ORTA ASYA'DAKİ GÜVENLİK SORUNLARININ ÇÖZÜMÜNDE ŞANGAY İŞBİRLİĞİ ÖRGÜTÜ'NÜN ETKİNLİĞİ

Bu makalede Orta Asya'da SSCB döneminden tevarüs eden ve sonrasında bölgede oluşan güvenlik problemlerinin çözümü adına Şangay İşbirliği Örgütü'nün bu problemlerin çözümündeki etkinliği sorgulanmıştır. Şangay İşbirliği Örgütü'nün bölge problemlerine getirmiş oldukları çözümlerin kalıcılığını/etkinliğini ortaya koymak için bölgenin ve örgütün başat güçleri olan Çin ve Rusya başta olmak üzere bölgedeki ülkelerin problemlere yaklaşımı ayrı ayrı ve karşılaştırmalı olarak ele alınmıştır. Sınır problemleri, etnik problemler, terörist, ayrılıkçı ve aşırıcı gruplar ile uyuşturucu kaçakçılığı farklı bölümler halinde incelenmiştir. Coğrafi, etnik ve kültürel gerçeklikler dikkate alınmadan çizilen sınırlar, bölge halkına uygulanan baskılar, küresel güçlerin bölgedeki radikal gruplara verdikleri destek bölgedeki güvenlik sorunlarının tırmanmasına neden olmuşlardır. Bölgenin güvenliğini tehdit eden bu problemlerin çözümünde ekonomik, demografik, askeri ve stratejik kaynaklar açısından önemli bir potansiyele sahip olan Şangay İşbirliği Örgütü'nün uluslararası aktörlerle yapacağı işbirliği ve örgütün kurumsal yapısının tamamlanması, yetkin bürokrasi ve yeterli bütçesinin güvenliğinin sağlanmasında etkin rol alabilecek bir potansiyele sahip olabileceğini göstermektedir. Ancak Şangay İşbirliği Örgütü'nün bölgenin güvenlik problemlerine hali hazırda ürettiği çözümlerin yeterli olmadığı görülmektedir. Bu durumun kaynağında yatan temel nedenler hem Şangay İşbirliği Örgütü'nün kurumsal yapısını tamamlanmamış olması hem de Rusya ve Çin'in Şangay İşbirliği Örgütü üzerinde kurmuş oldukları hegemonyadır. Bu durumun çözüm için gerekli kararların alınmasında problem teşkil ettiği ve Şangay İşbirliği Örgütü'nün etkinliğini zayıflattığı düşünülmektedir.

EFFECTIVENESS OF SHANGHAI COOPERATION ORGANIZATION ON SOLVING PROBLEMS IN THE CENTRAL ASIA

This study is trying to find out the effectiveness of the Shanghai Cooperation Organization on security problems that inherited the USSR and later happened in the region. In order to demonstrate the permanence/effectiveness of the organization, the countries' approaches, especially China and Russia, to these problems in the region are discussed individually and comparatively. Border problems, ethnic problems, separatist and extremist groups with drug trafficking has examined in differently and geographic, ethnic and cultural boundaries drawn without consideration of realities, the pressure exerted on the people, global power's support for radical groups has caused to the escalation of security problems in the region. Shanghai Cooperation Organization which has a significant potential in terms of economic, demographic, military and strategic resources shows to potential to take an active role in terms of providing security with cooperation with international actors and completion of the institutional structure of the organization, establishment of competent bureaucrats and adequate budget. But, it is observed that, the solutions produced by SCO in terms of security problems of the region seem to be not enough. The reasons of this situation are both have not completed the institutional structure and hegemony of Russia and China over organization. This situation poses the problem of taking the necessary decisions for the solution.

