İNGİLİZLERİN KAFKASYA İLE İLGİLİ İLK GÖZLEMLERİ

İngilizlerin Kafkasya'yı tanıma çabaları XVIII. yüzyılın ortalarına kadar gider. J. Cook ve P. H. Bruce'ın Kafkasya'ya düzenlediği gezilerin notları ilk olmaları bakımından büyük önem taşır. Bu eserler büyük ilgi toplamasına rağmen genel bir tanıtım olmaktan öteye geçememiştir. Kafkasya'nın keşfine yönelik ilk ciddi adımlar XIX. yüzyılın ilk yarısı boyunca atılmıştır. Bir yandan Kafkasya'yı gezen İngiliz bilim adamı ve seyyahların notları yayınlanırken diğer taraftan da bölge uzmanı olarak görülen kişilerin yazdığı eserler tercüme edilerek önemli bir bilgi birikimi oluşmuştur. C. Wilkinson, J. von Klaproth, E. Spencer ve R. Porter'in çalışmaları bu dönemde öne çıkan eserlerdir. Onların çalışmalarıyla İngilizlerin Kafkasya ile ilgili bilgi seviyesi önemli ölçüde artmıştır. Aynı yüzyılın ortalarında ise özellikle Kafkas halklarını tanımaya, Rusya ve diğer büyük güçlerin bölgeye yönelik emellerini anlamaya çalışmışlardır. Bu devirde yayınlanan eserler daha çok I. Golovin, A. von Haxthausen, M. Wagner gibi önemli uzmanların Kafkasya ile ilgili eserlerinin tercümesidir. I. Golovin'in eserini çevirerek bir Rus komutanın bölgeyle ilgili ayrıntılı analizlerini ve Rusya'nın Kafkasya politikasını öğrenme imkânını bulan İngilizler A. von Haxthausen'in kitabını tercüme ederek de Almanların bölgeyle ilgili en önemli uzmanlarının birinin gözünden Kafkas halklarını ve Ruslarla mücadelelerini takip etme fırsatı yakalamışlardır. Sonuçta XIX. yüzyılın son çeyreğine gelindiğinde İngiltere'deki arşivlerde Kafkasya'yı tüm yönleriyle tanımaya yetecek eserler mevcuttur

HE FIRST OBSERVATIONS OF THE BRITISH ABOUT CAUCASIA

The attempts of the British to learn about Caucasia go back to the mid of the 18th century. The travel notes of J. Cook and P. H. Bruce about Caucasia are important in that they are the first ones. Although this works aroused great interest they did not go beyond the general introduction. The first serius steps to explore Caucasia were taken during the first half of the 19th century. While travel notes of the British scientists and tavellers are published, the books of the ones who are known as experts on the region were translated and in that sense a great amount of information accumulated. The studies of C. Wilkinson, J. von Klaphort, E. Spencer and R. Porter are the ones which came to the fore. They tried to get to know the Caucasia people and and tried to understand the aims of the big powers in the region such as Russia and the others in the mid of the same century. The books which were published in that period are mostly the translations of the books written by I. Golovin, A. von Haxthausen and M. Wagner, who are important experts on the region. By translating the work of İ. Golovin the British had a chance to learn a detailed analysis of a Russian commander and also to learn the Caucasian policy of Russia regarding the region and tranlating the book of A. von Haxthausen, who is one of the most important German experts about the region, had a chance to know Caucasian tribes and follow their struggle against Russia as well. To sum up, in last quarter of the 19th century there were boks in the archives of England which are sufficient enough to know Caucasia from an overall perspective.

PDF

___

BRUCE Peter Henry (1783). Memoirs of Peter Henry Bruce a Military Officer in the Services of Prussia, Russia and Great Britain Containing an Account of his Travels, Dublin: J. and R. Byen.
COOK John (1770). Voyages and Travels Through the Russian Empire, Tartary and part of the Kingdom of Persia, I-II, Edinburg: Printed for the author.
CUNYNGHAME Arthur Thurlow (1872). Travels in the Eastern Caucasus, London: John Murray.
DE HELL Xavier Hommaire (1847). Travels in the Steppes of the Caspian Sea, The Crimea, The Caucasus &c, London 1847. Chapman and Hall.
FRESHFİELD Douglas W. (1869). Travels in the Central Caucasus and Bashan including Visits to Ararat and Tabreez and Ascent of Kazbek and Elbruz, London: Longmans, Green and Co.
FREYGAN M. (1823). Letters from the Caucasus and Georgia, London: John Murray.
GOLOVİN Ivan (1854). The Caucasus, London: Trübner & Co.
LYALL Robert (1825). Travels in Russia, the Krimea, The Caucasus and Georgia, I-II, London: A. & R. Spottiswoode.
MOSER Louis (1856). The Caucasus and its People with a Brief History of their Wars, London: David Nutt.
MOUNSEY Augustus H. (1872). A Journey Through the Caucasus and the Interior of Persia, London: Smith, Elder & Co.
PORTER Robert Ker (1821-1822). Travels in Georgia, Persia, Armenia, Ancient Babylonia, I-II, London: A. & R. Spottiswoode.
SPENCER Edmund (1837). Travels in Circassia, Krim Tartary &c, I-II, London: Henry Colburn.
SPENCER Edmund (1838). Travels in the Western Caucasus, I-II, London: Henry Colburn.
VON HAXTHAUSEN Baron August (1855). The Tribes of the Caucasus, London: Chapman and Hall.
VON KLAPROTH Julius (1814). Travels in the Caucasus and Georgia Performed in the Years 1807 and 1808 (nşr. F. Shoberl), London: Henry Colburn.
WAGNER Moritz (1856). Travels in Persia, Georgia and Koordistan with Sketches of the Cossacks and the Caucasus, I-II-III, London: Hurst and Blackett.
WİLBRAHAM Richard (1839). Travels in the Trans-Caucasian Provinces of Russia, London: John Murray.
WİLKİNSON C. (1807). Historical and Topographical Description of Mount Caucasus translated from the Works Dr. Reineggs and Marshall Bieberstein, I-II, London: W. Darton and J. & J. Harvey.