ÖZEL EĞİTİM DERSİNE YÖNELİK TUTUM ÖLÇEĞİNİN GELİŞTİRİLMESİ

Bu araştırmada öğretmen adaylarının özel eğitim dersine yönelik tutumlarını ölçmek için geçerli ve güvenilir bir tutum ölçeği geliştirmek amaçlanmaktadır. Ölçek geliştirme sürecine alanyazında yer alan tutum ölçekleri incelenerek başlanmış ve 35 maddelik madde havuzu oluşturulmuştur. Madde havuzunda yer alan maddelerin uzman görüşleri doğrultusunda incelenmesi sonucunda, 30 madde olarak belirlenen taslak ölçek formu hazırlanmış, ölçek Kafkas Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Okul Öncesi Öğretmenliği, Sınıf Öğretmenliği, Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Anabilim Dalları'nda öğrenim gören 141'i (%62.4) bayan ve 85'i (%37.6) erkek toplam 226 öğretmen adayına uygulanmıştır. Ölçeğin geçerlik çalışması kapsamında açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi çalışmaları yapılmış, güvenirliği için ise iç tutarlığı analiz edilmiştir. Açımlayıcı faktör analizi sonuçlarına göre; ölçeğin Kaiser-Mayer-Olkin (KMO) değeri .86; Barlett Sphericity testi sonucu ise 2174.630 olduğu, ölçeğin 3 faktörde toplam 17 maddeden oluştuğu, faktör yük değerlerinin .50 ile .78 arasında değiştiği, 17 maddenin toplam varyansın %54.87'sini açıkladığı tespit edilmiştir. Doğrulayıcı faktör analizi sonucunda; ?2/sd (ki-kare/serbestlik derecesi oranı) 1.5; RMSEA (yaklaşık hataların ortalama karekökü) 0.04; SRMR (standartlaştırılmış hata kareleri ortalamasının karekökü) 0.05; NNFI (normlaştırılmamış uyum indeksi) 0.94; CFI (karşılaştırmalı uyum indeksi) 0.96; GFI (uyum iyiliği indeksi) 0.92; AGFI (düzeltilmiş uyum iyiliği indeksi) 0.90 olarak belirlenmiştir. Doğrulayıcı faktör analizi sonucunda, ölçeğin uyum değerlerinin "kabul edilebilir" ve "mükemmel uyum" ölçüsünde oldukları görülmüş, ölçeğin üç faktörlü yapısı doğrulanmıştır. Ölçeğin bütününe yönelik Cronbach-alpha güvenirlik katsayısı ise .88 olarak tespit edilmiştir. Sonuç olarak, hazırlanan ölçeğin öğretmen adaylarının özel eğitim dersine yönelik tutumlarını belirlemek amacıyla kullanılabilecek geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğu belirlenmiştir

DEVELOPING ATTITUDE SCALE TOWARDS SPECIAL EDUCATION LESSON

In this study, developing a valid and reliable attitude scale is aimed in order to survey the attitudes of teacher candidates towards special education lesson. Scale developing process was initiated by studying the attitude scales found in the literature. In consequence of studying the items found in the item pool in the direction of expert opinion, a draft scale form which was fixed as 30 items was formed, and it was conducted on 141 female (%62.4) and 85 (%37.6) male students of 226 students in total studying in The Department of Early Childhood Education, Classroom Teaching, Psychological Counselling and Guidance in Faculty of Education. Within the scope of validity study, the scale was subjected to a confirmatory and exploratory factor analysis, and its internal consistency was analysed for reliability. In accordance with to the results of exploratory factor analysis; it was identified that the Kaiser-Mayer-Olkin (KMO) value of the scale was .86; the result of Barlett Sphericity test was 2174.630, the scale was constituted of 17 items in total in 3 factors, and factor loading values ranged between .50 and .78, and 17 items explained %54.87 of total variance. In consequence of confirmatory factor analysis; it was identified that x2/sd (chi-square/degree of freedom rate) was 1.5; RMSEA (root mean square error of approximation) was 0.04; SRMR (standardized root mean square residual) was 0.05; NNFI (non-normed fit index) was 0.94; CFI (comparative fit index) was 0.96; GFI (goodness of fit index) was 0.92; AGFI (adjusted goodness of fit index) was 0.90. In consequence of confirmatory factor analysis; it was identified that the fitness values of the scale were “acceptable” and in “perfect fit”, and three factors structure of the scale was confirmed. Cronbach-alpha reliability coefficient for the total of the scale was determined as .88. In conclusion, it was identified that the formed scale was a valid and reliable assessment instrument which could be used to identify the teacher candidates’’ attitudes towards special education lesson

PDF

___

AKSOY, V. ve DİKEN, İ. H. (2009). Rehber öğretmen özel eğitim öz yeterlik ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 10(1), 29-37.