PDF

___

Altundağ, Z. (2010). Karl Deutsch'un Güvenlik Topluluğu Kuramını XXI. Yüzyılda Okumak: Şangay İşbirliği Örgütü, Selçuk Üniversitesi Sos. Bil. Enstitüsü. Uluslararası İlişkiler ABD, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya.
Arı, T. (2008). Orta Asya'da Güvenlik Sorunu ve İşbirliği Girişimleri, Prof. Dr. Fahir Armağanoğlu'na Armağan, (Ed. Ersin Embel) Ankara, s. 435-458.
Bedirhan, Y. (2011). Değişen Orta Asya Ve Kafkaslarda Radikal Unsurların Yükselişi. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(2), 439-456. CIA,(2015). The World Factbook, https://www.cia.gov/library/publications/the-worldfactbook/, (Erişim Tarihi: 15 Aralık 2015).
Dufour, N. (2011). Thinking Further about EU-Russia Cooperation: Drug Trafficking and Related Issues in Central Asia. EU Diplomacy Paper 09/2011, December 2011. http://aei.pitt.edu/33454/1/EDP_9_2011_Dufour.pdf, (Erişim Tarihi: 15 Eylül 2015).
Ekrem, E. (2010). Çin'in Orta Asya Güvenlik Sorunu: Kırgızistan Olayları Ve Şanghay İşbirliği Örgütü,Stratejik Düşünce Enstitüsü, http://sde.org.tr/Files/Documents/rapororta_asyada_guvenli-23052013205219.pdf, (Erişim Tarihi: 15 Eylül 2015) .
Golunov, S. (2005). Border security in Central Asia: before and after September 11. In Geneva Centre for the Democratic Control of Armed Forces. Conference Paper for the joint workshop of the PfP-Consortium Study Groups Regional, file:///C:/Users/Aydin/Downloads/ev_reichnau_041105_papers_golunov.pdf. (Erişim Tarihi: 15 Eylül 2015).
ICG Asia Report, (2002). Central Asia: Border Disputes and Conflict Potential, No: 33, 4 April 2002,http://www.crisisgroup.org/~/media/Files/asia/centralasia/Central%20Asia% 20Border%20Disputes%20and%20Conflict%20Potential.pdf, (Erişim Tarihi: 15 Eylül 2015).
Iwashita, A. (2005). An Inquiry for New Thinking on the Border Dispute: Backgrounds of Historic Success for the Sino-Russian Negotiations. Slavic Research Center. s. 95-114, https://srch.slav.hokudai.ac.jp/coe21/publish/no6_1_ses/chapter6_iwashita.pdf, (Erişim Tarihi: 15 Eylül 2015).
Kishkovsky, S. (2004). China And Russia Settle Last Border Dispute, The New York Times, http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9F01E3DA173AF936A25753C1A9 629C8B63, (Erişim Tarihi: 15 Eylül 2015).
Nichol, J. (2010). Central Asia's Security: Issues and Implications for US Interests. DIANE Publishing, https://www.fas.org/sgp/crs/row/RL30294.pdf, (Erişim Tarihi: 15 Eylül 2015).
Putten, F. (2007). China's interests and the possibility of a security role for the SCO outside Central Asia, The Shanghai Cooperation Organisation; Towards a full-grown security alliance?, (Ed. Marcel de Haas ), The Hague, s. 31-40.
SCO. (2006). Declaration on the Fifth Anniversary of the Shanghai Cooperation Organization, Şangay İşbirliği Örgütü Resmi Sitesi, http://www.sectsco.org/EN123/show.asp?id=94, (Erişim Tarihi: 15 Eylül 2015).
SCO. (2006). Joint Communiqué of Meeting of the Council of the Heads of the Member States of the Shanghai Cooperation Organisation, Şangay İşbirliği Örgütü Resmi Sitesi, http://www.sectsco.org/EN123/show.asp?id=95, (Erişim Tarihi: 15 Eylül 2015).
