Nur İçözü’nün Çocuk Kitaplarındaki Kişilerarası Çatışmalar ve Çatışma Çözme Süreçleri

Bu araştırmanın amacı Türk çocuk edebiyatının tanınmış yazarlarından Nur İçözü’nün çocuk kitaplarında yer alan kişilerarası çatışmalar ve çatışma çözme süreçlerinin incelenmesidir. Bu amaç doğrultusunda incelenen çocuk kitaplarındaki kişilerarası çatışmalar ve bu çatışmaların nedenleri; çatışma çözme yaklaşımları ve çatışmaların nasıl sonuçlandığı sorularına yanıt aranmıştır. Araştırmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Yazarın ortaokul düzeyindeki çocuklara yönelik oluşturduğu on çocuk kitabı araştırmanın çalışma grubunu oluşturmuştur. Araştırma kapsamına alınan kitaplar düzeye uygun olup olmadıkları bağlamında iç yapı ve dış yapı özelliklerine göre değerlendirilmiştir. Doküman incelemesi yoluyla elde edilen veriler içerik analiziyle değerlendirilmiştir. Çatışma nedenleri (kıt kaynaklar, karşılanmayan psikolojik gereksinimler ve farklı değerler); çatışma çözme biçimleri (güç kullanma, geri çekilme, uyma, uzlaşma ve işbirliği) ve çatışma çözme sonuçları (kazan-kazan; kazan-kaybet ve kaybet-kaybet) ile ilgili kategoriler oluşturulurken alanyazındaki araştırmalardan yararlanılmıştır. Bu kategorilere uymayan durumlar ‘diğer’ başlığı altında değerlendirilmiştir. Kitaplardan alınan doğrudan alıntılar ilgili kategorilerin altında verilmiştir. İncelenen tüm kitaplarda toplam 140 kişilerarası çatışma yaşandığı belirlenmiştir. Bu çatışmaların % 44,28’i ‘Karşılanmayan Psikolojik Gereksinimler’ bağlamında gerçekleşmiştir. Yaşanan çatışmaların çözümünde en fazla güç kullanma ( %29,28) çatışma biçimi kullanılırken çatışmaların %41,4’ü kazan-kazan ile sonuçlanmıştır. Araştırmanın sonunda yazarın kitaplarında kullandığı çatışma nedenlerinin seslenilen yaş grubuna uygun olduğu ve yazarın çatışma çözme sürecinde farklı çatışma çözme yaklaşımlarını çocuk okurla paylaştığı sonucuna varılmıştır.

Interpersonal Conflict and Conflict Resolution Processes in the Children's Books By Nur İçözü

The aim of this study is to analyze interpersonal conflicts and conflict resolution processes in the Turkish children’s books by Nur İçözü, an reputed author of children's literature. The answers were sought to the questions; reasons of interpersonal conflicts; conflict resolution approaches, and how conflicts resulted in the childeren’s books analyzed for this purpose. Qualitative research method was used in the research. The author’s ten children’s books for secondary school children constituted the study group of the research. The books included in the study were evaluated according to their internal and external structure in terms of whether they are suitable for the level or not. The data obtained through document review was evaluated by content analysis. While creating the categories for the causes of conflict (scarce resources, ignored psychological needs and different values); conflict resolution styles (use of force, avoidance, accommodation, compromise, and collaboration) and conflict resolution results (win-win, win-lose and lose-lose), the researches in the literature about this subject were used. The cases, which did not fit into these categories, were evaluated under the heading ‘other’. Direct citations from the books were given under the relevant categories. A total of 140 interpersonal conflicts were identified in all the books examined. 44.28% of these conflicts occurred in the context of ‘Unmet Psychological Needs’. While the most common conflict resolution style was use of force (29.28%), 41.4% of the conflicts resulted in win-win. At the end of the research, it was concluded that the reasons for conflict that the author used in her books were appropriate to the age group addressed, and that the author shared different conflict resolution approaches with the child reader in the conflict resolution process.

