OSMANLI DEVLETİ'NİN İRŞEVE KANALI PROJESİ (1739 1741)*

Bu makalede Osmanlı Devleti tarafından İrşive Kasabası'nda inşa edilerek Tuna Nehri'ne ulaştırılacak kanalın proje ve çalışmaları ele alınmıştır. 1739 Belgrad Anlaşması görüşmelerinde İrşeve Kasabası Osmanlı Devleti'ne teslim edilirken Zerne Nehri'nin yatağının değiştirilmesi ve İrşeve Kasabası'nın arkasından geçirilmesi şartı getirilmişti. Bu çalışmanın yapılması için de Osmanlı Devleti'ne bir yıl süre tanınmıştır. Osmanlı hükümeti verilen süreyi iyi değerlendirmek ve İrşeve Kasabası'ndan Tuna Nehri'ne uzanan kanalın inşası için hemen harekete geçmiştir. Kanal çalışması baştan itibaren Osmanlı Devlet yönetimi tarafından idare edilmiştir. Bu süreçte kanalın inşası için devletin yürüttüğü fizibilite çalışmaları ile görevliler tarafından keşif yapılarak kanal inşasında yer alacak elamanlar ve bunların kullanacakları malzemenin cinsi ve miktarı belirlenerek kayıt altına alınmıştır. Yapılan tespitlerle birlikte kanalda çalışacak bazı ameleler İstanbul'dan tutulurken, inşaatın ağırlığını üstlenecek cerehor ve rençber gibi hizmet erbabı ise Eflak Vilayeti'nden temin edilecekti. Temin edilen hizmet erbabına ödenecek ücret önceden belirlenirken, bunlara verilecek ekmek için de gerekli zahire temin edilmeye çalışılmıştır. Diğer taraftan kanal inşaatında kullanılacak kereste dağlardan kesilen ağaçlardan temin edilirken, demir gibi bazı temel ham maddeler ise İstanbul'dan getirilecekti. Bütün bu işlerin düzene konulması İstanbul'dan gönderilen bir mimar halifesi, bir mübaşir ve bir bina emini tarafından organize edilirken, bölgede bulunan askeri ve sivil idareciler de onlara yardımcı olmuşlardır.

İRŞEVE CHANNEL PROJECT OF THE OTTOMAN EMPIRE(1739-1741)

This article will be delivered to the Danube River, was built by the Ottoman Empire in the town of İrşive channel activities and projects were discussed. Town meetings İrşeve Belgrade Agreement is delivered to the Ottoman Empire in 1739 Zernchanging of the bed of the Riverand the town of İrşeve requirement be brought back. This is a year to dothe work in the given time of the Ottoman Empire. İrşeve beter assessthe amount of time the Ottoman government, and for the constructionof the canal extending from the Danube River, the town has to act now.Duct work from the beginning has been ruled by the Ottomangovernment administration. In this process, the feasibility studiescarried out by officials of the state for the construction of the canal bythe discovery will be made in the construction of the channel elementand determining the type and amount of material to be used by themwere recorded. In this process, the feasibility studies carried out byofficials of the state for the construction of the canal by the discoverywill be made in the construction of the channel element anddetermining the type and amount of material to be used by them wererecorded. Determinations made some posers from Istanbul to worktogether while maintaining the channel construction, civil servants,such as the weight of the farmer to undertake the cerehor and wouldprovide the Province of Wallachia. Those engaged in determining the feeto be paid in advance of the service provided, attempted toproviderations necessary for the bread to be given to them. On the otherhand the channel used in the construction of timber from trees cut inthe mountains, while some of the basic raw materials such as iron wasto be from Istanbul. All of these things are sent from Istanbul tostreamline the introduction of the caliph, an architect, a bailiff, and abuilding is being organized by the trustee, the military and civilauthorities in the region have helped them.