ALTINTAŞ, E. ve ŞENGÜL, S. (2014). The evaluation of special education courses in terms of educational attainments of pre-service mathematics teachers. Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 9/2 Winter 2014, p. 141-159, ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, DOI Number:http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.6493 ANKARA-TURKEY
ARSLAN, A. (2012). Yükseköğretimde Türk dili dersine karsı tutum ölçeği geçerlik ve güvenirlik çalışması. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 1(3), 187-202.
ATAY, M (1995). Özürlü çocukların normal yaşıtlarıyla birlikte eğitim aldıkları kaynaştırma programlarına karşın öğretmen tutumları üzerine bir inceleme. Yayınlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
ATICI, R. (2014). Kaynaştırma öğrencilerinin okul hayatında yaşadığı zorluklar. Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume9/5 Spring 2014, p. 279-291, ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net,DOINumber:http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.6936 ANKARA-TURKEY
AVRAMIDIS, E., BAYLISS, P. ve BURDEN, R. (2000). A survey into mainstream teachers’ attitudes towards the inclusion of children with special educational needs in the ordinary school in one local education authority. Educational Psychology, 20(2), 191-211.
BALCI, A. (2005). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntem, Teknik ve İlkeler. Ankara: PegemA Yayıncılık.
BAŞBAKANLIK DEVLET İSTATİSTİK ENSTİTÜSÜ (BDİE) (2002). Türkiye özürlüler araştırması 12.07.2015 tarihinde Http://www.Tuik.Gov.Tr/Kitap.Do?Metod=Kitap detay&K T_ID=11&KITAP_ID=14 adresinden alınmıştır.
BATU, S., İFTAR, K. G. ve UZUNER, Y. (2004). Özel gereksinimli öğrencilerin kaynaştırıldığı bir kız meslek lisesindeki öğretmenlerin kaynaştırmaya ilişkin görüş ve önerileri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 5(2), 33-50.
BAYKOÇ, N. (2011). Özel gereksinimli çocuklar ve özel eğitim. Ankara: Eğiten Kitap.
BAYMUR, F. (1978). Genel psikoloji. İstanbul: İnkilap ve Aka Yayınları.
BEK, H., GÜLVEREN, H. ve BAŞER, A. (2009). Sınıf öğretmeni adaylarının kaynaştırma eğitimine yönelik tutumlarının incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), 160-168.
BIGHAM, T. (2010). Do teachers have a negative attitude towards the inclusion of students with special needs?. Unpublished master thesis, Ohio University
BULUT, İ. (2009). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumlarının değerlendirilmesi (Dicle ve Fırat Üniversitesi örneği). Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 14, 13-24.
BÜYÜKÖZTÜRK, Ş. (2007). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: PegemA Yayıncılık.
CANAKAY, U. E. (2006, 26-28 Nisan). Müzik teorisi dersine ilişkin tutum ölçeği geliştirme. Ulusal Müzik Eğitimi Sempozyumu’nda sunulan bildiri, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Denizli.
CERAN, D. (2012). Türkçe öğretmeni adaylarının konuşma eğitimi dersine yönelik tutumlarının değerlendirilmesi. The Journal of Academic Social Science Studies, 5(8), 337-358.
ÇANAKÇI, O. ve ÖZDEMİR, A. Ş. (2011). Matematik problemi çözme tutum ölçeğinin geliştirilmesi. AİBÜ, Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 119-136.
ÇEÇEN, A. R. (2006). Duyguları yönetme becerileri ölçeğinin geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(26), 101-112.