PDF

___

Akkirman, A. D. (1998). Etkin çatışma yönetimi ve müdahale stratejileri. D.E.Ü.İ.İ.B.F. Dergisi, 13(2), 1-11
Aslan, C. (2006). Türk Çocuk Yazınında Çocuk-Yetişkin Çatışmasının Yer Aldığı Kimi Yapıtların İncelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, (39)2, 193-216.
Aslan, C. (2019) Çocuk edebiyatı ve duyarlık eğitimi. Pegem Yayıncılık.
Atıcı, M. (2007). Altı, yedi ve sekizinci sınıf öğrencilerinin çatışmalarını çözmede arkadaşlarının yardımına ilişkin görüşleri. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(2), 29-42
Bilgin, A. (1999). İlköğretim öğrencilerinin kullandığı çatışma çözme yöntemleri ve ilköğretimde çatışma çözme programlarına duyulan gereksinme. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12, 119-127.
Bilgin, A. (2008). The impact of conflict resolution training on elementary school children. İlköğretim Online, 7(3), 541-556.
Blake, R. R., Mouton, J. S., Barnes, L. B., & Greiner, L. E. (1964). Breakthrough in organization devolopment, Harvard Business Review , 42 (6), 133 – 155.
Bodine, J. R. & Crawford, K. D. (1998). The handbook of conflict resolution education: A guide to building quality programs in schools. Jossey-Bass Publishers.
Bodine, R. J., Crawford, D. K. & Schrumpf, F. (2002). Creating peaceable school: a comprehensive program for teaching conflict resolution (2th ed.). Research Pres.
Doğrusöz, S. (1987). Hastanelerde örgütsel çatışmanın yönetimi, H. O. Sağlık kurumları yönetimi (Yayımlanmamış bilim uzmanlığı tezi), Ankara Üniversitesi.
Erem, F. (2008). “Çatışma Çözme Eğitiminin” şiddet yönelimli öğrencilerin velilerinin çatışma çözme becerileri üzerindeki etkisi, (Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Fisher, R., W. Ury, and B. Patton. (1991). Focus on interests, not positions. in getting to yes. HNP Glasser, W. (1998). Kişisel özgürlüğün psikolojisi seçim teorisi. Hayat Yayınları.
Hall, J. (1969). Conflict Management Survey. Teleometrics.
İçözü, N. (2012a). Hürriyet. Altın Kitaplar.
İçözü, N. (2012b). Yüreğimin kıyısında. Altın Kitaplar.
İçözü, N. (2013). Bugün ne cadılık yaptım? Altın Kitaplar.
İçözü, N. (2015). Ena mena dosi. Altın Kitaplar.
İçözü, N. (2016a). Reyhan. Altın Kitaplar.
İçözü, N. (2016b). Dönemeç. Altın Kitaplar. Johnson, C., Ford, R. & Kaufman, J. (2000). Emotional Reactions To Conflict Do Dependence And
Legitimacy Matter. Social Forces, 79 (1), 107-137 Johnson, D. W. & Johnson, F. P. (1997). Joining together: Group theory and group skills. Universty of Minesoto.
Karagöz, S. (2014). Çocuk romanlarındaki başkişilerin yaşadıkları çatışmaları çözme yöntemlerinin incelenmesi (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitimin Kültürel Temelleri Anabilim Dalı.
Karip, E. (2015). Çatışma yönetimi. Pegem Akademi.
Koçel, T. (2007). İşletme yöneticiliği, yönetim ve organizasyon-organizasyonlarda davranış-klasikmodern-çağdaş yaklaşımlar. BETA Yayınları.
Koruklu, N. Ö. (2003). Arabuluculuk eğitiminin iletişim ve çatışma çözme becerisinde etkisi: bir grup üniversite öğrencisi üzerinde çalışma. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Lulofs, R. S. & Cahn, D. D. (2000). Conflict from theory to action (2nd ed.). Allyn and Bacon. Murphy, Bridget, C. & Eisenberg, N. (2002). An ıntegrative examination of peer conflict: children’s reported goals, emotions, and behaviors. social development, 11 (4), 534-557.
Ozan Demir, Y. (2009). Çocuk masallarında kişilerarası çatışma çözme süreci (Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Öğülmüş, S. (2002). Ailede çatışma çözme eğitimi. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Yayınlar Genel Yayın No: 120.
Öğülmüş, S. (2006). Kişilerarası sorun çözme becerileri ve eğitimi. Nobel Yayıncılık.
Öner, U. (2000). Çatışma çözme ve arabuluculuk eğitimi. Yıldız Kuzgun (Ed.), İlköğretimde rehberlik. Nobel Yayın Dağıtım.
Rahim, M.A.(1985). Referent Role And Style of Handling İnterpersonal Conflict. Jorunal of Social psychology, 125, 79-86.
Samur İnce, A. Ö. ve Arıkan, Y. (2018). Behiç Ak’ın çocuk kitaplarındaki çatışmaların mizah ögesi bakımından incelenmesi. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 27(1), 2018, 165-182Erem, F. (2008). “Çatışma Çözme Eğitiminin” şiddet yönelimli öğrencilerin velilerinin çatışma çözme becerileri üzerindeki etkisi, (Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Fisher, R., W. Ury, and B. Patton. (1991). Focus on interests, not positions. in getting to yes. HNP