PDF

___

A. Defterler
1- Mühimme Defteri (MD):
147
2- Maliyeden Müdevver Defterler
9941
B. Belgeler
1.Cevdet:
a.Cevdet Nafia (C.Nf):
299, 326, 418, 437, 1079, 2143,
b. Cevdet Hariciye (C.HR):
7946
c. Cevdet Maarif (C.MRF):
268
e.Cevdet Evkaf (C.Ev):
9717
2.Ali Emiri I.Mahmud (A.E I.Mahmud,)
16562
B.Dosya Tasnifi Belgeler
1. Bab-ı Defteri Başmuhasebe Kalemi (D.BŞM): 3182/69, 3186/17, 3187/93, 3188/22, 3188/25, 3188/67, 3188/75, 3188/79, 3189/18, 3189/54, 3191/19, 3201/2, 3206/33, 3220/86, 3220/87, 3221/15, 3237/11, 3237/22, 3239/6, 3241/60, 3241/62, 3241/64, 3241/71, 3241/72, 3241/83, 3242/15, 3246/14, 3246/28, 3287/73, 3288/18, 3292/15, 3305/24, 3323/63, 3326/96,
2.Tarihi Kaynaklar
Joseph FreiherrvonHammer-Purgstall, Histoire deL'empireOttoman (1718-1739), Farnsızca'yatrc. J. J. Hellert, XIV, Paris 1839.
Vak'anüvisSubhîMehmed Efendi, Subhî Tarihi (Sâmî ve Şâkir Tarihleri ile Birlikte) İnceleme ve Karşılatırmalı Metin, Haz. Mesut Aydıner, İstanbul 2007.
NicoleaJorga, Osmanlı İmparatorluğu Tarihi (1640-1774), IV, Çev.NiüferEpçeli, İstanbul 2005.
3.Araştırma ve İnceleme Eserler
BAYSUN, M. Cavid, "Belgrad", İA, II, Eskişehir 2001, s.475-85.
CAHİT, Telci, "Osmanlı İktisat Literatüründe Bulunan ve Günümüzde Hâlâ Yaşayan Bir Kavram: Rençber", Türkler, X, Ankara 2002, s.714-17.
COSTEA, İonut, "TheRomanianPrincipalites in the 18th Century", History of Romania, Edi. İoanAurel Pop-İoanBolovan, Cluj-Napoca 2006, s.397-455.
HİNZ, Walter, "İslam'da Ölçü Sistemleri", Türklük Araştırmaları Dergisi, Çev. Acar Sevim, 1989/5, İstanbul 1990 , s.1-82.
İPŞİRLİ, Mehmet, "Araba", DİA, III, İstanbul 1991, s.242-45.
KARPAT, Kemal, "Eflak", DİA, X, İstanbul 1994, s.466-69.
KÜÇÜK, Cevdet , "Bina Emini", DİA, VI, İstanbul 1992, s.179.
KÜTÜKOĞLU, M.S., "Osmanlı İktisadi Yapısı", Osmanlı Devleti Tarihi, II, Ed. Ekmeleddinİhsanoğlu, İstanbul 1999, s.523-30.
MARTAL, Abdullah, " Suyolcu",DİA, XXXVIII, İstanbul 2010, s.1-2
ÖZCAN, Abdülkadir, "Cerehor", DİA, VII, İstanbul 1993, s.393.
REDLİCH, Oswald, DasWerdenEinerGrossmacht (Österreich 1700-1740), Wien 1962.
4SERTOĞLU, Midhat, Osmanlı Tarih Lûgatı, İstanbul 1986.
TABAKOĞLU, Ahmet, Gerileme Dönemine Girerken Osmanlı Maliyesi, İstanbul 1985.
TURAN, Şerafettin, "Mimarbaşı", DİA, XXX, İstanbul 2005, s.90-91.
UZUNÇARŞILI, İ. Hakkı, Osmanlı Devleti'nin Merkez ve Bahriye Teşkilatı, Ankara 1988.
______, Osmanlı Tarihi, IV/2, Ankara 1983.
______, Osmanlı Devleti Teşkilatından Kapıkulu Ocakları II (Cebeci, Topçu, Top Arabacıları, Humbaracı, Lâğımcı Ocakları ve Kapıkulu Süvarileri), Ankara 1988.