ÇETİN, B., BAĞÇECİ, B., KİNAY, İ. ve ŞİMŞEK, Ö. (2013). Öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı dersine yönelik tutum ölçeğinin (ÖTMTDYTÖ) geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışması. International Journal of Social Science, 6(2), 697-713.
ÇOKLUK, Ö., ŞEKERCİOĞLU, G. ve BÜYÜKÖZTÜRK, Ş. (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik. (2. Baskı) Ankara:Pegem Akademi.
EKİCİ, G. (2002). Biyoloji öğretmenlerinin laboratuvar dersine yönelik tutum ölçeği (BÖLDYTÖ). Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22, 62-66.
ERGİN, D. Y. (1995). Ölçeklerde geçerlik ve güvenirlik. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 7, 125-148.
FAKOLADE, O. A., ve ADENIYI, S. O. (2009). Attitude of teachers toward the inclusion of children with special needs in the general education classroom: the case of teachers in selected schools in Nigeria. The Journal of The International Association of Special Education, 10(1), 60-64.
FIRAT, T. (2014). Farklı eğitim kademelerinde görev yapacak öğretmen adaylarının kaynaştırmaya yönelik tutumlarının incelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(18), 597-628.
GÖKDERE, M. (2012). Sınıf öğretmenleri ile sınıf öğretmeni adaylarının kaynaştırma eğitimine yönelik tutum, endişe ve etkileşim düzeylerinin karşılaştırmalı incelemesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(4), 2789-2806.
GÖMLEKSİZ, M. N. (2003). İngilizce duyuşsal alana ilişkin bir tutum ölçeğinin geçerlik ve güvenirliği. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(1), 215-226.
GÖZÜN, Ö. ve YIKMIŞ, A. (2004). Öğretmen adaylarının kaynaştırma konusunda bilgilendirilmelerinin kaynaştırmaya yönelik tutumlarının değişimindeki etkililiği. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 5 (2), 65-77.
GÜLLÜ, M. ve GÜÇLÜ, M. (2009). Ortaöğretim öğrencileri için beden eğitimi dersi tutum ölçeği geliştirilmesi. Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 3(2), 138-151.
GÜRİŞ, S. ve ASTAR, M. (2014). Bilimsel araştırmalarda SPSS ile istatistik. İstanbul: Der Yayınları.
İNCEOĞLU, M. (2010). Tutum, algı, iletişim. 01.06.2015 tarihinde Http://www. Beykent.Edu.Tr/Webprojects/UPloads/METIN%20INCEOGLU_Tutum-Algi-İletisim.Pdf adresinden alınmıştır.
İZCİ, E. (2005). Sınıf öğretmeni adaylarının “Özel Eğitim” konusundaki yeterlikleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 4(14), 106-114.
KARASAR, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
KAYAOĞLU, H. (1999). Bilgilendirme programının normal sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma ortamındaki işitme engelli çocuklara yönelik tutumlarına etkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
KIRCAALİ-İFTAR, G. (1996). Kaynaştırmaya ilişkin görüşler ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. VI. Özel Eğitim Günleri’nde sunulan bildiri, Ankara.
KIM, J. R. (2011). Influence of teacher preparation programmes on preservice teachers’ attitudes toward inclusion. International Journal of Inclusive Education, 15(3), 355–377.
KOÇAKOĞLU, M. ve TÜRKMEN, L. (2010). Biyoloji dersine yönelik tutum ölçeği geliştirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 229-245.
MALAK, S. (2013). Inclusive education reform in Bangladesh: pre-service teachers’ responses to include students with special educational needs in regular classrooms. International Journal of Instruction, 6(1), 195-214.
MELEKOĞLU, M. A. (2013). Özel gereksinimli öğrencilerle yürütülen etkileşim projesinin genel eğitim öğretmenlerinin kaynaştırma uygulamalarına yönelik olumlu tutum ve farkındalık geliştirmeleri üzerindeki etkilerinin belirlenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(2) 1053-1077.
OREL, A., ZEREY, Z. ve TÖRET, G. (2004). Sınıf öğretmeni adaylarının kaynaştırmaya yönelik tutumlarının incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 5(1), 23-33.