SCO. (2007). Treaty on Long-Term Good-Neighborliness, Friendship and Cooperation Between the Member States of the Shanghai Cooperation Organization, Şangay İşbirliği Örgütü Resmi Sitesi, http://www.sectsco.org/EN123/show.asp?id=71, (Erişim Tarihi: 15 Eylül 2015).
SCO. (2007). Joint Communiqué of Meeting of the Council of Heads of Member States of the Shanghai Cooperation Organisation, Şangay İşbirliği Örgütü Resmi Sitesi, http://www.sectsco.org/EN123/show.asp?id=93, (Erişim Tarihi: 15 Eylül 2015).
SCO. (2009). Plan of Action of the Shanghai Cooperation Organization Member States and the Islamic Republic of Afghanistan on combating terrorism, illicit drug trafficking and organized crime, Şangay İşbirliği Örgütü Resmi Sitesi, http://www.sectsco.org/EN123/show.asp?id=99, (Erişim Tarihi: 15 Eylül 2015).
SCO. (2009). Statement by the Shanghai Cooperation Organization Member States and the Islamic Republic of Afghanistan on combating terrorism, illicit drug trafficking and organized crime, Şangay İşbirliği Örgütü Resmi Sitesi, http://www.sectsco.org/EN123/show.asp?id=100, (Erişim Tarihi: 15 Eylül 2015).
SCO. (2009). Charter of the Shanghai Cooperation Organization, Şangay İşbirliği Örgütü Resmi Sitesi, http://www.sectsco.org/EN123/show.asp?id=69, (Erişim Tarihi: 15 Eylül 2015).
SCO. (2009). The Shanghai Convention on Combating Terrorism, Separatism and Extremism, Şangay İşbirliği Örgütü Resmi Sitesi, http://www.sectsco.org/EN123/show.asp?id=68, (Erişim Tarihi: 15 Eylül 2015).
SCO. (2012). Declaration of the Heads of State of the Member States of the Shanghai Cooperation Organization on Building a Region of Lasting Peace and Common Prosperity, Şangay İşbirliği Örgütü Resmi Sitesi, http://www.sectsco.org/EN123/show.asp?id=442, (Erişim Tarihi: 15 Eylül 2015).
SCO. (2015). Brief introduction to the Shanghai Cooperation, Şangay İşbirliği Örgütü Resmi Sitesi, http://www.sectsco.org/EN123/brief.asp, (Erişim Tarihi: 15 Eylül 2015).
Swanstrom, N. L., Cornell, S. E., ve Tabyshalieva, A. (2001). A Conflict and Security Analysis of Central Asia with a Focus on Kyrgyzstan and Tajikistan. Washington, DC: The Central Asia-Caucasus Institute of Johns Hop kins University, http://www.silkroadstudies.org/resources/pdf/Monographs/2005_06_MONO_Swan strom-Cornell-Tabyshalieva_Conflict-Analysis-Central-Asia.pdf, (Erişim Tarihi: 15 Eylül 2015).
UN. (2008). Illicit Drug Trends in Central Asia, United Nations Office on Drugs and Crime Regional Office for Central Asia, https://www.unodc.org/documents/regional/centralasia/Illicit%20Drug%20Trends _Central%20Asia-final.pdf, (Erişim Tarihi: 15 Eylül 2015).
Worldbank. (2014). Gross domestic product , http://databank.worldbank.org/data/download/GDP.pdf, (Erişim Tarihi: 15 Eylül 2015).
Xiaokun, L. (2008). China, Russia Sign Border Agreement. China Daily, 22, 2008-07. http://www.chinadaily.com.cn/china/2008-07/22/content_6865847.htm, (Erişim Tarihi: 15 Eylül 2015).
Yesevi, Ç. G. (2013). Avrasya'da Güvenliğin İnşası: Şanghay İşbirliği Örgütü. Global Political Trends Center, http://www.gpotcenter.org/dosyalar/PU5_2013_Yesevi.pdf, (Erişim Tarihi: 15 Eylül 2015).