntemlerle çözümlenmeye çalışıldığı bir gerçeklik olarak önümüzde durmaktadır. Son dönemlerde söylem çözümlemelerine göstergebilim de katılmış, anlatıların hem yüzeysel hem derin anlam yapılarını çözümlemek suretiyle yazınsal eleştiriye katkıda bulunmuştur. Göstergebilimsel yaklaşım metnin kendisiyle ilgilenmiş ve metni, yazarla okuyucu arasında bir ortak yaratım nesnesi olarak kabul etmiştir. Bundan dolayı yazınsal araştırmanın iki temel öğesi olarak yapıt ve yöntemi ön plana çıkarmıştır. Yöntemin amacı açıktır: ister yapısal, ister ruhbilimsel, ister felsefi, ister toplumbilimsel olsun, araştırmacı yazın yapıtına bir yöntem ışığında yaklaşmak ve yapıtın barındırdığı anlam evrenlerini çözmeye çalışmak. 1960'lardan sonra özellikle Ferdinand de Saussure tarafından farklı bir okumaya uğrayan dilbilim, giderek edebiyatı da etkilemiş, böylece edebiyat eleştirisinde yapısal ve ardından da göstergebilimsel yaklaşım ortaya çıkmıştır. Saussure'ün dilin yapısına yönelik çalışmaları metnin de bir yapısı olduğu gerçeğini ilham etmiştir. Biz de bu çalışmada Sait Faik Abasıyanık'ın "Semaver" adlı kitabında geçen "Şehri Unutan Adam" isimli öykünün göstergebilimsel bir çözümlemesini yapmak istedik. Öykünün gerek yüzeysel gerek mantıksal derin yapısı, A. J. Greimas'ın ortaya koyduğu göstergebilimsel çözümleme yöntemiyle incelendi. Çünkü ancak, göstergebilim bize metnin derin yapısına ulaşmayı; anlatısal, söylemsel ve anlamsal yapılarını çözümlemeyi mümkün kılar.

THE STUDY OF SAİT FAİK'S STORY NAMED "ŞEHRİ UNUTAN ADAM" WITH RESPECT TO SEMIOLOGICAL PERSPECTIVE

The Earth the man is living on and each object he has started interacting is an object appropriate for turning into a sign language. Man has been able to reflect these shapes in various ways; gesture and facial expressions, icon, picture, painting or words etc. Thanks to these indicators which have replaced the concept or creature, there has been exchange between the mind and the universe, in fact the man has found himself in the jungle of indicators. Since the history oral and written, it has been standing as a reality in which oral and written expressions have been analyzed. Recently, semiotics has also joined the expressions analyses, has contributed to literary critic by analyzing the both superficial and extensive meaning structures of narrations. Semiological approach has been interested in the text itself and has accepted the text as mutual creating object. That's why it featured production and the method as two basic elements of the literary research. The aim of the method is clear; whether structural, psychological, philosophical or sociological, to approach the inquisitive literary product in the light of a method and to try to analyze the meaning universes the product bears. Linguistics which underwent a different reading after 1960's especially by Ferdinand de Saussere has affected the literature increasingly, thus structural and then semiological approach has appeared. Saussere's work related to the structure of the language has inspired the fact that the text has also a structure. And in this study we have wished to make a semiological analyse of the story "Şehri Unutan Adam" in Sait Faik Abasıyanık's book named "Semaver". The superficial and profound structure of the story has been studied by the method of semiological analyse of A.J Greimas. Because only semiology enables us to attain the profound structure of the text; analyze its narrative, expressional and semantic structure.

___

  • ABASIYANIK, Sait Faik, Semaver, Yapı Kredi Yayınları, İSTANBUL 2011.
  • BARTHES, Roland, Göstergebilimsel Serüven, Yapı Kredi Yayınları, İSTANBUL 2012
  • BARTHES, Roland, Yazı ve Yorum, Metis Yayınları, İSTANBUL 2009.
  • KIRAN, Ayşe(EZİLER)- Zeynel, Yazınsal Okuma Süreçleri, Seçkin Yayıncılık, ANKARA 2007.
  • Mehmet RİFAT, Göstergebilimin ABC'si, Say Yayınları, İSTANBUL 2009.
  • Mehmet RİFAT, XX. Yüzyılda Dilbilim ve Göstergebilim Kuramları-1, Yapı Kredi Yay., İSTANBUL 2013
  • ÖZTOKAT, Nedret TANYOLAÇ, Yazınsal Metin Çözümlemesinde Kuramsal Yaklaşımlar, Multilingual Yay., İSTANBUL 2005.
  • SAUSSURE, Ferdinand de, Genel Dilbilim Dersleri, Multilingual Yayınları, İSTANBUL 2001.
  • YÜCEL, Tahsin, Eleştiri Kuramları, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İSTANBUL 2012
  • YÜCEL, Tahsin, Yapısalcılık, Can Yayınları, İSTANBUL 2008
  • UÇAN, Hilmi, Yazınsal Eleştiri ve Göstergebilim, Hece Yayınları, ANKARA 2006.