ÖZBABA, N. (2000). Okulöncesi eğitimcilerinin ve ailelerin özel eğitime muhtaç çocuklar ile normal çocukların entegrasyonuna (kaynaştırılmasına) karşı tutumları. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
ÖZDEMİR, H. ve AHMETOĞLU, E. (2012). Okul öncesi öğretmenlerinin yaşları ve mesleki deneyimleri açısından kaynaştırma uygulamalarına ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Journal of Educatıonal and Instructıonal Studıes in the World, 2(1), 68-74.
ÖZDEMİR, N. (2008). Sınıfında kaynaştırma öğrencisi olan ve olmayan ilköğretim öğretmenlerinin tükenmişlik düzeylerinin karşılaştırılması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
SARGIN, N. (2002). Anasınıfında bulunan zihinsel engelli çocuklara yönelik öğretmen tutumlarına ilişkin bir çalışma. XI. Ulusal Eğitim Kongresi, Konya: Eğitim Kitabevi Yayınları.
SARI, H. ve BOZGEYİKLİ, H. (2003). Öğretmen adaylarının özel eğitime yönelik tutumlarının incelenmesi: karşılaştırmalı bir araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9, 183-203.
SARITAŞ, E. ve SÜRAL, S. (2008). Fen ve teknoloji öğretimi dersine yönelik tutum ölçeği geliştirme çalışması. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), 201-213.
SEÇER, İ. (2013). SPSS ve LISREL ile pratik veri analizi analiz ve raporlaştırma. Ankara: Anı Yayıncılık.
SHADE, R. A. ve STEWART, R. (2001) General education and special education pre-service teachers’ attitudes toward inclusion. Preventing School Failure, 46, 37–41.
SOYYİĞİT, T. (2013). Sınıf öğretmenlerinin değer tercihleriyle kaynaştırmaya yönelik tutumları arasındaki ilişinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
ŞAHİN, F. ve GÜLDENOĞLU, B. (2013). Engelliler konusunda verilen eğitim programının engellilere yönelik tutumlar üzerindeki etkisi. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 214-239.
ŞAHİN, B. ve GÜLLEROĞLU, D. (2013). Likert tipi ölçeklere madde seçmede kullanılan farklı madde analizi teknikleri ile oluşturulan ölçeklerin psikometrik özelliklerinin incelenmesi. Asya Öğretim Dergisi, 1(2), 18-28.
TAVŞANCIL, E. (2014). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. (5. Baskı) Ankara:Nobel Yayıncılık.
TEKİN, S. ve YAMAN, S. (2008). Hizmet eğitim programlarını değerlendirme ölçeği öğretmen formunun geliştirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(3), 15-26.
TEMEL, F. (2000). Okulöncesi eğitimcilerinin engellilerin kaynaştırılmasına ilişkin görüşleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 148-155.
TÜRKER, K. N. ve TURANLI, N. (2008). Matematik eğitimi derslerine yönelik tutum ölçeği geliştirilmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(3), 17-29.
TURANLI, N., TÜRKER , N. K. ve KEÇELİ, V. (2008). Matematik alan derslerine yönelik tutum ölçeği geliştirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi, 34, 254-262.
UZUN, N. ve SAĞLAM, N. (2006). Orta öğretim öğrencileri için çevresel tutum ölçeği geliştirme ve geçerliliği. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 240-250.
ÜSTÜNER, M. (2006). Öğretmenlik mesleğine yönelik tutum ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 45, 109-127.
VURAN, S.(2013). Özel eğitim. Ankara: Maya Akademi.
YILMAZ, V. ve ÇELİK, E. H. (2009). LISREL ile yapısal eşitlik modellemesi-I. Ankara: Pegem Akademi.
YOON-SUK, H., ve DAVİD, E. (2010). Attitudes towards inclusion: gaps between belief and practice. International Journal of Special Education, 26(1), 136-146.
YÜKSEK ÖĞRETİM KURUMU (YÖK) (Tarihsiz). Eğitim fakültesi öğretmen yetiştirme lisans programları. 12.05.2015 tarihinde Http://Www.Yok.Gov.Tr/ adresinden alınmıştır.
ZAMBELLI, F., ve BONNI, R. (2004). Beliefs of teachers in Italian schools concerning the inclusion of disabled students: a q-sort analysis. European Journal of Special Needs Education, 19(3), 351-364.