Glasser, W. (1998). Kişisel özgürlüğün psikolojisi seçim teorisi. Hayat Yayınları.
Hall, J. (1969). Conflict Management Survey. Teleometrics.
İçözü, N. (2012a). Hürriyet. Altın Kitaplar.
İçözü, N. (2012b). Yüreğimin kıyısında. Altın Kitaplar.
İçözü, N. (2013). Bugün ne cadılık yaptım? Altın Kitaplar.
İçözü, N. (2015). Ena mena dosi. Altın Kitaplar.
İçözü, N. (2016a). Reyhan. Altın Kitaplar.
İçözü, N. (2016b). Dönemeç. Altın Kitaplar.
Johnson, C., Ford, R. & Kaufman, J. (2000). Emotional Reactions To Conflict Do Dependence And Legitimacy Matter. Social Forces, 79 (1), 107-137
Johnson, D. W. & Johnson, F. P. (1997). Joining together: Group theory and group skills. Universty of Minesoto.
Karagöz, S. (2014). Çocuk romanlarındaki başkişilerin yaşadıkları çatışmaları çözme yöntemlerinin incelenmesi (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitimin Kültürel Temelleri Anabilim Dalı.
Karip, E. (2015). Çatışma yönetimi. Pegem Akademi.
Koçel, T. (2007). İşletme yöneticiliği, yönetim ve organizasyon-organizasyonlarda davranış-klasikmodern-çağdaş yaklaşımlar. BETA Yayınları.
Koruklu, N. Ö. (2003). Arabuluculuk eğitiminin iletişim ve çatışma çözme becerisinde etkisi: bir grup üniversite öğrencisi üzerinde çalışma. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Lulofs, R. S. & Cahn, D. D. (2000). Conflict from theory to action (2nd ed.). Allyn and Bacon.
Murphy, Bridget, C. & Eisenberg, N. (2002). An ıntegrative examination of peer conflict: children’s reported goals, emotions, and behaviors. social development, 11 (4), 534-557.
Ozan Demir, Y. (2009). Çocuk masallarında kişilerarası çatışma çözme süreci (Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Öğülmüş, S. (2002). Ailede çatışma çözme eğitimi. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Yayınlar Genel Yayın No: 120.
Öğülmüş, S. (2006). Kişilerarası sorun çözme becerileri ve eğitimi. Nobel Yayıncılık.
Öner, U. (2000). Çatışma çözme ve arabuluculuk eğitimi. Yıldız Kuzgun (Ed.), İlköğretimde rehberlik. Nobel Yayın Dağıtım.
Rahim, M.A.(1985). Referent Role And Style of Handling İnterpersonal Conflict. Jorunal of Social psychology, 125, 79-86.
Samur İnce, A. Ö. ve Arıkan, Y. (2018). Behiç Ak’ın çocuk kitaplarındaki çatışmaların mizah ögesi bakımından incelenmesi. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 27(1), 2018, 165-182
Schrumpf, F. Crawford, D. K. & Bodine, R. J. (2007). Okulda çatışma çözme ve akran arabuluculuk program rehberi. (F. G. Akbalık, Çev.) İmge Kitabevi.
Taştan, N. (2004). Çatışma çözme ve akran arabuluculuğu eğitimi programlarının ilköğretim altıncı sınıf öğrencilerinin çatışma çözme ve akran arabuluculuğu becerilerine etkisi (Yayınlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Tavşancıl, E. ve Aslan, E. (2001). Sözel, yazılı ve diğer materyaller için içerik analizi ve uygulama örnekleri. Epsilon Yayınevi
Turan, S. (2014). Çatışma yönetimi. Selahattin Turan (Ed.) Eğitim yönetimi: teori, araştırma ve uygulama. Pegem Akademi.
Türnüklü, A. (2006). Sınıf ve okul disiplinine çağdaş bir yaklaşım: onarıcı disiplin: okullarda yaşanan kişilerarası çatışmaları yapıcı ve barışçıl olarak yönetmek için çağdaş bir model. Ekinoks Eğitim Danışmanlık.
Wied, M., Branje, S. J. T., Meeus, W. H. J.(2007, Jan-Feb.). Empathy and conflict resolution in friendship relations among adolescents. Aggressive Behavior, 33 (1), p48-55.
Yakar, Y. & Yılmaz, O. (2015). Beyazbulut Dergisi’nde yer alan kurgusal metinlerdeki karakterlerin çatışmaları çözme biçimleri. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (ERZSOSDER) : 57-66
Yavuzer, Y., Karataş, Z. ve Gündoğdu, R. (2013). Ergenlerin çatışma çözme davranışlarının incelenmesi: Nicel ve nitel bir çalışma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi [H. U. Journal of Education]. 28(1), 428-440
Yazıcı Okuyan, H. (2015, Ekim). Türkçe ders kitaplarında yer alan öyküleyici metinlerde kişilerarası çatışma çözme süreci. UTEOK’da sunulmuş bildiri. İstanbul Üniversitesi Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi.
Yılmaz, M. E. (2005). Uyuşmazlık analizi ve çözümü: İnsan uyuşmazlıklarının kaynakları ve çözüm paradigmaları, Nobel Yayın ve Dağıtım